Τι έδειξε η μελέτη του 2017 η οποία ποτέ δεν επικαιροποιήθηκε και ποτέ δεν αξιοποιήθηκε για το σχεδιασμό αντιπλημμυρικών μέτρων.
Οι χάρτες στη Θεσσαλία, είχαν λίγο – πολύ προβλέψει τα πλημμυρικά φαινόμενα και θα έπρεπε το σχέδιο να προχωρήσει με αναθεώρηση ώστε να υπάρξει ένας μεγάλος ενιαίος σχεδιασμός. Οι αντίστοιχοι χάρτες του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας στο Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου (στο οποίο ανήκει και ο νομός της Κέρκυρας), οι οποίοι (όπως και της Θεσσαλίας) είχαν δημοσιευτεί από το 2017, προβλέπουν και τους κινδύνους και τις επόμενες ενέργειες. Τι έχει γίνει; ουσιαστικά, τίποτα!
Η τεράστια μελέτη που είχε ξεκινήσει από τους αρμόδιους φορείς από το 2013 και είχε ολοκληρωθεί η πρώτη της φάση το 2017 μετά από καθυστερήσεις τα πρώτα χρόνια της ανάθεσης, περιελάμβανε όλη τη χώρα.
Για την Κέρκυρα, η μελέτη προβλέπει σημαντικούς κινδύνους πλημμυρικών φαινομένων σε δύο ουσιαστικά περιοχές, τα Μωραΐτικα και τη Μεσογγή και την Λευκίμμη με τα περίχωρά της.
Είχε μάλιστα γίνει και διαβούλευση το 2018 όπου οι τοπικοί φορείς, 48 τον αριθμό, είχαν συμμετάσχει και είχαν καταθέσει προτάσεις για βελτιώσεις και ειδική εξέταση και άλλων περιοχών. Ωστόσο, μετά, η τύχη του σχεδίου αγνοείται και οι κίνδυνοι (κυρίως στη Νότια Κέρκυρα) παραμένουν μεγάλοι, περνώντας και ένας Ιανός χωρίς η πολιτεία σε όλες της τις εκφάνσεις να φαίνεται πως “βάζει μυαλό”…
Δικαιολογίες
Ποιες δικαιολογίες έδωσε η κυβέρνηση δια του αρμόδιου υπουργού Περιβάλλοντος Σκυλακάκη; “Η πρόσκληση από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΥΜΕΠΕΡΑΑ στις 3/6/2019, ένα μήνα πριν τις εκλογές του Ιουλίου του 2019, προέβλεπε την επικαιροποίηση των σχεδίων που στην καλύτερη περίπτωση έφταναν μέχρι το 2013. Κάτι το οποίο ήταν αδόκιμο, αφού η κλιματική κρίση απαιτεί να χρησιμοποιούνται τα πλέον πρόσφατα στοιχεία. Οι αναθεωρημένοι χάρτες που ετοιμάζονται τώρα, έχουν τα στοιχεία μέχρι και το 2022 που περιλαμβάνουν και τον Ιανό. Η σύντμηση του απαιτούμενου χρόνου για την ολοκλήρωση του έργου δεν ήταν εφικτή, λόγω της βελτίωσης της ψηφιακής ανάλυσης των τοπογραφικών δεδομένων του εδάφους και της απαιτούμενης επικαιροποίησης των όμβριων καμπυλών, οι οποίες αποτελούν το αναγκαίο υπόβαθρο για την ορθή εκτίμηση των ζωνών κινδύνου πλημμύρας, σε συνδυασμό με το χρόνο δημόσιας διαβούλευσης που απαιτείται”.
