Η Επιμέλεια του Δημόσιου Χώρου: το Βίδο, Mνήμη Αύγουστου Σορδίνα

Δύο νησίδια βρίσκονται στην είσοδο του λιμανιού της Πόλης μας θαυμαστά παραδείγματα συμπλοκής της φύσης και της ιστορίας: το Βίδο και το Λαζαρέτο. Το πρώτο με οχυρώσεις, τόπος Eγκλεισμού : Φυλακές, τόπος Εκτοπίσεων και τέλος Aναμορφωτήριο Aνηλίκων μέχρι το 1976. Το δεύτερο Λοιμοκαθαρτήριο, Νοσοκομείο και Τόπος Εκτελέσεων στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου: σήμερα απομεινάρια θλιβερά τα αποτυπώματα από τις σφαίρες και τα κενοτάφια των εκτελεσμένων από την πιο σκοτεινή πλευρά της σύγχρονης ιστορίας μας.
Το Βίδο τώρα για πολλά χρόνια ήταν τόπος Παιδικών Δημοτικών Κατασκηνώσεων όλο το καλοκαίρι και ταυτόχρονα ένας οικονομικός προορισμός αναψυχής για το μέσο Κερκυραίο/α: φτηνό κόμιστρο, μπάνιο, καφενείο και εστιατόριο. Τώρα το παρόν και το μέλλον του παραμένει δυσοίωνα αβέβαιο με τον πιεστικό εναγκαλισμό ενός Οικονομικού Κολοσσού και την αμήχανη και διστακτική, αν μη τι άλλο, αντίδραση του Δημόσιου Ιδιοκτήτη.
Με αφορμή αυτές τις σκέψεις αναδημοσιεύω ένα κείμενο που ανήκει στον διαπρεπή συμπολίτη μας Προϊστορικό Αρχαιολόγο Αύγουστο Σορδίνα, γραμμένο με επιστημοσύνη και ευαισθησία και δημοσιευμένο στα Κερκυραϊκά Νέα τον Ιούνιο του 1986: Η ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΒΙΔΟΥ :
« Τις μέρες αυτές συντάσσονται μελέτες για το Βίδο, της ιστορικής αυτής νησίδας που το φυσικό της κάλλος, τουλάχιστο μέχρι τη στιγμή αυτή, που δεν πειράχτηκε ακόμη από τους ερασιτέχνες « της αξιοποίησης», αποτελεί στολίδι της Κέρκυρας μα και αξιόλογο παράδειγμα της παραθαλάσσιας Μεσογειακής χλωρίδας που συρρικνούται καθημερινά από την ασύδοτη οικοπεδοποίηση. Εμείς θα προτείναμε την οικονομικότερη λύση για το Βίδο- την κατεδάφιση όλων των ετοιμόρροπων κτιρίων και την ανακήρυξη του νησιού ως πάρκου, με την έννοια που δίνουν τα προηγμένα κράτη στα πάρκα προστασίας της φύσεως (Nature reserve). Μα η γνώμη μας δεν έχει ζητηθεί.
Τις μέρες αυτές γίνονται και εκδηλώσεις για την προστασία της δασωμένης έκτασης στο ΝΑ άκρο του Βίδου. Οι εκδηλώσεις έγκαιρες. Μα ποιος υπήρξε ο δημιουργός του δάσους αυτού; Ο πατέρας μου Ιωάννης (Γιάγιας) Β. Σορδίνας (1882-1956) υπήρξε από τους πρώτους επιστήμονες γεωπόνους της Ελλάδας. Τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας αγωνίστηκε σκληρά για την προστασία του πράσινου στο δήμο μαζί με τους Α. Κόλλα, Θ. Στεφανίδη και Φ. Παραμυθιώτη (μόνον επιζώντα: προφανώς το 1986). Αγώνες ποτισμένους με πίκρα λόγω της μικρής ανταπόκρισης και πολλές φορές εχθρότητας που συνάντησαν στις πρωτοβουλίες τους. Μετέπειτα οι επιστημονικές δημοσιεύσεις του πατέρα μου για τις ασθένειες των φυτών άφηκαν εποχή και είναι πολύ γνωστές στην ιστορία της ελληνικής Γεωργίας. Αργότερα μπήκε στη γεωργική υπηρεσία για ν΄αναδειχτεί σε Νομογεωπόνος Κέρκυρας και Παξών. Μα στη δικτατορία Μεταξά μετατέθηκε στις αγροτικές φυλακές Βίδου (1937). Το Βίδο τότες ήτανε ένα αξιόλογο αγρόκτημα με παραγωγή οπωροκηπευτικών, πατάτας, σταφυλιών και κτηνοτροφίας, που πολύ συνέβαλαν στο σιτηρέσιο των αγροτικών και εγκληματικών φυλακών Κερκύρας. Στο αρχείο του πατέρα μου υπάρχει λεπτομερές επιστημονικό ημερολόγιο αγροκτήματος.
