Τραγωδία στα Τέμπη: Ο καθρέπτης μιας ωμής, σκληρής, κυνικής πραγματικότητας!

Στην κοιλάδα των Τεμπών, – λίγα μόνον λεπτά μετά τις 11 το βράδυ, εκείνης της τελευταίας και μοιραίας νύχτας  του Φλεβάρη – , δεν συγκρούστηκαν, απλά και μόνον, δύο αμαξοστοιχίες, μια επιβατική και μια εμπορική των ελληνικών σιδηροδρόμων. Συγκρούστηκε μετωπικά, κι η εικονική πραγματικότητα που έντεχνα φιλοτεχνείται από πλευράς κυβερνώντων με την σκληρή, ωμή και κυνική πραγματικότητα, που όλοι μας ζούμε στην καθημερινότητά μας.

Θυσία στον βωμό αυτής της σύγκρουσης, oi 57, (μέχρι αυτήν την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές), αθώοι κι ανύποπτοι συμπολίτες μας, κυρίως νέοι και με όνειρα μύρια, που ο λαχνός τους έτυχε να ταξιδεύουν την μοιραία εκείνη νύχτα με το μοιραίο εκείνο τραίνο. Θα μας θυμίζουν, – γιατί πρέπει να μας θυμίζουν – , τις δικές μας αμέλειες, τις δικές μας ολιγωρίες, τις δικές μας παραλείψεις, τις δικές μας αλαζονείες, τις δικές μας αμετροέπειες, τα δικά μας «δεν βαριέσαι», τα δικά μας «πάμε κι όπου βγει».!

«Το κακό μάς πρόλαβε, δεν το προλάβαμε» είπε ειλικρινής και με αφοπλιστική αντικειμενικότητα, – όπως ήταν και ο πατέρας της Νίκος, πολιτικός μιας άλλης εποχής – , η δικηγόρος και πολιτευτής της Νέας Δημοκρατίας, Ιωάννα Γκελεστάθη, σε τηλεοπτική εκπομπή στον ΣΚΑΪ.

Είναι σαφές και πέραν πάσης αμφιβολίας πως το αποτύπωμα της τραγωδίας στην κοιλάδα των Τεμπών θα είναι βαθύ και πλημμυρισμένο δάκρυ, όπως ήταν κι εκείνο της τραγωδίας στο Μάτι. Ο όποιος απολογισμός κι ο ανάλογος καταμερισμός ευθυνών, αναμφίβολα και σαφέστατα θα γίνει, όταν ο ανθρώπινος πόνος μετεξελιχθεί σε κοινωνική οργή κι όταν το εθνικό πένθος περάσει κι ανοίξει η ατζέντα της πολιτικής αντιπαράθεσης και σταθεί στην αναζήτηση ευθυνών.

Εποχή ψηφιακής – ηλεκτρονικής διακυβέρνησης

Εν έτη 2023, ζούμε στην εποχή της ψηφιακής – ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Παρά ταύτα, οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι, κινούνται κι αλλάζουν γραμμές με την «μανουβέλα», όπως ακριβώς στην εποχή του Τρικούπη και με αρχάριους σταθμάρχες.

«Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δεν λειτουργεί η φωτοσήμανση, ούτε η τηλεδιοίκηση. Δεν λειτουργεί κανένα σύστημα προστασίας έναντι του ανθρώπινου λάθους, όπως το ETCS (European Train Control System), το οποίο όταν κάνουμε λάθος εμείς οι μηχανοδηγοί το αντιμετωπίζει ή προλαμβάνει το δικό μας λάθος. Για παράδειγμα, πριν από περίπου δύο χρόνια (σ.σ. 2018) συνέβη το δυστύχημα στο Άδενδρο, όπου έχασαν τη ζωή τους τρεις άνθρωποι επειδή δεν είχε ο μηχανοδηγός τις απαραίτητες ενδείξεις και έτσι δεν αποφεύχθηκε το ανθρώπινο λάθος. Αυτά τα συστήματα υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, μόνο εδώ στην Ελλάδα η κυκλοφορία του τρένου γίνεται εμπειρικά», καταγγέλλει για την ασφάλεια του σιδηρόδρομου ο πρόεδρος των μηχανοδηγών του ΟΣΕ Κώστας Γενιδούνιας.