Με αυτά και με αυτά, πέρασαν 4 χρόνια χωρίς να γίνει απολύτως τίποτα αλλά, στην ουσία, σχεδόν μία δεκαετία με “καμπανάκια κινδύνου”, οι περιοχές μας ζουν ελπίζοντας να μην τους βρει κακοκαιρία όποια του Κάμπου…
Απειλεί η Ευρώπη με πρόστιμα
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προειδοποιήσει την Ελλάδα, ήδη από τις 9 Φεβρουαρίου του 2022 με επιστολή ότι δεν εφαρμόζει την υποχρέωσή της να παρέχει επικαιροποιημένους χάρτες κινδύνου πλημμύρας, ως όφειλε σύμφωνα. Οι χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας θα έπρεπε να καλύπτουν τις γεωγραφικές περιοχές που θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν, ενώ οι χάρτες κινδύνων πλημμύρας δείχνουν τις πιθανές αρνητικές συνέπειες που συνδέονται με αυτά τα σενάρια πλημμύρας. Οι χάρτες και τα σχέδια αυτά έπρεπε να αναθεωρηθούν και να αναβαθμιστούν, βάσει των νέων δεδομένων της κλιματικής αλλαγής. Τα κράτη μέλη όφειλαν να κοινοποιήσουν έως τον Δεκέμβριο του 2019 τις επικαιροποιήσεις που πραγματοποίησαν στους πρώτους χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας και τους χάρτες κινδύνου πλημμύρας.
Όπως κατήγγειλε ο “η προθεσμία για την ενημέρωση της Επιτροπής σχετικά με την επανεξέταση και την επικαιροποίηση των εν λόγω χαρτών έληξε τον Μάρτιο του 2020. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έλαβε καμία πληροφορία σχετικά με τη διαδικασία από την Ελλάδα, «αποφάσισε να αποστείλει προειδοποιητική επιστολή με προθεσμία δύο μηνών, προκειμένου να άρει τις ελλείψεις που επισημάνθηκαν, διαφορετικά θα προέβαινε σε αιτιολογημένη γνώμη, συνέχιση δηλαδή της νομικής διαδικασίας κατά της Ελλάδας για μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις του ενωσιακού δικαίου»”.
Στη διαβούλευσης ζητήθηκε η ένταξη και άλλων περιοχών της Κέρκυρας
Ας σημειωθεί ότι ενώ η μελέτη της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του ΥΠΕΡΕ εστιάζει στο νότο της Κέρκυρας, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης το 2018 διατυπώθηκαν αιτήματα ένταξης περιοχών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου στις ΖΔΥΚΠ (περιοχές πόλης Κέρκυρας και βόρεια Κέρκυρα).
Στη διαβούλευση είχαν παρέμβει μεταξύ άλλων ο τότε διευθυντής της ΔΕΥΑΚ Τ. Κατσαρός ο οποίος είχε υπογραμμίζει ότι “υπάρχουν δύο περιοχές κοντά στην πόλη της Κέρκυρας (Κωτσέλα και Καβαράλαινα) οι οποίες έχουν προβλήματα αυθαίρετης δόμησης και παρεμβάσεων και είναι υψηλού πλημμυρικού κινδύνου. Θα έπρεπε να ενταχθούν στις επικίνδυνες ζώνες. Επίσης, θα έπρεπε να επιχειρηθεί ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ των νησιών”.
Ο τότε πρόεδρος του ΤΕΕ Κέρκυρας Νίκος Τρίαντος από την πλευρά του, αφού είχε επισημάνει ότι ο χρόνος της διαβούλευσης ήταν περιορισμένος, ανέφερε ότι η μελέτη ενδέχεται να έχει χάσει ορισμένες περιοχές, ενώ μπορεί να τα γεωχωρικά δεδομένα να μην έχουν την απαιτούμενη ακρίβεια. Η εργασία προσδιορισμού των επικίνδυνων ζωνών θα μπορούσε να εμπλουτιστεί από πληροφορίες από Πανεπιστήμια, τοπικά ΤΕΕ και ΔΕΥΑ”.
