Η Σπυριδούλα Κόκκαλη για το νέο βιβλίο του Παναγιώτη Σκληρού

Στον απόηχο μιας ξεχωριστής παρουσίασης βιβλίου του πρώην Δημάρχου Λευκάδας πολιτισμιολόγου , συγγραφέα Παναγιώτη Σκληρού «Η Αλτάνη και άλλες λευκαδίτικες ιστορίες», λίγα λόγια από την Αντιδήμαρχο Βόρειας Κέρκυρας Σπυριδούλα Κόκκαλη.

Αναλυτικά:

Είχα την τιμή και τη χαρά να παρευρεθώ –εκπροσωπώντας το Δήμο Βόρειας Κέρκυρας -στην παρουσίαση του 2ου βιβλίου του πρώην Δημάρχου Λευκάδας πολιτισμιολόγου , συγγραφέα κ. Παναγιώτη Σκληρού «Η Αλτάνη και άλλες λευκαδίτικες ιστορίες», τη Δευτέρα 19 Αυγούστου στις Αλυκές ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (Καρυώτες Λευκάδας).

Η αλήθεια είναι ότι βίωσα μια διαφορετική παρουσίαση βιβλίου σε μια υψηλού επιπέδου εκδήλωση. Μια εκδήλωση που πέτυχε πριν ακόμα αρχίσει. Το μήνυμα δόθηκε από την προσέλευση πλήθους κόσμου που γέμισε ασφυκτικά το χώρο…Αιδεσιμότατοι, βουλευτές , εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης νυν και παρελθόντων ετών και πολύς κόσμος, όλων των ηλικιών..

Όσο για τα υπόλοιπα… η όλη εκδήλωση θύμιζε μυσταγωγία. Οι Αλυκές ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ στους Καρυώτες , ένα φυσικό σκηνικό που καθηλώνει… το κάτασπρο εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα…οι ευσκιόφυλλοι ευκάλυπτοι,το μικρό σπιτάκι εν είδει μουσείου με την προίκα και το νοικοκυριό μια άλλης εποχής, αντικείμενα παλιά, αυθεντικά λαογραφικού ενδιαφέροντος, τα νερά των Αλυκών ….λουσμένα με το φως της πανσελήνου κι έναν αέρα να μοσχοβολά θάλασσα, ευκάλυπτο , κερί και βασιλικό. Εξαιρετικοί και γνώστες του βιβλίου και των δεδομένων οι ομιλητές καθήλωσαν με τον ποιοτικό τους λόγο τους παρευρισκόμενους .Οι αφηγητές παραστατικοί μετέφεραν το γραπτό λόγο στην προφορική του διάσταση με ένα ηχόχρωμα συγκινητικό . Ξεχωριστό τόνο έδωσαν οι αφηγητές προσωπικών εμπειριών, ενώ εντυπωσιακή και συγκινητική ήταν η «περαντζάδα» γυναικών με παραδοσιακή λευκαδίτικη φορεσιά με την ποδολόγα στο κεφάλι και η απόδοση παλιών τραγουδιών από την Αγιομαυρίτικη παρέα.

Δεν πρόλαβα ακόμα να διαβάσω το βιβλίο, αλλά ανασυνθέτοντας όσα άκουσα θα τολμούσα να πω πως ο κ. Σκληρός με την αρετή των χρόνων του, μιλάει/γράφει με μια αύρα ιερότητας ,ενώ ενδεδυμένος με τη «γοητεία της ευθύνης», αναλαμβάνει το χρέος που εκκινούν οι « προσωπικές Θερμοπύλες» για όλα όσα έχουν νόημα, αξία, βάρος.

Κάθε άνθρωπος, ακόμη και στην πιο καθημερινή έκφραση της ζωής του, μπορεί «να φυλάει Θερμοπύλες», να υπερασπίζεται αξίες και να εργάζεται αθόρυβα γι’ αυτές. Την άλλη Λευκάδα υπερασπίζεται ενάντια στη λήθη ο κ. Σκληρός , τη Λευκάδα τη καρδιάς , της ποιότητας, της κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας…λίγα χρόνια πρίν…με μια επίπονη έξοχη εύληπτη καταγραφή εν είδει τιμητικού μνημοσύνου των ανθρώπων που συνέβαλαν.Δίνει φωνή και παρουσία στους «απόντες», σε κείνους που η ιστορία δεν θα αναφέρει ποτέ. Παρουσιάζει σεβαστές φιγούρες και επαγγέλματα που έχουν περάσει στη λήθη.

