Τους προγόνους της, που άφησαν την τελευταία τους πνοή την περίοδο 1916 – 1918 στην Κέρκυρα, τίμησε πολυμελής αντιπροσωπεία της Σερβικής Δημοκρατίας, με επικεφαλής τον Υπουργό Άμυνας Bratislav Gašić.
Η ετήσια τελετή μνήμης πραγματοποιήθηκε στο Σέρβικο Μαυσωλείο – Οστεοφυλάκιο, στην ιστορική νησίδα του Βίδο, με οικοδεσπότη τον Δήμο Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων.
Στην καθιερωμένη τελετή, έγινε κατάθεση στεφάνων από την σέρβικη αντιπροσωπεία και τις τοπικές Αρχές.
Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Δήμαρχος Στέφανος Πουλημένος, ο Περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων Γιάννης Τρεπεκλής, ενώ ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η ομιλία του Σέρβου Υπουργού Άμυνας Bratislav Gašić.
Στην ομιλία του, ο Δήμαρχος Στέφανος Πουλημένος αναφέρθηκε στους ισχυρούς δεσμούς φιλίας κι συνεργασίας μεταξύ των δύο Λαών, που αναπτύχθηκαν εκείνη την περίοδο, πριν από 108 χρόνια. Μεταξύ άλλων, δήλωσε:
«Ας αντλήσουμε δύναμη και διδάγματα από εκείνην την περίοδο για ένα καλύτερο μέλλον. Με οδηγό τη μνήμη, τη γνώση της ιστορίας και τις αξίες του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης.
Από αυτόν εδώ τον τόπο, στέλνουμε ένα ισχυρό μήνυμα: Η αλληλεγγύη και η συνεργασία μεταξύ των Λαών, μπορεί να κάνει έναν κόσμο καλύτερο».
Σε συγκινησιακά φορτισμένη ατμόσφαιρα, ακολούθησε ρίψη στεφάνων από τις σέρβικες πολιτικές και στρατιωτικές Αρχές, τον Περιφερειάρχη Ιονίων Νήσων και τον Δήμαρχο Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων, στον «υγρό τάφο» του Βίδο.
Μετά τη λήξη της τελετής, η σέρβικη αντιπροσωπεία πραγματοποίησε εθιμοτυπική επίσκεψη στο Σέρβικο Μουσείο.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος έληξε επίσημα με την συνθήκη του Λονδίνου τον Μάιο του 1913. Η ειρήνη στην περιοχή των Βαλκανίων δεν κράτησε πολύ, καθώς η δολοφονία του αυστριακού διαδόχου στο Σαράγεβο της Βοσνίας στις 28 Ιουνίου 1914, έγινε αιτία πολέμου ανάμεσα στην Αυστρία και τη Σερβία. Στο πλευρό της Σερβίας μπήκαν η Ρωσία, η Γαλλία και η Αγγλία, ενώ η Γερμανία συντάχθηκε με την Αυστροουγγαρία. Έτσι ξεκίνησε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι Σέρβοι αντιστάθηκαν σθεναρά και η Αυστρία δεν κατόρθωσε εύκολα να τους νικήσει. Την “πόρτα” στην Αυστροουγγαρία άνοιξε η Βουλγαρία.
Ο στρατός της Σερβίας ηττήθηκε και τον Οκτώβριο κατελήφθη το Βελιγράδι.
Ο στρατός και ο άμαχος πληθυσμός άρχισαν να αποσύρονται προς τα νότια. Στο τέλος του Νοέμβρη του 1915 ξεκίνησε για τους Σέρβους μια οδυνηρή πορεία μέσα στα αλβανικά βουνά, ένας Γολγοθάς μέσα στον βαρύ χειμώνα. Όσοι κατάφεραν να επιζήσουν έφτασαν στα λιμάνια της Αδριατικής, όπου τους περισυνέλεξαν τα συμμαχικά πλοία και τους μετέφεραν στην Κέρκυρα. 150 χιλιάδες Σέρβοι πρόσφυγες φτάνουν στην Κέρκυρα
Υπό την απειλή ότι ο σερβικός στρατός μπορεί να αποτελέσει εστία μολύνσεων για τους κατοίκους του νησιού, οι σύμμαχοι πήραν δραστικά μέτρα. Δημιούργησαν λιμοκαθαρτήριο στο Λαζαρέτο.Ενώ οι περισσότεροι μεταφέρθηκαν στο Βίδο. Αρχικά, θάβονταν στις βραχώδεις ακτές και σε αβαθείς τάφους. Οι νεκροί πολλαπλασιάζονταν δραματικά κι έτσι, με τις βάρκες ενός γαλλικού υγειονομικού πλοίου, μεταφέρονταν και ρίχνονταν στην θάλασσα, όπου έμειναν για πάντα. Στην Κέρκυρα, υπήρχαν 28 νεκροταφεία δίπλα στα στρατόπεδα των σερβικών μεραρχιών, τα μεγαλύτερα στο Άγιο Ματθαίο (520 τάφοι) και στο Κατωμέρι (500), ενώ αμέτρητοι τάφοι βρίσκονται “σπαρμένοι” στο νησί.
Ο Αη Μαθιάς είναι από το 1993 αδελφοποιημένος με την κωμόπολη του Πέρνιαβορ και δύο ακόμη χωριά.