Αίνος της Κέρκυρας στον Άρη Βελουχιώτη (1945-1946)

Μέτρησε μέσα τους το ότι κάποιοι τον είχαν γνωρίσει στις φυλακές του νησιού ή μετά στα βουνά πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ; Έπαιξε ρόλο και το ότι εκείνος ενδιαφέρθηκε προσωπικά για θέματα της Κέρκυρας μετά την απελευθέρωση από τους ναζί; Είχαν την αίσθηση πως είχε δίκιο; Επέδρασε ίσως και ο επτανησιακός εαυτός τους;

Όπως και να είχε, το γεγονός είναι ίδιο: Οι Κερκυραίοι ΕΑΜίτες – ΕΛΑΣίτες και  κομμουνιστές τον Ιούνιο του 1945, όταν ο τραγικός χαμός του γεννημένου τέτοιες μέρες το 1905 στη Λαμία θρυλικού ηγέτη του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη έγινε γνωστός, τον ανύψωσαν στον ελληνικό Όλυμπο, ξεπερνώντας από τους πρώτους στη χώρα κάθε δισταγμό για τη γνωστή μα καταξιωμένη τελικά απειθαρχία του. Η μεγαλοσύνη του τους κέρδισε. Ξεπέρασαν τον πόνο, τη συντριβή τους.

Χωρίς να συμμεριστούν τον διαφορετικό δρόμο που πρότεινε, καθώς έβλεπαν να κινδυνεύει ο ενιαίος χαρακτήρας του μετώπου κατά της αντίδρασης και των διώξεων που υφίσταντο από την πλευρά του κράτους, βρήκαν γρήγορα, ενώ αλλού αυτό παρέμενε ακόμα ζητούμενο, την τομή που χρειαζόταν και έβαλαν το μεγαλείο της όλης δράσης του πάνω απ’ όλα.

Δύσκολα θα βρει κανείς στα κείμενα εκείνης της αμήχανης περιόδου για τον ελληνικό λαό άλλον τέτοιο δυνατό και κατηγορηματικό αίνο για την προσωπικότητα του Άρη, σαν εκείνο που του έκανε η εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας «Φωνή του Λαού», όπου τον τόνο έδιναν οι κομμουνιστές.

Έναν δικό του αίνο – που έμελλε να δει το φως αργότερα – έγραψε τότε και ο κορυφαίος Κερκυραίος μαχητής του ΕΛΑΣ Γεράσιμος Πρίφτης, που είχε γνωρίσει τον Άρη. Αίνον γεμάτο και με στίχους του Σολωμού. Συγκλονιστικό.

Ενώ ο Άρης Βελουχιώτης είχε «σβήσει» με σφαίρα από τα ίδια του τα χέρια καταδιωκόμενος σε χαράδρα στην Άρτα στις 16 Ιουνίου 1945 και οι πληροφορίες για τις συνθήκες του θανάτου ήταν ακόμα συγκεχυμένες, η εφημερίδα των Κερκυραίων κομμουνιστών «Νέα Ζωή», δώδεκα μέρες μετά, τιτλοφόρησε ως εξής τη σχετική αναγγελία: «Ο ΑΡΗΣ ΑΠΕΘΑΝΕ».

Σαν να ήθελε να διαμηνύσει πως τίποτα δεν ήταν ικανό να θέσει τέρμα στη ζωή ενός τέτοιου ηρωικού αγωνιστή, στα σαράντα του χρόνια, παρά μόνο δική του επιλογή.

Το σχετικό φύλλο φέρει ημερομηνία 28 Ιουνίου. Ήταν, ουσιαστικά, το πρώτο που εξέδωσε η εφημερίδα μετά την επιβεβαίωση ότι ο γεννημένος στις 27 Αυγούστου 1905 θρύλος της Εθνικής Αντίστασης δεν ζούσε πια, αφού το προηγούμενο φέρει ημερομηνία 17 Ιουνίου και φυσικά η ύλη του είχε σταλεί στο τυπογραφείο νωρίτερα.

Ανέφερε η Κομμουνιστική Οργάνωση Κέρκυρας (ΚΟΚ) του ΚΚΕ στο δημοσίευμα της εφημερίδας, που εκείνη την περίοδο είχε υπεύθυνο για την κυκλοφορία της τον  Χρύσανθο Κοσκινά:

Ο Άρης δε ζει. Γύρω από το αποκεφαλισμένο του κορμί οι Κανίβαλοι της δεξιάς χορεύουν τον κανιβαλικό τους χορό.

Τον καιρό της δουλείας κάτω από τη σκέπη του καταχτητή χαλκοπράσινοι από φόβο, άκουαν το όνομά του που συμβόλιζε την Εθνική Νέμεση. Ο Άρης τον καιρό της κατοχής, όταν το έθνος το σκέπαζε το σκοτάδι του φασισμού, ξεκίνησε πρώτος, με μόνο εφόδιο την αδάμαστη θέλησή του, εκφράζοντας την αγωνία του Έθνους, να οργανώσει το αντάρτικο. 

Η συμβολή του είναι πολύτιμη.

