Εἰς Μνήμην Ερωτόκριτου Μωραΐτη (1951-2021)

«…όλοι ήταν λυπημένοι που αποχωρίζονταν τον ευγενή ιππότη….ύστερα τον οδήγησαν με δαυλούς στο δώμα του και την ανάπαυση του κρεβατιού του. Αν κοιμήθηκε ή έμεινε άγρυπνος όλη τη νύχτα δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω. Γιατί στο μυαλό του βόσκαν έγνοιες για την επόμενη μέρα.
Ας τον αφήσουμε λοιπόν να ηρεμήσει,
Αυτό που γύρευε σχεδόν το έχει βρει.
Κι ας κάνει ανάπαυλα κι ο ποιητής,
Κι ύστερα την δοκιμασία να θρυλήσει.»

Ανωνύμου, Ο Σερ Γκάουεν και ο Πράσινος Ιππότης, τέλος του 3ου μέρους, μετάφραση Ε. Μωραΐτης
Τον Ερωτόκριτο τον γνώρισα πρώτα ως αδελφό της δασκάλας ζωγραφικής των παιδιὠν μου, της Στέλλας, ύστερα ως δάσκαλο αγγλικών των παιδιών στο Σχολείο και τέλος ως έναν ευαίσθητο, ευφυή και άκρως πεπαιδευμένο Κερκυραίο.

Προφανώς δεν αναφέρομαι σε κάποιον Κερκυραιόπληκτο (η ωραία μας Κέρκυρα και άλλα ηχηρά παρόμοια !!): διέθετε όχι μόνο βαθιά γνώση της πνευματικής παράδοσης του τόπου του αλλά και ασίγαστη έγνοια και αγωνία για το παρόν και κυρίως το μέλλον του. Ακόμη και οι εκφράσεις που χρησιμοποιούσε (Ιόνιος Ελληνικός χώρος, Ιόνιοι ποιητές) δεν δήλωνε αφελή τοπικισμό αλλά την «ιστορική αίσθησή του» και την διεισδυτική και ανατομική ματιά με την οποία παρατηρούσε και μελετούσε τον ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό χώρο των νησιών του 19ου αι. και τους δημιουργούς του και όχι μόνο.
Αντί στεφάνου, όπως γράφεται στα αγγελτήρια θανάτου, καταγράφω μία φράση από τον Χαρμίδη του Πλάτωνα, που περιποιεί μεγάλη τιμήν στον θανόντα: οὗτος δ’ ἀνὴρ ἐπἰσταται ἑλληνίζειν. Αυτό πιστοποιείται στα έργα του: τρία από αυτά αναφέρω ενδεικτικά: Εθνικό Κτηματολόγιο 1977 (ο ποιητής), Σολωμός, Ταυτότητα και Ποιητική 1999 (ο μελετητής-κριτικός) και Η Κυβέρνηση της Γλώσσας του Ιρλανδού ποιητή Seamus Heaney (Χίνι Σίμους) 2008 (ο μεταφραστής).

Αντιγράφω εδώ ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον επίλογο του βιβλίου του για τον Σολωμό. Αναφέρεται στο σπαραχτικό γράμμα της μητέρας του ποιητή προς τον Ιωάννη: «…όμως περισσότερο με συγκινεί το γεγονός ότι αυτή είναι η φωνή που η πικραμένη μητέρα απέθεσε στα χέρια του γιου της για να την πλάσει. Στην ώριμη ποιητική φωνή του Σολωμού διασώζεται η φωνή της μητέρας του. Ακόμη κι αν αυτός ο ποιητής δεν βγαίνει από τα σπλάχνα του ελληνικού λαού, τουλάχιστον βγαίνει από τα σπλάχνα μιας πραγματικής ελληνίδας μητέρας σκλάβας στο αρχοντικό των Σολωμών που μέσα από το γιο της πήρε την εκδίκησή της και χειραφετήθηκε. Η γυναίκα αυτή είναι η πραγματική δικαιωμένη γυναίκα της λογοτεχνίας μας. Ο γιος της δεν την αποκήρυξε ποτέ. Το ήξερε. Δεν θα μπορούσε…. Η Αγγελική Νίκλη δεν είναι πια παλλακίδα του άρχοντα που του γεννοβολούσε μπάσταρδα αλλά μια γυναίκα ελεύθερη και χειραφετημένη». Η Αγγελική Νίκλη, προσθέτω κι εγώ, η πλύστρα του Κόντε Σολωμού, μαζί με το μητρικό γάλα ενστάλαξε στο γιο της και τη μητρική γλώσσα και αυτός της έστησε λαμπρό μνημείο στους αιώνας των αιώνων: Ύμνος εις την Ελευθερίαν, Λάμπρος, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Πόρφυρας, Η γυναίκα της Ζάκυθος, Διάλογος για τη γλώσσα κ. ά.

Κλείνω το σύντομο μνημόσυνον με την τελευταία στροφή από το ποίημα Ὅμηρος της συλλογής Ἐθνικό Κτηματολόγιο :
……
Τόν ἄφηνα να μιλάει. ἐγώ μονάχα ἄκουγα.
Τί άραγε; Την ἀκατανόητη δομή τοῦ χρόνου;
Τί , ἀλήθεια, ἀκούει ἕνας βράχος πίσω ἀπό τόν καταρράχτη!
Ἔσβηνα τίς σημειώσεις μου. Ἔξυνα πάλι τίς αἰχμές τῶν αἰσθήσεων
Κι ἀνανέωνα τό ραντεβού μας γιά τήν ἑπόμενη νύχτα:
Δροσερός σάν μιά πέτρα ἀφημένη στό ρέμα.