Ακριβώς τα ίδια επισήμαινε, πριν από τρία χρόνια και σε ανύποπτο χρόνο η δημοσιογραφική ομάδα του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR), σε σχετική  έρευνα για τον εκτροχιασμό των συστημάτων ασφαλείας στον ελληνικό σιδηρόδρομο («Προσοχή, δεν έχει σήμα», 6/2/2020).

Διόλου τυχαία, η Εισαγγελία Πρωτοδικών, μετά τις δημόσιες καταγγελίες εκπροσώπου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών για προβλήματα σηματοδότησης σε τμήμα διαδρομής του Προαστιακού, ξεκινά ειδική προς τούτο έρευνα.

Πολιτικές ευθύνες

Τούτων, όλων των ανωτέρω δοθέντων, εύλογα συνάγεται το συμπέρασμα πως οι πολιτικές ευθύνες είναι πολλές και τεράστιες. Η κυβέρνηση ήταν ενήμερη της κατάστασης που επικρατεί στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας. Μόλις πριν λίγες μέρες, οι σιδηροδρομικοί υπάλληλοι κήρυξαν απεργία με μοναδικό αίτημα την ασφάλεια στο σιδηροδρομικό δίκτυο.

Πριν τέσσερις μήνες, οι μηχανικοί υπεύθυνοι για το δίκτυο έστειλαν εξώδικο στην κυβέρνηση, καταγγέλλοντας τα κενά στην ασφάλεια. Επιπλέον, πέρυσι παραιτήθηκε με επιστολή του στους επικεφαλής της ΕΡΓΟΣΕ, ο πρόεδρος του έργου της εγκατάστασης του συστήματος σιδηροδρομικής σηματοδότησης ERTMS/ETCS, λόγω των κενών στην ασφάλεια.

Σημειώνεται ταυτόχρονα, πως σε κανένα τμήμα του δικτύου του ελληνικού σιδηροδρόμου, δεν λειτουργεί το ευρωπαϊκό σύστημα ελέγχου των τρένων ETCS, ακόμη και στα λίγα σημεία που έχει εγκατασταθεί ήδη ο εξοπλισμός. Το δυστύχημα στην κοιλάδα των Τεμπών, αναδεικνύει τις διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού κράτους.

Η ΕΕ ανέδειξε την υποβάθμισης των σιδηροδρόμων, στην Ελλάδα, αναδεικνύοντας τις εγκληματικές κυβερνητικές ευθύνες, αφού παρά τα εκατομμύρια ευρώ με τη μορφή επιχορηγήσεων από τα ευρωπαϊκά ταμεία για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, η κατάσταση παραμένει ίδια. Η ΕΕ «έσυρε» τη χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, μία εβδομάδα πριν την τραγωδία στα Τέμπη, για μη τήρηση των κανόνων που αφορούν τις σιδηροδρομικές μεταφορές.

Πάντα ταύτα, έχουν αποτέλεσμα να βυθιστεί μια ολόκληρη χώρα στο πένθος, ενώ οι προσωπικές ιστορίες των επιζώντων και των συγγενών των θυμάτων συγκλονίζουν.

Η τραγωδία αλλάζει το πολιτικό σκηνικό

Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανέβαλε το προγραμματισμένο για την περασμένη Παρασκευή υπουργικό συμβούλιο, στο οποίο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα ανακοινωνόταν η απόφαση για τις εκλογές. Μέσα σε αυτό, το λίαν δυσμενές κοινωνικό κλίμα, όλοι οι πολιτικοί σχεδιασμοί επαναξιολογούνται, ενώ ένα σημαντικό τμήμα κυβερνητικής επικοινωνιακής πολιτικής καταρρίπτεται και επανασχεδιάζεται.