Στο εξώφυλλο του βιβλίου όπως και του προηγούμενου κυριαρχεί η φιγούρα της γυναίκας, της Λευκαδιτισσας. Κι αυτό σημαδιακό θαρρώ . Πέρα από την ωδή στη γυναίκα, τη μάνα , τις καρυάτιδες των Αλυκών, μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση απέναντι στις γυναίκες –στους στηλοβάτες της οικογένειας, της κοινωνίας- σε μια εποχή που παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει σε όλους τους τομείς, παρά τις κατακτήσεις και την πρόοδο που έχει σημειωθεί, ακόμη παραμένουν ισχυρά τα έμφυλα στερεότυπα, η σεξουαλική κακοποίηση, η βία, η καταστολή..

Σημαδιακή και ένδειξη σεβασμού η επιλογή του χώρου της παρουσίασης. Ενός χώρου ιστορικού –σημείου αναφοράς -της Λευκάδας ποτισμένου με την αγωνία της επιβίωσης, αλλά και μια υπενθύμιση στους αρμόδιους ότι αυτοί οι τόποι επιβάλλεται ν’ αναδειχθούν ως ιστορικοί και να αναβιώσουν για τις επόμενες γενιές .Δε σας κρύβω ότι οι αναμνήσεις των παρευρισκόμενων φόρτισαν συγκινησιακά την ατμόσφαιρα.. Σα να ομολογούσαν …ήταν κι η μάνα μου εδώ… με τα ξυπόλητα ματωμένα πόδια, με το βαρύ φορτίο στο στεφανωμένο με την ποδολόγα κεφάλι… Βρεγμένη η πλάτη από την αλμύρα, βρεγμένα τα ρούχα από το τσαλαβούτημα, όμως γελαστή με σκληρή αξιοπρέπεια ..πάνω απ όλα ο αγώνας επιβίωσης της οικογένειας. Στο συνδυασμό όλων των παραπάνω ..οι μνήμες πάτησαν στα χνάρια της μάνας,και μέτρησαν το φως του ολόγιομου φεγγαριού αλλιώτικα… στις άκριες των δακτύλων, στις άκριες της ψυχής, στις άκριες των ματιών… «Η μάνα μου κάθεται στο κατώφλι κι αγναντεύει τη θάλασσα. Βλέπει το νιόφερτο καΐκι με τ’ άσπρα πανιά,που αλμυρίζουν πάνω απ’ την καρδιά της. Τα μάτια της, άλλοτε, ήταν δυο ασήμια ταμένα στον ήλιο. Μα απόψε γινήκανε στάλες από δρoσοβαλμένες με τρέμουλο στα φύλλα των δέντρων…Η μάνα μου σωπαίνει στο κατώφλι κι η σιωπή της χαιρετίζει το τραγούδι της θάλασσας, γαλήνιο και σκαμμένο στα στήθια της. Εκείνη το σύνθεσε, με κλαράκια απ’ τα νιάτα της…(Σάσσα Πούλκου).

Για την Αλτάνη του τίτλου του βιβλίου…Δεν έχω προλάβει να διαβάσω επισταμένως το βιβλίο, -ας μου επιτραπεί να δανειστώ κάποιες φράσεις από ένα σχόλιο που έχει δημοσιευθεί σε διαδικτυακή λευκαδίτικη σελίδα… «…Όσον αφορά στη σεβαστή Κυρία… στο πρόσωπο της βλέπω τη Λευκαδίτισσα γυναίκα μιας άλλης εποχής … εκείνη της καταπληκτικής περιγραφής του λογοτέχνη κ. Ανδρέα Καραντώνη, όπως δημοσιεύθηκε σε εφημερίδα το 1960.

«Την προσέχεις – κρατάει στο κεφάλι της μια στάμνα και προχωρεί αργά, κινώντας τα χέρια της. Η στάμνα ακουμπά σ’ ένα μικρό μαξιλαράκι βαλμένο στο κεφάλι της γυναίκας. Με τόση άνεση, με τόση σιγουριά οι γυναίκες της Λευκάδος κάνουν τις πιο βαριές μεταφορές αντικειμένων μ’ αυτόν τον τρόπο που θυμίζει αρμονικές πλαστικές παραστάσεις αρχαίων αγγείων….» αλλά και του δημοτικού συμβούλου κ. Χρ. Γρηγόρη (σχόλιο 15-10-2020)… «Τρανές μορφές, επίγειες θεές, το σύμβολο της ζωής και της δημιουργίας. Αξιοπρεπέστατες φιγούρες, με τα ξεθωριασμένα φουστάνια, τα σηκωμένα μανίκια, το στητό ανάστημα και το αγέρωχο βλέμμα, που πρόσφεραν στην οικιακή οικονομία ισάξια και πολλές φορές πιότερο, απ’ τους άνδρες, προκειμένου να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, να προικίσουν τις κόρες τους, να μην πεινάσουν….

