Στίχοι Κερκυραίων για τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου

Ο σπουδαίος λογοτέχνης Φώτος Γιοφύλλης (Κέρκυρα, 1887 – Αττική, 1981) είναι ο σημαντικότερος ίσως απ’ όσους Κερκυραίους λογοτέχνες έγραψαν ποίημα για τη φοιτητική – λαϊκή εξέγερση του Πολυτεχνείου, είτε αμέσως είτε αργότερα.

Ενώ είναι αρκετοί οι Κερκυραίοι και καταγόμενοι από την Κέρκυρα λογοτέχνες που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ενέταξαν σε έργα τους πλευρές των αγώνων ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία των ετών 1967-1974 και του ζοφερού κλίματος της περιόδου, με κορυφαίον ανάμεσά τους τον σημαντικότερο Κερκυραίο μεταπολεμικό συγγραφέα Σπύρο Πλασκοβίτη (Κέρκυρα, 1917 – Αθήνα, 2000), δημιουργό της συλλογής διηγημάτων «Το συρματόπλεγμα» (1974), κάποιοι από αυτούς σε ποιητικές – στιχουργικές συλλογές τους αναφέρθηκαν ευθέως ή εμμέσως ειδικά στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Αξίζει ίσως να σημειωθεί, επίσης, ότι στα γεγονότα του Πολυτεχνείου αφιέρωσε απλούς στίχους του κι ένας από τους πιο άγρια βασανισμένους από τη χούντα Κερκυραίους αντιδικτατορικούς αγωνιστές. Αναφερόμαστε στον ξυλουργό Σταύρο Κωνσταντά (Κέρκυρα, 1935 – Αθήνα 2014) και σε ποίημά του, με τον τίτλο «21 Απρίλη 1967», για τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Σε ένδειξη τιμής προς τους συμπατριώτες μας που αγωνίστηκαν κατά της χούντας και υπέφεραν σε μπουντρούμια της, ας παραθέσουμε, πριν από κάθε άλλον στίχο, λίγους απ’ τους δικούς του:

Φοιτητές κι εργάτες ενωμένοι /

αντίσταση προβάλλουν σθεναρή /

Νομική και Πολυτεχνείο έχουν γίνει /

μετερίζια για αγώνα και για λεύτερη ζωή. /

Στη μνήμη πρέπει να μείνει, να χαραχτεί /

τη χούντα τη φτιάξανε αυτοί /

Κεφάλαιο, Παλάτι και Αμερικανοί /

για την Ελλάδα ξένοι και παρακατιανοί. /

Το ποίημα του Φώτου Γιοφύλλη, για να επιστρέψουμε σ’ εκείνον, γράφτηκε το φθινόπωρο του 1974 και τιτλοφορείται «Εδώ Πολυτεχνείο». Ο λογοτέχνης ήταν πια 87 ετών, όταν έγραψε:

 «ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ»

– 17 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 73

Στον άγιο ήχο της φωνής: «Εδώ Πολυτεχνείο!…» /

στο κάλεσμα της νιότης μας, που φέρνει προς το φως /

άστραψε σ’ όλες τις ψυχές τ’ άφταστο μεγαλείο /

της Λευτεριάς και ξέσπασε κάθε καημός κρυφός! /

Τ’ ατράνταχτα τα στήθια σας, παιδιά, γινήκαν κάστρα, /

και πάλεψαν σκληρά κι ορθά με τανκς και με πιστόλια /

σαν η ψυχή σας έφερνε στον ουρανό και στ’ άστρα /

το θρίαμβο της Λευτεριάς, μες σε βροχή από βόλια. /

Στα παλληκάρια που ’πεσαν στην άνιση την πάλη /

δόξα τούς πρέπει και τιμή μες σε χιλιάδες χρόνια! /

Μα και σε σας που ζήσατε, για να χαρείτε πάλι /

ολάκαιρη την Λευτεριά, την πάμφωτη κι αιώνια!… /

Ο καταγόμενος από την Κέρκυρα ποιητής Γιάννης Κοντός (Αίγιο 1943 – Αθήνα, 2015) έγραψε για εκείνα τα γεγονότα το ποίημα «Κίνδυνος στην πόλη»:

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Απόψε δεν γράφονται ποιήματα. /