Από την άλλη πλευρά του πολιτικού φεγγαριού, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ανέβαλαν τις προγραμματισμένες δραστηριότητές τους, εξετάζουν τις συνθήκες του δυστυχήματος και την δική τους στάση, ενώ όλοι είναι εξαιρετικά φειδωλοί στις δηλώσεις και τις καταγγελίες.

Ειδικά, η αξιωματική αντιπολίτευση, όπως έντεχνα διαρρέεται από την πλατεία Κουμουνδούρου, δεν θα αρκεστεί στην παραίτηση του Κώστα Καραμανλή και στο “ανθρώπινο λάθος” ενώ σε δεύτερο χρόνο, θα εκδώσει το δικό της πόρισμα και θα κλιμακώσει την επίθεσή της, ζητώντας παραίτηση της κυβέρνησης και εκλογές.

Νέα σενάρια εκλογών

Σύμφωνα με το πριν την τραγωδία εκλογικό σχέδιο, το Μέγαρο Μαξίμου, προετοίμαζε εκλογές για την Κυριακή των Βαΐων, 9 Απριλίου, που θα ανακοινώνονταν αυτήν την εβδομάδα στις   8 Μαρτίου και η Βουλή θα έκλεινε μέχρι και το ερχόμενο Σαββατοκύριακο.

Συνταγματικά αυτό το σενάριο μπορεί να υλοποιηθεί, καθώς «οι ημερομηνίες βγαίνουν». Ωστόσο, αυτό το σενάριο, που ήθελε προσωπικά ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, θεωρώντας το «γουρλίδικο», – καθώς Κυριακή των Βαΐων κέρδισε εκλογές και ο πατήρ Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, στις 8 Απριλίου του 1990 – , δεν «βγαίνει πολιτικά». Φέτος, η Κυριακή των βαΐων, 9 Απριλίου, συμπίπτει με τα 40ήμερα μνημόσυνα των θυμάτων της τραγωδίας στα Τέμπη. Προς τούτο, οι επικοινωνιολόγοι του Μεγάρου Μαξίμου, απορρίπτουν την Κυριακή των Βαΐων, 9 Απριλίου για να στηθούν  οι κάλπες.

Μ αυτό τον πολιτικό συλλογισμό, ακολουθεί το δεύτερο εκλογικό σενάριο που θέλει τις εκλογές να διεξάγονται την Κυριακή 23 Απριλίου, μία εβδομάδα μετά την Κυριακή του Πάσχα και μία εβδομάδα πριν το τριήμερο της πρωτομαγιάς. Σε μία τέτοια περίπτωση, οι επαναληπτικές εκλογές θα έρχονταν στο προσκήνιο την τελευταία Κυριακή του Μαΐου, καθώς αμέσως μετά σηκώνουν αυλαία οι πανελλαδικές εξετάσεις, που ξεκινούν την 1^η  Ιουνίου.

Επειδή σε κάθε εκλογικό σχεδιασμό της κυβέρνησης, λαμβάνονται υπόψην, εκτός των πανελλαδικών εξετάσεων και οι συνταγματικές προθεσμίες σε περίπτωση δίδυμων εκλογών, – για διερευνητικές εντολές σχηματισμού νέας κυβέρνησης, παραίτηση της κυβέρνησης και σχηματισμό υπηρεσιακής, καθώς και ο απαιτούμενος χρόνος που το σύνταγμα επιτάσσει μεταξύ των δύο εκλογικών αναμετρήσεων – , έρχεται και το τελευταίο εκλογικό σενάριο. Σύμφωνα με αυτό, οι εκλογές απομακρύνονται και οι πρώτες κάλπες στήνονται είτε στις 14 Μαΐου με τις επαναληπτικές να πηγαίνουν στις 2 Ιουλίου, είτε στις 21 Μαΐου με τις επαναληπτικές να γίνονται και πάλι στις 2 Ιουλίου.