Σε μια δύσκολη καμπή του πολιτικού μας βίου, όταν το έθνος είχε βασική ανάγκη γαλήνης και ειρήνευσης δεν μπόρεσε να το κατανοήσει και δεν πειθάρχησε στο κόμμα μας που βασική του  αρετή είναι η αρχή της πειθαρχίας. 

Το Κόμμα μας δικαίως τον αποκήρυξε.

Αυτό όμως δεν στερεί τη μνήμη του Άρη από τίτλους πολύτιμης συμβολής στον αγώνα Εθνικής Αντίστασης στον οποίον έδωκε ό,τι γόνιμο και πολυσύνθετο είχε η πολυσύνθετη φυσιογνωμία του.

Κι’ ακόμα δεν δίνει κανένα δικαίωμα στον αμαρτωλό κόσμο της εθνοπροδοτικής δεξιάς να ασελγεί πάνω στο νεκρό του Άρη. Γιατί είναι γνωστό πως το μίσος της γι’ αυτόν προέρχεται από το γεγονός, που ο Βελουχιώτης στάθηκε ο αποφασιστικός τιμωρητής της Εθνικής προδοσιάς.  

Απουσίαζε από το δημοσίευμα, πέραν της απειθαρχίας του Άρη στις αποφάσεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ να υποστηρίξουν τη σύναψη και την εφαρμογή της γνωστής «ειρηνευτικής» και τελικά ατελέσφορης Συμφωνίας της Βάρκιζας, κάθε άλλη κατηγορία εναντίον του, από εκείνες που ακούγονταν μερικές φορές εκείνον τον καιρό με προφανή σκοπό να μειωθεί η απήχηση της στάσης του και να μην διασπαστεί ο χώρος. Αναδεικνυόταν ο πρωταρχικός ρόλος του Βελουχιώτη στην Εθνική Αντίσταση.

«Στην πιο ψηλή κορφή του Ολύμπου»

Ακόμα πιο κατηγορηματική, φλογερή επίσης θα λέγαμε, η «Φωνή του Λαού» του ΕΑΜ Κέρκυρας, διευθυντής της οποίας ήταν τότε ο κατοπινός βουλευτής του νησιού Γιάννης Δραγονέτης, έγραφε στις 26 Ιουνίου, αναφερόμενη για πρώτη φορά στον θάνατο του Άρη και ενώ κάποιοι υποστήριζαν ότι είχε φονευτεί, πως η θέση του είναι «στην πιο ψηλή κορφή του Ολύμπου». Το σχετικό θέμα όχι μόνον εδέσποζε στην πρώτη σελίδα του φύλλου της, αλλά και έθετε ως έναν βαθμό εν αμφιβόλω το αν ο Άρης όντως είχε σφάλει. «Ο Άρης κι’ αν έσφαλε είναι και θα παραμείνει ο πρώτος εθνικός αγωνιστής», έλεγε με μεγάλα κεφαλαία γράμματα ο τίτλος. «Ο κόσμος του δοσιλογισμού είναι ανίκανος και ανάξιος να σπιλώσει την αγιασμένη του μνήμη», συμπλήρωνε υπότιτλος.

Η απειθαρχία του και η αποκήρυξη της συγκεκριμένης δράσης του από την πλευρά του ΚΚΕ στις γνωστές συνθήκες όπου το κατηγορούσαν για διπλοπροσωπία και έμπρακτη άρνηση του συμφωνημένου αφοπλισμού του ΕΛΑΣ, σε τίποτα δεν μείωνε, σύμφωνα με το δημοσίευμα, τη σπουδαία προσφορά του.   

Ήταν ένα κείμενο εμπνευσμένο, που αξίζει όλο να το παραθέσουμε:

Πριν λίγες μέρες αναγγέλθηκε η θλιβερή είδηση για το φόνο του Άρη Βελουχιώτη. Και αμέσως άρχισε γύρω από το νεκρό κορμί του τιμημένου νεκρού, ένας ανόσιος χορός των εθνικά στιγματισμένων, και μια εκστρατεία για να σπιλώσουν το εθνικό κίνημα αντίστασης!

Ο Άρης στάθηκε σύμβολο και έκφραση της αγωνίας και της τιτάνειας πάλης του έθνους σε μια δύσκολη καμπή της ιστορίας του, στην περίοδο της σκλαβιάς. 

Ο Άρης όμως δεν μπόρεσε να συλλάβει το νόημα μιας άλλης περιόδου του Έθνους, και να πειθαρχήσει στο συμφέρον του λαού, που απαιτούσε γαλήνη και ησυχία. Και απειθάρχησε, με φυσική συνέπεια την αποκήρυξή του από τον κόμμα στο οποίο ανήκε.

Αυτό όμως δε μειώνει, ούτε κατ’ ελάχιστον, την έχταση την προσφορά του στον αγώνα του Έθνους την περίοδο της δουλείας.