Ο τρελός ξέφυγε μ’ ένα όπλο /  

και ρίχνει στο ψαχνό. /

Όλα τον δείχνουν – αλλά /

κανείς δεν βλέπει. /

Τρέχω – τρέχουμε. /

Σκοντάφτω στον εαυτό μου. /

Ο ποιητής παριστάνει /

το οπωροφόρο δέντρο για να /

γλιτώσει τον ξυλοκόπο. /

Ο Γιώργος Κάρτερ (Κέρκυρα, 1928 – Αθήνα, 2012) επίσης έγραψε ποίημα για το Πολυτεχνείο, με τον τίτλο «16-17.11.1973», το οποίο συμπεριέλαβε σε ποιητική συλλογή του που εκδόθηκε το 1976:

16-17.11.1973

Εκεί που εντοπίστηκε η ελπίδα /

σακάτεψε μια σφαίρα το πρώτο φως /

Εκεί που το παιδί λευτέρωσε τα στήθη του/

τα ερπυστριοφόρα /

άφησαν /

ένα παγκόσμιο φέρετρο. /

Ακόμη, ο σπουδαίος ποιητής Σπύρος Κατσίμης (Κέρκυρα, 1933) έγραψε το ποίημα «Μας ξάφνιασε η νύχτα», που εκδόθηκε το 1974 στην ποιητική συλλογή του «Οι ρήτορες», μιλώντας για το μοιραίο βράδυ και τη στρατιωτική καταστολή της εξέγερσης:

ΜΑΣ ΞΑΦΝΙΑΣΕ Η ΝΥΧΤΑ

Το πρωί διασχίζαμε τους δρόμους /

με τα σχολικά μας βιβλία /

Τη νύχτα συνεχίζαμε τη ζωή της ημέρας, /

φυλάγοντας τον ήλιο. Οι φοιτήτριες /

χόρευαν και τραγουδούσαν. /

Έτσι μας χαρακτήρισαν συνωμότες. /

Στο Μεγάλο Σχολείο μάς ξάφνιασε η νύχτα /

με τόσους βαριά τραυματισμένους γύρω μας, /

χωρίς γάζες, οξυγόνο, /

χωρίς φάρμακα, γιατρό, ασθενοφόρα. /

Μια ριπή πολυβόλου τραυματίζει το φως. /

Στα υπνοδωμάτια των παιδικών μας χρόνων /

με το εικόνισμα της Παναγιάς ποιός ονειρεύεται /

ειρηνικές παρελάσεις; /

Μας κυνηγούσαν στα ερημικά πάρκα και τις παρόδους, /

γιατί -λέει- θα καίγαμε την πόλη /

με τον ήλιο που κρύβαμε. /

Ας κλείσουμε με το ποίημα «Η κραυγή», που περιλαμβάνεται σε σχετικά πρόσφατη ποιητική συλλογή του Γιώργου Μπάκολη (Κέρκυρα, 1952) και εκφράζει το κλίμα της εξέγερησς:

Η ΚΡΑΥΓΗ

Να ξεχάσω δεν μπορώ εκείνο το βράδυ. /

Όταν τα νιάτα σκορπίσαν μιας σκλαβιάς το σκοτάδι. /

Και είναι ίδιος ο κόμπος στο λαιμό μου που πιάνει. /

Και είναι ίδια η κραυγή στα αυτιά μου που φτάνει. /

Φονιάδες των λαών Αμερικάνοι. /

Πλαταιές Θερμοπύλες τόσα πράγματα Θεία. /

Της Ελλάδας η δόξα της πατρίδας θρησκεία. /

Ζωντανεύουν και πάλι μπροστά στων τανκς τη φοβία. /

Ζωντανεύει και η κραυγή φωνάζοντας με μανία. /

Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία. /

Τώρα Μάαστριχτ και Σένγκεν και Ενωμένη Ευρώπη. /

Μα κι αν τα χρόνια περνάνε και διαβαίνει η νιότη. /

Μια κραυγή θα πλανιέται στου Νοέμβρη το κρύο. /

Μια κραυγή που δεν σβήνει και ούτε μπαίνει σ’ αρχείο. /

Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο… /

* Η φωτογραφία στην κορυφή του κειμένου  είναι από την τριήμερη εξέγερση στο Πολυτεχνείο και απεικονίζει, μεταξύ άλλων, Κερκυραίους φοιτητές.