Είχε δοθεί τότε η δέσμευση ότι οι παρατηρήσεις θα ληφθούν υπόψη κατά τη διάρκεια της Αναθεώρησης της Προκαταρκτικής Αξιολόγησης με σκοπό την πιθανή ένταξη των περιοχών αυτών σε ΖΔΥΚΠ, ειδικά για τις περιοχές της Κέρκυρας, όπου έχουν σημειωθεί αρκετά ιστορικά πλημμυρικά γεγονότα. Επιπλέον, η ΕΓΥ δεσμεύτηκε για ρύθμιση που θα προβλέπει τη διαδικασία για τη χρηματοδότηση αντιπλημμυρικών έργων σε περιοχές εκτός Ζωνών που θα πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις.
Έκτοτε, τίποτα…
Αξιολόγηση τρωτότητας, επικινδυνότητας και κινδύνου πλημμύρας
Αυτές είναι οι περιοχές κινδύνου στην Κέρκυρα
Η πρώτη εξεταζόμενη περιοχή αφορά τη χαμηλή ζώνη νήσου Κέρκυρας από το ύψος της Στρογγυλής μέχρι τους Βιταλάδες. Οι κατακλυζόμενες εκτάσεις δεν υπερβαίνουν τα 4 χιλιάδες στρέμματα για το εύρος των πλημμυρικών γεγονότων που εξετάσθηκαν.
Η Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας (ΖΔΥΚΠ) «Χαμηλή Ζώνη Νήσου Κέρκυρας από το ύψος της Στρογγυλής μέχρι τους Βιταλάδες έχει έκταση 35 km2 και ανήκει στη λεκάνη απορροής Κέρκυρας – Παξών.
Η ΖΔΥΚΠ περιλαμβάνει τις πεδινές εκτάσεις της χαμηλής ζώνης της Κέρκυρας, γύρω από το ρέμα Μεσογγής στην ανατολική πλευρά του νησιού και τη λιμνοθάλασσα Κορρισίων στη δυτική. Ένα τμήμα της ΖΔΥΚΠ στα νότια παρεμβάλλεται μεταξύ χαμηλών λοφωδών εκτάσεων.
Το ρέμα Μεσόγγης έχει μήκος 7.5 km και περιλαμβάνεται εξ ολοκλήρου εντός της ΖΔΥΚΠ. Εκβάλλει στην ανατολική πλευρά του νησιού, δίπλα στον ομώνυμο οικισμό. Η λιμνοθάλασσα Κορρισίων στα δυτικά, έκτασης 4.2 km2, χωρίζεται από μια λεπτή λωρίδα γης από τη θάλασσα, δημιουργώντας έναν
από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους στην ευρύτερη περιοχή.
Οι κυριότεροι οικισμοί εντός της Ζώνης είναι το Περιβόλι (1 378 κάτοικοι) και οι Αργυράδες (660
κάτοικοι). Ο συνολικός πληθυσμός εντός της Ζώνης εκτιμάται σε περίπου 7 000 κατοίκους. Κύρια
οικονομική δραστηριότητα εντός της ΖΔΥΚΠ είναι η γεωργία, ενώ σημαντική συνιστώσα της οικονομίας αποτελεί ο τουρισμός. Εντός της ΖΔΥΚΠ περιλαμβάνεται και η ΕΕΛ Μελιτειέων.
Τι έδειξε η προσομοίωση
Με την προσομοίωση του ρέματος Μεσογγής, οι κατακλυζόμενες εκτάσεις δεν υπερβαίνουν τα 4 χιλιάδες στρέμματα για το εύρος των πλημμυρικών γεγονότων που εξετάσθηκαν. Συγκεκριμένα, για τα γεγονότα υψηλής και μέσης πιθανότητας υπέρβασης οι κατακλυζόμενες εκτάσεις δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο φαινομένων (1.37 και 1.67 χιλ. στρέμματα αντίστοιχα, ήτοι μόλις το 4.8 και το 5.8% αντίστοιχα της συνολικής έκτασης της ΖΔΥΚΠ).