Όταν οι χτεσινοί και σημερινοί επικριτές και υβριστές του κυλιόντουσαν στο βούρκο της προδοσίας και της εθνικής αναξιοπρέπειας, όταν άλλοι μετέβαλαν τον εθνικό αγώνα σε εμπόριο ή τηρούσαν την ερμαφρόδιτη αντεθνική και ύπουλη στάση της αποδοχής, ο Άρης υψώνονταν στα ύψη εκείνα, που το Έθνος απαιτούσε στις κρίσιμες στιγμές του.

Και στον αγώνα του στάθηκε σκληρός, όπως σκληρός ήταν και ο αγώνας της δουλωμένης πατρίδας.  

Γι’ αυτό οι εχθροί και οι προδότες τον τρέμαν. Γι’ αυτό ο λαός τον λάτρεψε και τον έκαμε τραγούδι και θρύλο.

Σήμερα ο δοσιλογικός κόσμος της δεξιάς προσπαθεί και τη μνήμη του ηρωικού νεκρού να συκοφαντήσει, αλλά και την ηγεσία του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος να φέρει σε αντίθεση προς τα πλατειά λαϊκά στρώματα, που την ακολουθούν και που, ταυτόχρονα, λατρέψανε τον Άρη, απ’ αφορμή την αποκήρυξή του.

Μάταιος ο κόπος τους. Οι δεσμοί αίματος, θυσιών και σκληρών αγώνων που ενώνουν το λαό με την ηγεσία του είναι αδιάσπαστοι. Όσο για τον Άρη το έθνος ολόκληρο, αποτιμώντας την συμβολή του, όταν απαλλαγεί, και θα απαλλαγεί οπωσδήποτε και με οποιεσδήποτε θυσίες από το άγος του δοσιλογισμού, και όταν ο αέρας της ελευθερίας ζωογονήσει τη βασανισμένη και μαρτυρική ελληνική γη, θα του στήσει, στην πιο ψηλή κορφή του Ολύμπου, εκεί που οι αετοί έχουν μόνιμα το βασίλειό τους, επιβλητικό το μνημείο του από πάλλευκο ελληνικό μάρμαρο, για να συμβολίζει και να θυμίζει, στις επερχόμενες ελληνικές γενεές, το μεγαλείο της εθνικής αντίστασης, που αντανακλάται στη μορφή του Άρη Βελουχιώτη!

Σώζεται φύλλο της ΕΑΜικής εφημερίδας, από εκείνες τις μέρες, με χρηματική προσφορά φίλου της στη μνήμη του Άρη. Το σχετικό δημοσίευμα ανέφερε ότι συναγωνιστής με τα αρχικά Π. Κ. της είχε προσφέρει, εις μνήμην εκείνου, ενίσχυση ποσού 500 δραχμών.

Να ήταν άραγε αυτός κάποιος που είχε γνωρίσει τον Άρη Βελουχιώτη στις φυλακές της Κέρκυρας το 1939; Η μεταξική δικτατορία είχε ί φυλακίσει εκεί τον Ρουμελιώτη κομμουνιστή – που το πραγματικό του όνομα ήταν Θανάσης Κλάρας – από τον Μάιο ή τον Ιούνιο έως και μάλλον τον Αύγουστο αυτού του έτους. Κάποιος που ίσως τον είχε συναντήσει νεαρό στο αθηναϊκό σοσιαλιστικό και λογοτεχνικό στέκι – καφενείο «Μαύρος Γάτος» των Κερκυραίων αδελφών Σπαταλά; Είναι καταγεγραμμένη η συχνή παρουσία του Άρη σ’ αυτό. Κάποιος ενδεχομένως γνωστός και του Κερκυραίου αγωνιστή Γιώργο Τζώνη που συμμετείχε τις 15 Μαΐου του 1941 στην ιστορική σύσκεψη δεκαπέντε κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών υπό τον Άρη στην Καισαριανή, όπου αποφασίστηκε η έναρξη του ένοπλου αγώνα κατά των κατακτητών; Ή κάποιος ΕΛΑΣίτης Κερκυραίος σαν τον Αναστάσιο Μπόικο από το χωριό Άγιος Ματθαίος που είχε πάρει μέρος σε μάχη εναντίον των ναζί υπό τις διαταγές του Άρη;

Πιθανώς ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, για  λόγους σαν αυτούς που προαναφέρθηκαν, να είχε όντως στο νησί ακόμα πιο μεγάλη φήμη απ’ ό,τι αλλού. Μα και δεν χρειαζόταν τίποτε απ’ όλα αυτά για να τον έχουν πολύ ψηλά στην εκτίμησή τους. Το όνομά του ήταν παντού τρανό.

Είναι χαρακτηριστικό εξάλλου της εκτίμησης που έτρεφαν οι Κερκυραίοι εκπρόσωποι του ΕΑΜ και του ΚΚΕ προς το πρόσωπό του ότι σε κανένα από τα σχετικά δημοσιεύματα δεν υιοθετήθηκε η κατηγορία πως είχε υπογράψει  ερήμην του ΚΚΕ «δήλωση μετανοίας» όταν ήταν κρατούμενος στο μπουντρούμι του νησιού, αλλά υπήρξαν αναφορές απλώς και μόνο σε ταλάντευσή του, προφανώς χωρίς να είναι ακόμη γνωστές σε όλες τους τις διαστάσεις οι νεότερες μαρτυρίες ότι ενδέχεται να επηρεάστηκε σε κάποιες κινήσεις του από πρώην στέλεχος του ΚΚΕ που είχε γίνει όργανο της δικτατορίας Μεταξά, χωρίς εκείνος να το γνωρίζει. Το κύρος του στον νου και στην καρδιά τους ήταν πάνω απ’ όλα αυτά.

