Ερώτηση (και) Αυλωνίτη για “τα ανεπαρκή αποτελέσματα της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΝΔ”

Ερώτηση προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος κατέθεσαν 34 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία με πρωτοβουλία της αν.Τομεάρχη Πολιτικής Προστασίας Χαράς Καφαντάρη και συνυπογραφή του βουλευτή Κέρκυρας και Αν.Τομεάρχη Τουρισμού ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξανδρου Αυλωνίτη για την αδιαφάνεια, την ελλιπή διοικητική ικανότητα και τα ανεπαρκή αποτελέσματα της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΝΔ.

Οι βουλευτές τονίζουν πως υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ της σημερινής περιβαλλοντικής πολιτικής της Ελλάδας και των ευρωπαϊκών πολιτικών και θεσμικών μέτρων στους αντίστοιχους τομείς πολιτικής. Δυστυχώς, η χώρα μας συνεχίζει να πληρώνει πρόστιμα για τη μη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ. Η τήρηση της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας πέρα από τυπική υποχρέωση αποτελεί και ουσιαστική ανάγκη της ελληνικής Πολιτείας καθώς συνδέεται με την ποιότητα ζωής των πολιτών αλλά και την οικολογική ισορροπία και προστασία των οικοσυστημάτων και γενικά με το στόχο της δίκαιης βιώσιμης ανάπτυξης.

Θα πρέπει η κυβέρνηση να μεριμνήσει ώστε οι πολιτικές για το περιβάλλον και το κλίμα να εναρμονισθούν πλήρως με τις αντίστοιχες της ΕΕ και θα ολοκληρωθούν τα κενά και οι ελλείψεις στην εθνική νομοθεσία.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης :

ΕΡΩΤΗΣΗ

Προς τον κ. Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας

ΘΕΜΑ: «Παραβιάσεις περιβαλλοντικού δικαίου, αδιαφάνεια και ανεπαρκής διοικητική ικανότητα τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΝΔ»

Το Σεπτέμβριο δημοσιεύθηκε το υπ’ αριθ. SWD (2022)254final/08-09-2022 έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με την Έκθεση Επισκόπησης της Εφαρμογής της Περιβαλλοντικής Πολιτικής της ΕΕ για την Ελλάδα.
Η φετινή έκδοση αφορά στη διετία 2019-2021 και συνοψίζει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στη χώρα μας, σχετικά με την εφαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών για την προστασία της φύσης, την κυκλική οικονομία, την προστασία υδάτων και αέρα, στη διαχείριση απορριμμάτων, στην περιβαλλοντική διακυβέρνηση, στην προσαρμογή στην κλιματική κρίση, καθώς και μια σειρά ειδικότερων περιβαλλοντικών ζητημάτων όπως ο θόρυβος και η βιομηχανική ρύπανση.
Τα νέα για τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής πολιτικής που εφαρμόζεται στη χώρα μας, τα τελευταία δύο χρόνια, δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, αφού η Ελλάδα παρουσιάζει σοβαρά ελλείμματα στην περιβαλλοντική της πολιτική.
Στην παρούσα ερώτηση επικεντρωνόμαστε ιδίως σε θέματα που αφορούν τη βιοποικιλότητα και το φυσικό κεφάλαιο, τη διαχείριση των υδάτων, σε θέματα ρύπανσης, τον περιβαλλοντικό έλεγχο και την περιβαλλοντική διακυβέρνηση.