Τα αποτελέσματα της υδραυλικής προσομοίωσης, που παρουσιάζονται αναλυτικά στο αντίστοιχο
κεφάλαιο του Παραδοτέου Π05, δείχνουν ότι ο κλάδος του ρ. Μεσσογγήςπλημμυρίζει λόγω των έντονων πιέσεων που ασκούν τα τεχνικά έργα. Με βάση τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης συγκεντρωτικά για το ρέμα της Μεσσογγής, προκύπτουν έντονα πλημμυρικά φαινόμενα σε όλες τις περιόδους επαναφοράς. Στην περίοδο επαναφοράς Τ=50 χρόνια η πλημμύρα ξεπερνάει τα όρια της κοίτης και στις εκβολές του ρέματος η πλημμύρα διαχέεται εκτός της κοίτης και εντός παρακείμενων καλλιεργούμενων εκτάσεων. Η εικόνα είναι πιο δυσμενής στις περιόδους επαναφοράς Τ=100 και Τ=1 000 χρόνια καθώς εμφανίζονται μεγαλύτερα βάθη ροής και η πλημμύρα έχει μεγαλύτερη έκταση με αποτέλεσμα να επηρεάζεται ακόμα μεγαλύτερο τμήμα της παραλιακής περιοχής και να πλήττονται μεγαλύτερες αγροτικές εκτάσεις. Σε όλα τα σενάρια, και σε αυτά των θαλάσσιων πλημμυρών, θίγεται τμήμα του οικισμού της Μεσσογγής.
Περιοχή Λευκίμμης
Η Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας (ΖΔΥΚΠ) «Περιοχή Λευκίμμης νήσου Κέρκυρας» έχει έκταση 29 km2 και ανήκει στη λεκάνη απορροής Κέρκυρας – Παξών. Η ΖΔΥΚΠ περιλαμβάνει τις πεδινές εκτάσεις στο νότιο άκρο της νήσου Κέρκυρας, στην περιοχή της Λευκίμμης. Το κύριο υδατόρευμα εντός της ΖΔΥΚΠ είναι το Ποτάμι ή ρέμα Καβασιλάτων με μήκος 2.2 km, που εκβάλει
στα ανατολικά του νησιού στο Ιόνιο Πέλαγος. Ο κύριος οικισμός εντός της ΖΔΥΚΠ είναι η πόλη της Λευκίμμης, με πληθυσμό 2 935 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011, και αποτελεί το 2ο μεγαλύτερο οικισμό στο νησί μετά την πόλη της Κέρκυρας. Εντός της Λευκίμμης διέρχεται το ρέμα Καβασιλάτων.
Η εξεταζόμενη περιοχή αφορά την περιοχή Λευκίμμης νήσου Κέρκυρας, με εξέταση του ρέματος Καβασιλάτα, όπου οι κατακλυζόμενες εκτάσεις κυμαίνονται από 1.4 χιλιάδες έως 2 χιλιάδες περίπου στρέμματα για το εύρος των πλημμυρικών γεγονότων που εξετάσθηκαν.
Συγκεκριμένα, για τα γεγονότα υψηλής και μέσης πιθανότητας υπέρβασης Τ = 50 και T = 100 έτη οι κατακλυζόμενες εκτάσεις δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο φαινομένων (1.37 και 1.67 χιλ. στρέμματα αντίστοιχα, ήτοι μόλις το 4.8 και το 5.8% αντίστοιχα της συνολικής έκτασης της ΖΔΥΚΠ).