Σε χρονικό διάστημα τεσσάρων μηνών μετά την απελευθέρωση της Κέρκυρας, μεταξύ Νοεμβρίου 1944 – Φεβρουαρίου 1945, το υπό τον Άρη Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ ύψωσε εξάλλου τέσσερις φορές το ανάστημά του και για όσα τράβαγαν οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στην Κέρκυρα. Το πιστοποιούν ισάριθμα έγγραφα που έχουν σωθεί στο Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ, με το οποίο ασφαλώς έμεινε ταυτισμένη στη λαϊκή συνείδηση η προσωπικότητά του. Ένα από αυτά έφερε το όνομα του Άρη και του στρατηγού Στέφανου Σαράφη. Ήταν αναφορές για την κατάσταση στην Κέρκυρα και εκκλήσεις στη «Συμμαχική» Στρατιωτική Διοίκηση της Αθήνας να λάβει μέτρα σεβασμού των λαϊκών ελευθεριών στο νησί.

Η πρώτη, με υπογραφές Βελουχιώτη – Σαράφη, ήταν στις τις 30 Νοεμβρίου 1944.  Ανέφερε: «Έχομεν την τιμήν να σας γνωρίσωμεν ότι η VI Ταξιαρχία μας μεταξύ άλλων μας αναφέρει και τα κάτωθι: 12ην τρέχοντος έγινε Κέρκυραν Πανεαμική συγκέντρωσις. Εις αυτήν παρευρέθησαν Άγγλοι Αξ/κοί. Μετά την παρέλασιν του λαού ο ΕΔΕΣ εξαπέλυσεν τρομοκρατίαν. Αφαιρούσαν βιαίως από στήθη γυναικών και συναγωνιστών σήματα ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ. Πολλούς ερράπισαν και ύβρισαν. Εσπέρας απηγορεύθη κυκλοφορία και ενετάθη τρομοκρατία με ασκόπους πυροβολισμούς και έρευνας εις οικίας. Χειροβομβίς ερρίφθη εις Άγγλον Αξ/κόν χωρίς να εκραγή. ΕΔΕΣίτες ισχυρίσθησαν ότι ερρίφθη από ΕΑΜίτας, αλλά Άγγλος Αξ/κός διεπίστωσεν ότι ερρίφθη υπό ΕΔΕΣιτών. Εκ των ως άνω πληροφοριών της Ταξιαρχίας μας το γεγονός κυρίως της χειροβομβίδος, συνδιαζόμενον και με τας πληροφορίας μας τας ανακοινωθείσας εις Υμάς με το υπ’ αριθμ. Α.Π. 1778/20.11.1944 έγγραφόν μας, αποκτά όλως ιδιαιτέραν σημασίαν και θα σας είμεθα ευγνώμονες αν και Υμείς εφροντίζατε δια την λήψιν των ενδεικνυομένων μέτρων». Ήταν τρεις ημέρες πριν αρχίσει η βάρβαρη επίθεση του Δεκεμβρίου στον λαό της Αθήνας.

Η δεύτερη σχετική πράξη του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ εκδηλώθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1945. Στην αναφορά τονιζόταν: «Εις Κέρκυραν συνεχίζονται συλλήψεις, τρομοκρατία, δαρμοί κρατουμένων. Αντάρτες ΕΔΕΣ προβαίνουν λεηλασίας και ληστείας. Εκβιάζουν νεάνιδας. Συλλαμβανόμενοι υφίστανται μαρτύρια. Συλλήψεις ΕΑΜιτών γενικαί. Κυκλοφορία επιτρέπεται μόνον μέχρι 18.30 ώρας. Πολλοί συλληφθέντες απέθανον. Χωροφυλακή και Αστυνομία εν δράσει. Κατάστασις ομήρων φρικτή. Επίσης και κατάστασις παρασυρθέντων προσφύγων, οποίων ΕΔΕΣ δεν επιτρέπει παλινόστησιν».

Στις 19 Ιανουαρίου 1945 η τρίτη. Στην αναφορά γινόταν λόγος για «τα έκτροπα και την τρομοκρατία που ξαπολύθηκε στην Κέρκυρα από μέρους των υπολειμμάτων του ΕΔΕΣ» του Ναπολέοντα Ζέρβα.