Βιοποικιλότητα και φυσικό κεφάλαιο
Αποτελεί σαφώς αρνητική εξέλιξη για την Ελλάδα η καταδίκη της για την Εφαρμογή της Οδηγίας των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ), παρότι είχαν γίνει πολλά σοβαρά βήματα επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για να καλυφθούν εκκρεμότητες 30 ετών, όπως περιέγραφαν η ανασκόπηση της ΕΕ το 2014 και το EU Pilot το 2015. Την πρόοδο της Ελλάδας στο θέμα αυτό είχε αποδεχθεί και η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τη βράβευση της Ελλάδας την 22/05/2019 στις Βρυξέλλες για την έκθεση εφαρμογής της Οδηγίας των Οικοτόπων.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποδόμησε το Σύστημα Διοίκησης των Περιοχών του δικτύου NATURA 2000 και πάγωσε τις δρομολογημένες εκτελούμενες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες με τον αντιπεριβαλλοντικό Νόμο 4685/2020, επιφέροντας σοβαρότατες καθυστερήσεις στην κύρωση των Προεδρικών Διαταγμάτων και των Σχεδίων Διαχείρισης και κατ’ επέκταση στις υποχρεώσεις της χώρας μας ως προς τις ευρωπαϊκές οδηγίες και επί της ουσίας στη θεσμική κατοχύρωση των προστατευόμενων περιοχών.

Χαρακτηριστικό είναι ότι οι αρχικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη ότι το έργο εκπόνησης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων και Σχεδίων διαχείρισης, που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2019, θα ολοκληρωνόταν στην ώρα του, δηλαδή το β’ εξάμηνο του 2021, έχουν παραμείνει «υποσχέσεις». Έως σήμερα, οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες είτε αναρτώνται σε διαβούλευση και ξαναμπαίνουν στο συρτάρι του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είτε αγνοούνται.

Η τελευταία ΕΕΠ εντοπίζει επίσης πλήθος περιπτώσεων μη συμμόρφωσης της χώρας σε «υποθέσεις επί παραβάσει», όπως:

-Η ρύπανση της Λίμνης Κορώνειας (C517/2011),
-Η μη ορθή μεταφορά της μεταφοράς του αρθ. 6 παρ.3 της ίδιας Οδηγίας (92/43) στο εθνικό δίκαιο, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ακόμη μία υπόθεση EU PILOT κατά της χώρας (EUP(2021)9806)
-Η ανεπαρκής προστασία των ειδών και οικοτόπων από παράνομες δραστηριότητες
Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι η ΕΕΠ επισημαίνει ότι το νέο κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης των Προστατευόμενων Περιοχών (ΟΦΥΠΕΚΑ) δεν είναι πλήρως λειτουργικό, σχεδόν τρία χρόνια μετά τη θέσπισή του. Δυστυχώς, η κριτική που είχε ασκηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ για τη θέσπιση του ν. 4685/2020, επιβεβαιώνεται από τις Ευρωπαϊκές υπηρεσίες πλέον, με κόστος για την Ελλάδα.

Ποιότητα και διαχείριση των υδάτων
Η Ελλάδα για μια ακόμη φορά όπως και το 2009 και το 2015 αντιμετωπίζει καθυστέρηση στην υλοποίηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60).
H 2η Αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμού, η οποία έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί μέχρι τις 31/12/2021 για να τεθούν τα αντίστοιχα προγράμματα μέτρων σε ισχύ από το 2022 έχει καθυστερήσει σημαντικά.
Αντίστοιχη καθυστέρηση σημειώνεται και στην 1η Αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας, που επίσης έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί στο τέλος του 2021, θέμα για το οποίο η Ελλάδα πάλι έχει φτάσει στο στάδιο της αιτιολογημένης γνώμης από το Σεπτέμβριο του 2022, και κινδυνεύει με παραπομπή στο Ευρ. Δικαστήριο.