Τα αποτελέσματα της υδραυλικής προσομοίωσης, δείχνουν ότι ο κλάδος του ρ. Καβασιλάτα πλημμυρίζει λόγω των έντονων πιέσεων που ασκούν τα τεχνικά έργα. Με βάση τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης προκύπτουν έντονα πλημμυρικά φαινόμενα σε όλες τις περιόδους επαναφοράς. Στην περίοδο επαναφοράς Τ=50 χρόνια η πλημμύρα ξεπερνάει τα όρια της κοίτης και στις εκβολές του ρέματος η πλημμύρα διαχέεται εκτός της κοίτης και εντός παρακείμενων καλλιεργούμενων εκτάσεων.
Αν είχαν παρθεί σοβαρά μέτρα θα είχαν μετριαστεί οι καταστροφές και οι συνέπειες
Άκης Ζαρκαδούλας*
Για έναν υδραυλικό μηχανικό, που η δουλειά μας ειδικά σε στρατηγικό επίπεδο βασίζεται πολύ σε εκτιμήσεις, προσεγγίσεις και παραδοχές με βάση πρότερη εμπειρία, η ομοιότητα των δύο πλημμυρικών ζωνών είναι τρομερά συγκλονιστική, όχι όμως ανεξήγητη.
Στο φαινόμενο Daniel έβρεξε σε μια πολύ μεγάλη επιφάνεια της Θεσσαλίας με αποτέλεσμα ταυτόχρονα αρκετοί από τους ποταμούς είτε να υπερχειλίσουν, είτε να αδυνατούν να παραλάβουν τα πλημμυρικά νερά της πεδιάδας είτε φυσικά είτε με τη βοήθεια έργων αποστράγγισης και αντιπλημμυρικών.
Αυτούς τους μηχανισμούς πλημμύρας ουσιαστικά προσομοίωσαν και τα Σχέδια Διαχείρισης κι επειδή ήταν υποχρεωμένα να δώσουν ένα στιγμιότυπο της μέγιστης πλημμύρας σε όλη τη θεσσαλική πεδιάδα, έτρεξαν ταυτόχρονα όλα τα μοντέλα των ποταμών θεωρώντας ουσιαστικά ταυτόχρονη βροχόπτωση σε όλη την πεδιάδα και ιδού το αποτέλεσμα.
Τα ίδια Σχέδια πρότειναν και μία σειρά από μέτρα και παρεμβάσεις σε στρατηγικό επίπεδο, είτε πιο τεχνικές, είτε πιο διαχειριστικές με σκοπό τη μείωση του κινδύνου πλημμύρας. Όμως ούτε μετά την επέλαση του Ιανού στην Καρδίτσα το 2020 λήφθηκαν σοβαρά υπόψη και αμφιβάλλω αν και με τη συνέχιση της πολιτικής που θεωρεί άχρηστο το οτιδήποτε δεν αποφέρει άμεσα κέρδος, όπως οι επενδύσεις στην αντιπλημμυρική προστασία, θα γίνει κάτι τρομερό.
Το μόνο που έγινε είναι το 112, δηλαδή η επιμονή σε μία επικοινωνιακή διαχείριση των συνεπειών των φυσικών καταστροφών, που θα εκδηλωθούν έτσι κι αλλιώς, με τη μετάθεση της προστασίας από αυτά αποκλειστικά στον πολίτη αντί για το κράτος.
Οι δεκάδες νεκροί από τις φετινές φυσικές καταστροφές αποδεικνύουν όχι την αποτυχία του 112, καθώς σύστημα προειδοποίησης χρειάζεται και είναι σημαντικό, αλλά το ότι έγινε μόνο αυτό για έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο, χωρίς να χαλάσουμε ευρώ και φαιά ουσία για σοβαρό αντιπλημμυρικό σχεδιασμό.
Αν είχαν παρθεί σοβαρά μέτρα ή αν σε μία άλλη κοινωνία ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός ήταν πρώτη προτεραιότητα δε θα πλημμύριζε η θεσσαλίκή πεδιάδα; Η απάντηση είναι όχι. Όμως θα μπορούσαν να είχαν σωθεί οι ανθρώπινες ζωές και να είχαν μετριαστεί σε μεγάλο βαθμό οι καταστροφές σε περιουσίες και υποδομές και οι οικονομικές συνέπειες.