Στις 7 Φεβρουαρίου 1945 η τέταρτη. Υποστήριζε, μεταξύ άλλων, η αναφορά: «ΕΔΕΣίτες απέλυσαν 16 ομήρους αφιχθέντας εις Ιωάννινα. Αρχικώς όμηροι εκακοποιήθησαν σκληρώς. Ουδείς απεβίωσεν. Κρατούνται εις εγκληματικάς φυλακάς. Ήδη κατάστασίς των καλή. Τροφοδοτούνται από Ερυθρόν Σταυρόν δια κανονικής μερίδος και μισής οκάς άρτου καθ’ ημέραν. Απαγορεύουν πάσαν μετ’ αυτών επικοινωνίαν. Δεν εχορήγησαν κλινοσκεπάσματα. Άπαντες πρόσφυγες επιθυμούν επιστρέψουν, αλλά εμποδίζονται από ΕΔΕΣ. Λαός Κερκύρας καταπιέζεται αφαντάστως. Κέρκυραν οι κρατούμενοι τετρακόσιοι (400). Οι Άγγλοι καθοδηγούν βιαίας ενεργείας αντιδραστικών. ΕΔΕΣ και εφημερίδες Κερκύρας πλήρεις συκοφαντιών περί απαγχονισμού 25 ΕΔΕΣιτών εις Ιωάννινα και απαγωγής πέντε χιλιάδων ομήρων εις Θεσσαλίαν και χιλιάδων συλληφθέντων. Όμηροι Σούλης και Ευθυμιάδης έλαβον εντολήν εκατέρωθεν απόλυσιν ομήρων. ΕΔΕΣίτες εκράτησαν ως εγγύησιν αδελφούς και υιόν Σούλη. Έφερον και υπ’ αριθμ. 763 έγγραφον ΕΔΕΣ προς Πανηπειρωτικήν ΕΑΜ ισχυριζόμενοι ότι απαχθέντες εξ Ηπείρου δεν είναι όμηροι, αλλά συνελήφθησαν ως ενεχόμενοι εις ανταρσίαν κατά νομίμου Κυβερνήσεως. Απειλεί με αντίποινα».

Ο από ετών βέβαια πολιτικά αποκαταστημένος από το ΚΚΕ πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ είχε ταχθεί, ως γνωστόν, υπέρ της ένοπλης πάλης ως αναπόφευκτης, ενώ δεν έσφαλε ως προς την εκτίμηση που έκανε τότε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας, με τον προβλεπόμενο όρο συνολικού αφοπλισμού του ΕΛΑΣ έναντι κούφιων υποσχέσεων. Αποδείχθηκε προφητικά ορθή και η επιφύλαξη της «Φωνής του Λαού» με τα λόγια «αν έσφαλε».

«Μακρύς ο λάκκος π’ άνοιξε και κλει το γίγαντά μας»

Με κύριον τίτλο και μικρότερους τίτλους με τα στοιχεία «Άρης Βελουχιώτης – Η ενσάρκωση της ιδέας της ένοπλης Εθνικής Αντίστασης – Ο ήρωας πρωτοπόρος του ΕΛΑΣ – Στην επέτειο του φόνου του», η «Φωνή του Λαού» του ΕΑΜ Κέρκυρας στις 22 και 23 Ιουνίου 1946, ενώ από καιρό είχε πια διευθυντή της τον Αλέκο Πρίφτη, στερνό διοικητή του ΕΛΑΣ Κέρκυρας και αρνητή της παράδοσης των όπλων του τοπικού ΕΛΑΣ στους Άγγλους τον Οκτώβριο του 1944,  φιλοξένησε αφιέρωμα στον Άρη, σε δύο συνέχειες.

Ο συντάκτης του το υπέγραψε με τα αρχικά Γ. Η. Π.

Επρόκειτο για τον πιο πάνω εικονιζόμενο Γεράσιμο – του Ηλία – Πρίφτη, κατοπινό βουλευτή Κέρκυρας και αντιπρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αντιστασιακών, με περγαμηνές υψηλόβαθμων θέσεων στον αγώνα κατά των κατακτητών στην Ήπειρο και αλλού.   

Εκπληκτικό, κατά τη γνώμη μας, το κείμενό του, συνοδευόταν από στίχους αντάρτικων τραγουδιών για τον Άρη – που ο δικός μας Πέτρος Πανδής ως γνωστόν τραγούδησε με μοναδικό τρόπο αφήνοντας εμβληματικές ερμηνείες – και από στίχους των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» και άλλους σολωμικούς στίχους.

Προτείνουμε να το μοιραστούμε ολόκληρο:

Λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά 

πέφτουν ντουφέκια ανάρια

ο Άρης κάνει πόλεμο

μ’ αντάρτες παληκάρια

(Ρουμελιώτικο τραγούδι για τη μάχη του Μικρού Χωριού)

Το τραγούδι είναι η ψυχή της Επανάστασης. Κι’ η ψυχή αυτή βγαίνει στο φως ξεσκίζοντας το στόμα. Κι’ αψηφώντας κάθε φοβέρα. Τραγουδάει και παρορμά στον αγώνα. Δοξολογεί τα σκοτωμένα παλληκάρια. Ψάλλει τους ατρόμητους ήρωες. Και στην ψυχή αυτή, σμίγουν οι μυριάδες ψυχές των ανθρώπων του Λαού, πούναι πάντα το βάθρο και το έμψυχο υλικό στον κάθε αγώνα για τη Λεφτεριά.

