“Καμπανάκι” για τα χρέη των νοικοκυριών – H κατανάλωση, οι λογαριασμοί και τα δάνεια

Το 21,5%, δηλαδή ένα στα πέντε, των νοικοκυριών δηλώνει πως δεν θα μπορέσει ή μάλλον δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις για το στεγαστικό του δάνειο, ενώ σχεδόν 6 στα 10 νοικοκυριά δήλωσαν πως χρειάζεται να κάνουν περικοπές για να καλύψουν τα αναγκαία.

Σε μια συγκυρία που “φουντώνει” η συζήτηση για τους πλειστηριασμούς έντονο προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι πολλά νοικοκυριά εμφανίζονται να μην έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν υποχρεώσεις, παρά το ότι περικόπτουν δαπάνες, ακόμη και για βασικά είδη. Έτσι, μεγαλώνει ο κίνδυνος να περάσουν κι άλλοι πολίτες την “κόκκινη” γραμμή και να βρεθούν αντιμέτωποι με αναγκαστικά μέτρα απώλειας της περιουσίας τους ή της πρώτης κατοικίας τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση την ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών (11η κατά σειρά) διεξήχθη υπό τις συνθήκες που έχει διαμορφώσει η πολύμηνη κρίση ακρίβειας, εμφανίζεται υψηλότερο σε σχέση με την έρευνα του 2021, το ποσοστό των νοικοκυριών που δήλωσε ότι έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο (εφορία, ασφαλιστικά ταμεία).

Συγκεκριμένα, το 20,9% δήλωσε πως το ίδιο ή κάποιο άλλο μέλος του νοικοκυριού του έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο έναντι του 16,8% που ήταν στην έρευνα του 2021. Το προαναφερόμενο ποσοστό (20,9%) επιμερίζεται σε 9,9% του οποίου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές δεν έχουν ρυθμιστεί (8,4% το αντίστοιχο ποσοστό το 2021), και σε 11% του οποίου οι οφειλές είναι ρυθμισμένες (8,4% το αντίστοιχο ποσοστό το 2021).

Επίσης, το 7,9% των νοικοκυριών έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες για καταναλωτικά, επιχειρηματικά δάνεια ή/και κάρτες, ενώ το 8,7% των νοικοκυριών δήλωσε πως δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις προαναφερόμενες τραπεζικές υποχρεώσεις το 2023.

Ενδεικτικό, μάλιστα, της αύξησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών και των ανησυχιών για το μέλλον είναι τα ευρήματα της τελευταίας έρευνας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για τις μικρές επιχειρήσεις που έδειξαν ότι 4 στις 10 (38,2%) έχουν τουλάχιστον μία ληξιπρόθεσμη οφειλή αλλά και αυτά της ετήσιας έρευνας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ.

Όσον αφορά τις εκτιμήσεις των νοικοκυριών για τη δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς το Δημόσιο το 2023, το 19,8% δήλωσε πως δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί σε αυτές. Από τα επιμέρους στοιχεία της έρευνας σημειώνεται ότι τα υψηλότερα ποσοστά νοικοκυριών που δήλωσαν ότι δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στις μελλοντικές τους υποχρεώσεις προς το Δημόσιο καταγράφηκαν στα νοικοκυριά με ετήσιο εισόδημα έως 10.000€ (30%), στα νοικοκυριά με τουλάχιστον ένα άνεργο μέλος (29,7%) και στα πολυμελή (πέντε άτομα και άνω) νοικοκυριά (31,5%).

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι το 55% των νοικοκυριών που έχει αρρύθμιστες ληξιπρόθεσμες οφειλές δήλωσε ότι δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις μελλοντικές του υποχρεώσεις προς το Δημόσιο και αντίστοιχα, το 29,2% των νοικοκυριών που έχει ρυθμισμένες οφειλές

Τα στεγαστικά δάνεια

Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι πάνω από 8 στα 10 νοικοκυριά (84,4%) διαμένουν σε ιδιόκτητο σπίτι έναντι του 15,3% των νοικοκυριών που πληρώνει ενοίκιο ενώ από τους ιδιοκτήτες το 21,3% έχει ενεργό στεγαστικό δάνειο. Από τα νοικοκυριά αυτά το 18,7% (έναντι 16,5% στην περσινή έρευνα) καταβάλει τις δόσεις του δανείου συχνά με κάποια καθυστέρηση, ενώ το 8,5% (6% το αντίστοιχο ποσοστό στην έρευνα του 2021) έχει καθυστερημένες οφειλές για περισσότερο από 3 μήνες.

Επιδεινωμένη είναι η εικόνα σε σχέση με την έρευνα του 2021 και ως προς τις εκτιμήσεις των νοικοκυριών αναφορικά με τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των στεγαστικών δανειακών τους υποχρεώσεων το 2023, καθώς το 21,5%, δηλαδή ένα στα πέντε, δήλωσε πως δεν θα μπορέσει ή μάλλον δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις.

Μάλιστα, το 14,4% (11,3% το αντίστοιχο ποσοστό το 2021) των νοικοκυριών εξέφρασε τον φόβο απώλειας του ακινήτου του λόγω αδυναμίας πληρωμής των υποχρεώσεων προς τις τράπεζες ή το Δημόσιο. Επιπλέον, το 3,8% των νοικοκυριών δήλωσε πως το 2022 υπέστη δέσμευση ή κατάσχεση λογαριασμών και περιουσιακών στοιχείων λόγω οφειλών, ποσοστό πολλαπλάσιο σε σχέση με το 2021 που ήταν 0,8%.

Τέλος, το 3,8% των νοικοκυριών δήλωσε πως το 2022 υπέστη δέσμευση ή κατάσχεση λογαριασμών και περιουσιακών στοιχείων λόγω οφειλών, ποσοστό πολλαπλάσιο σε σχέση με το 2021 που ήταν 0,8%.

Περικοπές

Κι όλα αυτά όταν σχεδόν 6 στα 10 νοικοκυριά (57,3%) δήλωσαν πως χρειάζεται να κάνουν περικοπές για να καλύψουν τα αναγκαία, ποσοστό σημαντικά αυξημένο σε σχέση τόσο με την έρευνα του 2021 (42,3%) όσο και με τις έρευνες του 2020 (47,9%) και του 2019 (48,7%). Επίσης, 4 στα 10 νοικοκυριά περιορίζουν δαπάνες για ένδυση και ταξίδια.

Οι λογαριασμοί

Από την άλλη μεριά καταγράφεται εκτίναξη του ποσοστού των νοικοκυριών που αύξησαν τις δαπάνες τους για την κάλυψη βασικών αναγκών αναβάλλοντας την κάλυψη άλλων υποχρεώσεων. Ειδικότερα, το 73,7% των νοικοκυριών αύξησε τις δαπάνες του για λογαριασμούς σπιτιού, το 64,8%, για είδη διατροφής το 60,7% για θέρμανση και το 51% για μετακινήσεις.

Πάνω από 1 στα 3 (36,3%) νοικοκυριά καθυστέρησαν να αναζητήσουν την κατάλληλη θεραπεία για κάποιο ιατρικό πρόβλημα, 1 στα 4 (25,6%) καθυστερεί να πληρώσει το ηλεκτρικό ρεύμα και το 18,8% καθυστερεί την πληρωμή λογαριασμών θέρμανσης.