Κανείς λοιπόν δε μπορεί να πει ότι δεν ήξερε.
Κανείς δε μπορεί να τα ρίξει με ευκολία στην κλιματική κρίση ή στο θεό για βγάλει από πάνω του τις ευθύνες του.
Το θέμα είναι από δω και πέρα τι κάνουμε για να μη παγιωθεί ως κανονικότητα η αποδοχή των καταστροφικών συνεπειών των φυσικών φαινομένων, για να μη θρηνήσουμε άλλα θύματα, για να επιβάλλουμε την προστασία από φυσικά φαινόμενα ως μία από τις προτεραιότητες της πολιτικής.
ΥΓ: Ανάλογοι χάρτες υπάρχουν για όλη τη χώρα, οπότε κανείς μπορεί να δει τι θα πλημμυρίσει στην περιοχή του στους Daniel του μέλλοντος.
* Ο Άκης Ζαρκαδούλας είναι υδραυλικός μηχανικός, μέλος της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ με το ΑΡΑΓΕΣ και υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με την «Ανατρεπτική Συμμαχία για την Αθήνα». Είχε παρουσιάσει το σχέδιο για την Κέρκυρα στην διαβούλευση στο νησί το 2018, καθώς και τη μεθοδολογία του
Ο νους μας στη Θεσσαλία… Όχι άλλη αμεριμνησία!
Επανεξέταση των κανόνων πολιτικής προστασίας στα Ιόνια Νησιά τώρα, ζητά η παράταξη ΑΝΑΣΑ του Περιφερειακού Συμβουλίου με αφορμή τα όσα συνέβησαν στη Θεσσαλία.
Η σκέψη όλων μας στους σκληρά δοκιμαζόμενους συμπολίτες μας σ’ ολόκληρη την Θεσσαλία που ζει μια πρωτοφανή καταστροφή από τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Συμπαραστεκόμαστε στις οικογένειες που θρηνούν τους δικούς τους ανθρώπους. Λυπούμαστε βαθύτατα για την τεράστια οικονομική και οικολογική υποβάθμιση και τις μείζονες απώλειες σε ζωικό και φυτικό κεφάλαιο.
Η εξέλιξη αυτή, μετά την κατάκαυση του δάσους της Δαδιάς και σχεδόν του συνόλου του νομού Έβρου, θέτει αμείλικτα το ερώτημα της ετοιμότητας του κράτους και της αυτοδιοίκησης σε επίπεδο τόσο της Πρόληψης , όσο και της Πολιτικής Προστασίας.
Η θωράκιση απέναντι στα βίαια συμβάντα πρέπει να τεθεί ως Πρώτη Προτεραιότητα για τα Ιόνια Νησιά:
• Με την κατασκευή των προστατευτικών έργων υποδομής και την υλοποίηση όλων των άλλων ενεργειών σε επίπεδο Πρόληψης
• Με την επανεξέταση και αναθεώρηση όλων των κανόνων και σχεδίων ΙΟΛΑΟΣ, ΔΑΡΔΑΝΟΣ και ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ που συντάχθηκαν και ισχύουν από το 2020 χωρίς διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες και που όπως φαίνεται αποτυγχάνουν οικτρά.
• Με διαρκή εκπαίδευση φορέων και πολιτών ώστε να είναι δυνατή η αποτελεσματική συμμετοχή όλων στις δράσεις της Πολιτικής Προστασίας.
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΜΟΥΖΑΚΙΤΗ στο VIDEO: Ταινία μικρού μήκους για τις γυναικοκτονίες με κερκυραϊκές υπογραφές: “Παρακαλω θα μπορουσε να προβληθει αυτη η ταινια απο καποιο συλλογο για ανθρωοους της υπαιθρου?” Φεβ 18, 12:25