Και στα πρώτα τραγούδια που πηγάζουν απ’ τις ελληνικές καρδιές, σαν ύμνοι για το έπος της Εθνικής Αντίστασης, που έρχεται να ξεπεράσει και το μεγαλείο της Αλβανίας, μπαίνει και ενώνεται αξεδιάλυτα και για πάντα τόνομα του Άρη Βελουχιώτη. Του πρωτοπόρου στη σύλληψη και πραγμάτωση του ένοπλου  απελευθερωτικού αγώνα. Του δημιουργού. Του ατρόμητου παλληκαριού. Του θρύλλου, που πρώτος ενσάρκωσε την ιδέα της συνέχισης της αλβανικής εποποιίας με ένοπλη αντίσταση, με πάλη ενάντια στον καταχτητή. 

Τέτιος ήταν ο Άρης. Όπως τον αντίκρυσε η λαϊκή ψυχή απ’ την πρώτη στιγμή του ηρωικού ξεκινήματος. Όπως τον τραγούδησε. Ορμητικός. Μαχητής ατρόμητος. Στιβαρός. Στρατιώτης. Ικανός να εμπνεύσει το σεβασμό και την αγάπη. Ακούραστος. Και στις δυσκολότερες περιστάσεις ψύχραιμος. Φίλος απλός, σαν παιδί. Αν μέσα στον όγκο των αρετών τού έλειπεν η παλιά του ταλάντευση και προ πάντων η τελευταία απειθαρχία κι’ ανταρσία, που διαπιστώνουν την έλλειψη καθαρού πολιτικού κριτήριου, θάχαμε την ολοκληρωμένη κι’ αψεγάδιαστην εικόνα του ανθρώπου αγωνιστή, στο πρόσωπό του.  

«Αγάπη κι έρωτας καλού

τα σπλάχνα τους τινάζουν

Τα σπλάχνα τους κι η θάλασσα

ποτέ δεν ησυχάζουν».

Ο ιστορικός που δε θα θέλει να παραγνωρίσει την αποστολή του δε θα μπορέσει να συλλάβει το νόημα και το ξεκίνημα του οργανωτικού και στρατιωτικού και θαύματος του ΕΛΑΣ, αν νομίσει πως πρέπει να ξεχάσει τη μορφή του Βελουχιώτη. Τις τραγικές μέρες που σωριάζονταν η Ελλάδα, προδομένη απ’ τους ανθρώπους της 4ης Αυγούστου, γεννιέται και θεριεύει μέσα του η μεγάλη Ιδέα. Ο πόλεμος κατά των φασιστών επιδρομέων πρέπει να συνεχιστεί. Ένας δεκανέας του Πυροβολικού, ανάμεσα απ’ τα πολεμικά ερείπια, συλλαβαίνει μια μεγάλη εθνική και στρατηγική ιδέα. Κι’ είναι πολλοί, πάρα πολλοί όσοι ξαίρουν πόσους αγώνες του στοίχισε ώσπου να πείσει κι’ άλλους πολλούς. Ξαίρει πως για το κομματικό του περίγυρο είναι ένας στιγματισμένος. Μα δε διστάζει. Τον καθοδηγεί η δημιουργική του σύλληψη. Στις θεωρίες «σοβαρών» στρατιωτικών «πως η εδαφική έκταση της χώρας μας και η πυκνότητα της κατοχής δεν επιτρέπουν το ξεκίνημα ενός ένοπλου αγώνα» αντίταξε τ’ ακαταμάχητά του επιχειρήματα, φλογισμένα απ’ την αντιφασιστική του πίστη, το αδάμαστο αγωνιστικό πνεύμα και την ιστορική ανάγκη που επέβαλλε το καινούργιο χρέος. Γλήγορα βρήκε κι’ άλλους υποστηρικτές της γνώμης του. Το δαιμόνιό του δεν τον αφίνει να χάσει στιγμές. Παλαίβει. Επιβάλλεται. Ξεκινά. Η πραγματικότητα απ’ τις πρώτες στιγμές τον δικαιώνει. Θριαμβεύει. Κι’ αποδείχνει με το παράδειγμά του, ακόμα μια φορά πως και η ιδέα είναι μια ακαταμάχητη υλική δύναμη, άμα καταχτήσει τις λαϊκές μάζες. 

Ξεκίνησε για το μεγάλο σκοπό, σωστός «ελεύθερος πολιορκημένος», όταν οι σειρήνες των παλιών πολιτικών ήθελαν ν’ αποκοιμίσουν τον Ελληνικό Λαό με το νανούρισμα της υποταγής. Ο στρατός, όμως, ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός, ο ΕΛΑΣ, θα γίνει!

«Ο Γοργοπόταμος στην Αλαμάνα

στέλνει περήφανο χαιρετισμό!».