Από την αρχή της εποπτείας του στο Βίδο, ο πατέρας μου έταξε σαν σκοπό την αναδάσωσή του. Οι παληότεροι θυμούνται τον προπολεμικό Βίδο χωρίς ένα δέντρο. Μάλιστα η ΝΑ του άκρη, όπου σήμερα το μεγάλο πευκοδάσος, ήταν τέλεια βραχώδης, χωρίς διόλου υπέδαφος. Άρχισε αμέσως την αναδάσωση. Διαβάζουμε π. χ. στο ημερολόγιο της 8.9.37: «και παρετήρησα εξαίρετον καρποφορίαν του μοναδικού ελαιοδένδρου εν μέσω του αμπελώνος όπου επιβάλλεται η φύτευσις και άλλων ελαιοδένδρων τα μάλιστα των ευδοκιμούντων εκεί». Τις 13 του ίδιου μήνα το ημερολόγιο αναφέρει: «εις το σημείον τούτο και ακριβώς άνωθεν της θαλάσσης ευρήκα χώμα γόνιμον εις το οποίον θα ηδυνάμεθα να φυτεύσωμεν ελαιόδενδρα δι’ ο μετέβην το απόγευμα εις Κοθονίκι (όπου το κτήμα Σορδίνα, η παρένθεση του γράφοντος) και έλαβα 35 μονοετή δενδράκια προς φύτευσιν αύριον». ……Τις 18.10-37 διαβάζουμε τις εξής λεπτομέρειες: «…και απεφάνθην ότι το πλέον ενδεδειγμένον δένδρον δασώσεως είναι Cupressus sempervirens διότι εις το τμήμα τούτο μόνον τοιούτον δένδρον ευδοκιμεί. επιστρέψας εξέτασα αναδάσωσιν και επιτέλους εύρηκα δύο σπέρματα κάμνοντα έναρξιν βλαστήσεως». Και τις 19 .10 : «κατά τα μεσημέρι εκύτταξα πολλούς λάκκους αναδασώσεως και εύρον εν βλαστάνον πεύκον επί τέλους». Τις δε 5.11.37 διαβάζουμε: «7 μ.μ εις Νομαρχίαν ένθα προήδρευσα Φιλοδασικής Επιτροπής εν απουσία κ. Νομάρχου. Ελήφθη απόφασις παραγγελίας 6.000 κυπαρίσσων, πλαγιοκλάδων ευθυτενών και πεύκων δια Λαζαρέττον και Βίδον…και συνεζήτησα» με κ. Μπατάν δια ζώνας Pinius Pinca και Halepensis εν Βίδω λόγω διαφοράς γεωλογικής συστάσεως εδάφους». Τις δε 7 του ίδιου μήνα διαβάζουμε: «Αιθρία. Κυριακή. Απόγευμα έκαμα διάλεξιν περί ωφελιμότητος των δασών. Εις την πρώτην ταύτην διάλεξίν μου ωμίλησα περί του ρόλου του Γεωπόνου παρά αγρόταις και είτα περί ιστορίας των δασών και είδους τούτων, περί της χρησιμοποιήσεως αυτών εις κέντρα υγείας και προσελκύσεως των ξένων» …….
Μα τα χρόνια περνούν. Ο τότε Διευθυντής φυλακών (Κωνσταντινίδης) βρίσκει τραγικό θάνατο. Ο διάδοχός του ένας εριστικός τύπος που ώφειλε την προαγωγή του στην ιεραρχία στις βιαιοπραγίες του κατά των πολιτικών κρατουμένων της Ακροναυπλίας. Να σκεφτείτε, πως όταν αραιά επισκέφτονταν το Βίδο απαιτούσε από τους κατάδικους να του κάνουν «παρουσιάστε» με τις τσάπες! Παιδάκι εγώ τότε εντυπωσιάστηκα βαθειά από την αλαζονεία της βίας, όχι από το δίλημμα κρατικής εξουσίας του Κρέοντα ή την ένοχη σκληρότητα του Ιαβέρη, με την μοχθηρία του βασανιστή και την αναισχυντία του χαφιέ. Ο διευθυντής αυτός ενδιαφερόταν για την παραγωγή αγγουριών, όχι για δύσκολες δενδροφυτεύσεις στους άγονους βράχους. Έτσι η αναδάσωση ολόκληρου του Βίδου καθυστέρησε ως την έκρηξη του Β Παγκόσμιου πολέμου οπόταν και σταμάτησε για τα καλά.
Αν τώρα επισκεφτεί κανείς τις κουκουναριές και τα αγρίλια στο κέντρο του νησιού ή τους εκτεταμένους πευκώνες προς τα νοτιανατολικά, θα νοιώσει την ανάγκη μυστικής σιγής. Η θαλάσσια αύρα και τα πεύκα συνθέτουν έναν αέναο ψίθυρο, την αλλόκοτη εκείνη μουσική του δάσους, την επικοινωνία του ανθρώπου με τη Φύση, που είναι ασφαλώς πολύ αρχαιότερη από την ανθρώπινη λαλιά και τον Πολιτισμό της ».

.