Πέρα από σύζυγος, μάνα και άξια νοικοκυρά ποτέ δεν σταμάτησε να αγωνίζεται ισάξια δίπλα στον άνδρα της σαν αγρότισσα και εργάτρια γης. Πάντα ανταποκρίνονταν στα πολύ δύσκολα καθήκοντά της με υπομονή, καρτερία και πείσμα. Με την επιβλητική παρουσία της μέσα στη σκούρα και λιτή-δωρική φορεσιά της, ταυτίστηκε για πάντα με την έννοια της δύναμης και της νοικοκυροσύνης. Λυγερόκορμη και στητή, αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς και της συνήθειας να μεταφέρει όλα τα βάρη στερεωμένα με την “ποδολόγα” πάνω στο κεφάλι της, μ’ έναν μοναδικό τρόπο, έστεκε πάντα περήφανη κι αλύγιστη στις κακουχίες της ζωής…».

Στην κατακλείδα θα υπογράμμιζα αφενός πως τα δυο βιβλία είναι η «σκυτάλη» της ψυχής που παραδίδει ο κ. Σκληρός στις επόμενες γενιές με την ωραιότητα των τόπων , των ανθρώπων και των δραστηριοτήτων της περασμένης εποχής. Με μια αξιοθαύμαστη μαεστρία γραφής διατηρεί αδιάσπαστο το νήμα που συνδέει τις εποχές, τους ανθρώπους, «τους βράχους και τη θάλασσα», αποκαλύπτοντας τις αξίες, το καθημερινό βίωμα ,τον πολιτισμό, την ταυτότητα της κοινωνίας του νησιού. Όσα συνθέτουν την πρότερη εποχή είναι ζωντανά, παρόντα, και γι’ αυτό ικανά να πάρουν νέα σχήματα και μορφές στη σύγχρονη καθημερινή ζωή.

Αφετέρου αποβαίνουν πολύτιμα « βοηθήματα » σε όσους -καθηγητές και φοιτητές- ασχολούνται με τις επιστήμες.. όπως λαογραφία, ανθρωπιστικές σπουδές, κοινωνική/ πολιτισμική ανθρωπολογία (εθνολογία) λογοτεχνία, παραστατικές τέχνες ,γλωσσολογία, κλπ.

Ο κ. Παναγιώτης Σκληρός άφησε το έντονο αποτύπωμα του ως Δήμαρχος Λευκάδας, αφήνει και το αποτύπωμα του ως «εραστής της Λευκάδας του πολιτισμού», προσφέροντας στιγμές σκέψης, συναισθημάτων , ενθυμήσεων και περισυλλογής… κι ένα κρυφό μήνυμα από το παρελθόν, που έρχεται όμως να ενισχύσει το παρόν .

Είθε το περιεχόμενο των βιβλίων να αποτελέσει «γράφημα» και να λειτουργήσει ως μεγεθυντικός φακός του ήθους και του έθους χαρακτηριστικών της κοινωνίας. Να δώσει το έναυσμα για την ενδοσκόπηση που πρέπει να κάνουμε όλοι μας. Βασικό λόγο στο όλο εγχείρημα έχει η ενδοσκόπηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία πρέπει να θέσει προτεραιότητα τον πολιτισμό σε όλες του τις εκφάνσεις από την καθημερινότητα μέχρι τη διάσωση , αναβίωση σημείων –τόπων αναφοράς –σύμβολα δράσεων- , ιερές παρακαταθήκες ,που σήμερα ατονούν , ή είναι σε αχρηστία με όδευση τη λησμονιά και την κατάρρευση.

Ευχαριστούμε θερμά τον συγγραφέα, τον εκδοτικό οίκο, τους εκλεκτούς ομιλητές , τους αισθαντικούς αφηγητές και συντελεστές που πλαισίωσαν την εκδήλωση για την υπέροχη βραδιά που μας χάρισαν.

Ευχόμαστε και το νέο πόνημα του κ. Σκληρού, «εύδρομον» με αναγνωστική πορεία εν είδει «ορμής ακαθέκτου»

Αντιδήμαρχος Κυκλικής Οικονομίας, Καθαριότητας,

Περιβάλλοντος, Δημοσίων Σχέσεων

και τέλεσης πολιτικών γάμων Δήμου Βόρειας Κέρκυρα