Οι πρώτοι αντάρτες, ζήσανε μαζί του στα βουνά της λεβεντογέννας Ρούμελης. Βαριά παντού πατούσε του καταχτητή το ποδάρι. Ξετσίπωτος ο προδότης αλώνιζε. Αφάνταστη η στέρηση. Βουνά πελώρια οι δυσκολίες. Μ’ άλλο τόσο πιο τρανή η πίστη κι’ η απόφαση. Φίδια και χελώνες ήταν πολλές φορές τροφή τους. Κι’ όμως οι αντάρτες αυτοί ζούσαν κάτω από μια σιδερένια πειθαρχία. Την είχε συλλάβει και οργανώσει ο Άρης. Κι’ εφαρμόζονταν όλα τα διδάγματα των στρατιωτικών κανονισμών. Γιατί ο Άρης πίστευε, και τους μετάδωσε, ότι χωρίς πειθαρχία, διοίκηση και αγώνα, κι’ ο καλύτερος στρατός διαλύεται. Έτσι ετοιμάζονταν ψυχικά και σωματικά. Μα γύρω τους αποστράγγιζε η καταπίεση. Οργίαζε η προδοσία. Κι’ η ληστεία κι’  η ζωοκλοπή συμπλήρωναν την καταστροφή.       

Η ομάδα του πρέπει να δράσει. Οι αναστάσιμες κωδωνοκρουσίες που τη χαιρέτισαν πρώτα στη Δομνίτσα κι’ ύστερα σ’ όλα τα χωριά της Ρούμελης συμβόλιζαν τη λυτρωτικήν ανάσα του λαού. Ήταν οι πρώτοι χαιρετισμοί της ελληνικής απελευθέρωσης. Κι’ αμέσως τα χτυπήματα άρχισαν ανελέητα. Η κλοπή κι’ η ληστεία σταματούν. Η οχιά της προδοσίας χτυπιέται κατακέφαλα. Κι’ οι μάχες του Μικρού Χωριού και του Δαδιού κόβουν κυριολεχτικά το δρόμο των Ιταλών. Τα τελευταία λείψανα των αρχών των κουΐσλιγκς καταλύονται. Οι πληθυσμοί της υπαίθρου ξαναβρίσκουν το αίσθημα της ασφάλειας και της αξιοπρέπειας. Ο Λαός αναθάρρησε. Μα κι’ η ομάδα ολοένα και μεγαλώνει. Το Αρχηγείο της Ρούμελης είναι τώρα μια πραγματικότητα. Όλα αυτά δημιουργούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις και προλειαίνουν το έδαφος για την εθνική απελευθερωτική επανάσταση ολόκληρου του Ελληνικού Λαού.

Ο Γοργοπόταμος, φέρνει πάνω στο κεφάλι του Άρη το στεφάνι της δόξας. Όταν νομίστηκε πως το παν χάθηκε, όταν οι «νταήδες» είχαν γίνει λαγοί, ο Άρης εμψυχώνοντας τα δικά του παλληκάρια, γίνεται ο κυριώτερος συντελεστής της περίλαμπρης επιτυχίας, όπως στάθηκε κι’ ο κυριώτερος, αν όχι ο μόνος, εμπνευστής του σχεδίου για την επιχείρηση. Οι Γερμανοϊταλοί έχασαν το μόνο δρόμο ανεφοδιασμού των στρατευμάτων της Αφρικής.

Και κατόπι, καθώς πυκνώνουν των ανταρτών οι φάλαγγες, καθώς όλη η Ελλάδα – μια ψυχή, ζει απελευθερωτική των επανάσταση, τ’ όνομά του απλώνεται σ’ όλη τη Ρούμελη, σ’ όλη την Ελλάδα. Και πάλι το ΜικρόΧωριό, το θρυλλικό 51ο χιλιόμετρο, η Μακρακώμη. Η διάλυση των Λεγεωνάριων κ.τ.λ. Η δόξα του μεγαλώνει. Κι’ η φήμη τον παίρνει στα φτερά της. Ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός, ο ΕΛΑΣ, έχει γίνει!…

Μια ευτυχώς παρεξήγηση φέρνει κοντά του το Στρατηγό Σαράφη. Αυτό δεν τον ξάφνιασε τόσο, όσο το θέαμα που αντίκρυσε στο Αρχηγείο της Ρούμελης, βλέποντας ξάφνου σωστό στρατό. Οργάνωση άρτια. Μαχητικό πνεύμα θαυμάσιο. Κι’ ο Στρατηγός έμινε μαζί του, γιατί ό,τι ζητούσε να φτιάξει, τώβρε κιόλας έτοιμο, έστω και στην αρχή του. Γλήγορα είδε κι’ αυτός με τα μάτια του πως το θαύμα τώχαν κάνει οι ψυχές που αδερφώθηκαν στον αγώνα. Στον αγώνα που οδηγούσεν ο Άρης τραγουδώντας. Και μοιράζοντας με τους αντάρτες του τις δυσκολίες της αντάρτικης ζωής, όχι σαν αρχηγός – τίμιος κι’ άξιος – μα σαν απλός αντάρτης, όπως ήταν όταν ξεκίνησε.

«Εκείθε με τους αδερφούς 

εδώθε με το χάρο».

Παροιμιώδης ήταν η ψυχραιμία του. Και στις δυσκολότερες στιγμές δε θόλωνε ποτέ το μυαλό του. Με έξοχη στρατιωτική αντίληψη κι’ ικανότητα αντιμετώπιζε και τη δυσχερέστερη κατάσταση. Τον Οχτώβρη του 1943 βάλλεται μανιασμένα από γερμανικούς όλμους κι’ εδεσίτικα πολυβόλα, στην πρώτη επίσημή τους συναδέλφωση. Ξεκόβεται με τα τελευταία τμήματα των οπισθοφυλακών μέσα στην κρημνώδη χαράδρα των Μελισσουργών, που μοιάζει με κόλαση. Χάρη στην αποφασιστικότητά του ξεφεύγει μ’ όλο το τμήμα. Βρίσκει όμως πιο πάνω όλους τους αξιωματικούς σ’ αμηχανία. Από παντού γερμανοί κι’ εδεσίτες! Παίρνει αμέσως την κατάσταση στα χέρια του. Διαλύει κάθε δισταγμό. Εμπνέει την αισιοδοξία. Υψώνει στο κατακόρυφο την αγωνιστική διάθεση και με θαρραλέο κι’ αποφασιστικόν ελιγμό σώζει όλα τα τμήματα. Κι’ αμέσως κατόπι τα οδηγεί σε νικηφόρα αντεπίθεση.        

Σκληρός ο Γενάρης του ’44. Χιόνια κι’ έλλειψη τροφών. Απ’ τις συνεχείς επιχειρήσεις λιώσανε τ’ άρβυλλα. Μα στέκει πάντα κοντά στους αντάρτες. Στην πρώτη γραμμή. Με την επιμονή του και τη διαυγή κρίση του συγγράφεται η εικοσαήμερη εποποιΐα του Τετρακώμου. Η επάνοδός του στο Γενικό Στρατηγείο ηλεκτρίζει τους ελασίτες και σ’ ελάχιστες μέρες καλύπτουν το διάστημα Αχελώου – Αράχθου.

Λίγο κατόπι κατεβαίνει στο Μωρηά. Η παρουσία του ζωογονεί. Θεριεύει και κει τ’ αντάρτικο κίνημα. Και ξαναζωντανεύουν οι δόξες του Εικοσιένα, πολλές φορές στις ίδιες ακριβώς τοποθεσίες. Οι προσκηνημένοι – οι αλήτες των Ταγμάτων της εθνικής ντροπής – αντιμετωπίζουν τη φωτιά και το τσεκούρι του Γέρου του Μωριά. Οι βορεινοΙΜπραΐμηδες τρομάζουν και κλείνονται στις πολιτείες. Και μέσα όμως εκεί πως είναι σίγουροι. Ο Μωριάς ολόρθος παλαίβει. Κι’ ο Άρης μένει εκεί, εμπνευστής και οδηγός, ως τις μέρες της απελευθέρωσης.  

Παντού, στρατιωτικοί έμπειροι εκδηλώνουν το θαυμασμό τους για τις οργανωτικές και στρατιωτικές του ικανότητες. Αυτός όμως απλός και μετριοφρονέστατος εξακολουθούσε το έργο του. 

«Μακρύς ο λάκκος π’ άνοιξε 

και κλει το γίγαντά μας».

Κανείς απ’ όσους τον γνώρισαν δε μπορεί να φανταστεί διαφορετικά τον Άρη. Επιβλητικός αρχηγός. Ίνδαλμα των συναγωνιστών του. Φίλος των συνεργατών του. Ηρωικός αγωνιστής. Μεγάλο παιδί. Η ανταρσία του τού στοίχισε τη ζωή. 

Και το κεφάλι που συνέλαβε και πραγμάτωσε τη μεγάλη εθνική και στρατηγική ιδέα ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ κατά των εισβολέων και καταχτητών, κρεμάστηκε από χέρια προδοτών σ’ ένα φανοστάτη των Τρικάλων! 

Μα κι’ έτσι σκοτωμένος δεν παύει νάναι μια δόξα για την Ελλάδα. Ένα σύμβολο του αγώνα της Εθνικής Αντίστασης. Ένα ηρωικό παιδί της λεβεντομάννας Ρούμελης και του Ελληνικού Λαού. Και η αληθινή Ιστορία θα τον τοποθετήσει εκεί που τον έχει τοποθετημένο η αγάπη του Λαού. Και τα τραγούδια του, τα τραγούδια που είναι η ψυχή της Επανάστασης. 

22.6.1945

Γ. Η. Π.

Ήταν κείμενο που έβλεπε τότε το φως, ενώ ήταν γραμμένο έναν χρόνο νωρίτερα, έξι μέρες μετά τη μέρα που ο Άρης Βελουχιώτης αποφάσισε να θανατωθεί, παρά να παραδοθεί, περνώντας στην αθανασία.

* Κείμενο αντί συναδελφικών ευχών και συγχαρητηρίων προς την εφημερίδα «Ενημέρωση» για τη συμπλήρωση των 40 χρόνων της κυκλοφορίας και της σπουδαίας και υπεύθυνης συμβολής της στην πληροφόρηση και τον φωτισμό του τόπου.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