Περιβαλλοντική Αδειοδότηση και Διακυβέρνηση – Πληροφόρηση κοινού
Η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλο κράτος μέλος, απαιτείται να εγγυάται την ισχυρή πρόσβαση του κοινού σε διαθέσιμες πληροφορίες και την συμμετοχή του στη διαδικασία αδειοδότησης για δυνητικά ρυπογόνες δραστηριότητες. Αντίστοιχα ορίζεται ότι στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής επιθεώρησης οι αρμόδιες αρχές πραγματοποιούν «επιτόπιες επισκέψεις στις εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο της Οδηγίας, για τη συλλογή των απαραίτητων πληροφοριών”. [ΕΕΠ 2022, σελ. 25].
Ωστόσο, σε αντίθεση με τα ανωτέρω, με τον νόμο 4821/2021 που ψηφίστηκε από τη ΝΔ δίνεται πλέον η δυνατότητα (α) να παρατείνονται άδειες χωρίς την επανεξέταση που απαιτεί η Οδηγία και (β) να χορηγούνται παρεκκλίσεις χωρίς τις ουσιαστικές και διαδικαστικές απαιτήσεις της Οδηγίας, όπως επικαιροποίηση των αδειών, ενημέρωση του κοινού και συμμετοχή του κοινού. Κατά συνέπεια, εξαιτίας της έλλειψης ενημέρωσης και πληροφόρησης του κοινού, οι ενδιαφερόμενοι φορείς δεν έχουν τη δυνατότητα της έγκαιρης πρόσβασης στη δικαιοσύνη, εάν προκύψουν πιθανές διοικητικές και δικαστικές διαδικασίες αναθεώρησης. Και όλα αυτά παρότι στην περίπτωση της χορήγησης παρεκκλίσεων, η Οδηγία απαιτεί την πρότερη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία.
Επιπλέον, με τον νέο νόμο 4843/2021 για τις περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις παραβιάζεται η γενική απαίτηση για αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις, καθώς οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι πλέον εξελίσσονται σε ατελείωτες διοικητικές διαδικασίες ενθαρρύνοντας τις στρατηγικές καθυστερήσεις στην επιβολή κυρώσεων ή συμμόρφωσης (από αρμόδιες αρχές και ελεγχόμενες επιχειρήσεις). Ειδικά για τις περιπτώσεις των εγκαταστάσεων που υπάγονται στην Oδηγία 2010/75 καθίσταται αδύνατη η αναστολή της λειτουργίας τους όπως το απαιτεί η νομοθεσία της ΕΕ, όταν απειλείται το περιβάλλον με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις.
Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και από την ΕΕΠ στο αντίστοιχο κεφάλαιο που αφορά στην πρόσβαση του κοινού στην ενημέρωση και στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα και στη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων. Συγκεκριμένα, στην ΕΕΠ επισημαίνεται ότι “εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με το επίπεδο συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ενώ έχει σημειωθεί περιορισμένη πρόοδος στο ζήτημα της πρόσβασης του κοινού στη δικαιοσύνη”, ενώ δίνονται οδηγίες για τη βελτίωση της πρόσβασης του ενδιαφερόμενου κοινού στα δικαστήρια όταν πρόκειται να προσβάλλει διοικητικές πράξεις που αφορούν στο περιβάλλον, καθώς και οδηγίες για πληρέστερη ενημέρωση του κοινού για τα δικαιώματα πρόσβασης στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα.
Αρκετά απαισιόδοξη για τη χώρα είναι και η εικόνα που δίνεται από την ΕΕΠ για τη Διασφάλιση της Συμμόρφωσης, αφού δεν έχει δημοσιευθεί έκθεση από το ΥΠΕΝ, με τους διενεργούμενους περιβαλλοντικούς ελέγχους εδώ και τέσσερα (4) χρόνια, ήτοι από το 2019 (με έτος αναφοράς το 2018). Επιπρόσθετα, δεν διατίθενται ούτε λεπτομέρειες και έγγραφα σχετικά με μεμονωμένες επιθεωρήσεις.
Στα παραπάνω προστίθεται και το γεγονός ότι από το 2019 καταργήθηκε η Ειδική Γραμματεία Επιθεωρητών και Ελεγκτών του ΥΠΕΝ και αντικαταστάθηκε από μια αντίστοιχη Γενική Διεύθυνση η οποία υπάγεται απευθείας στον Υπουργό. Aνεπάρκεια ελέγχων εντοπίζεται και στην εφαρμογή των Κανονισμών REACH και CLP περί χημικών προϊόντων, αφού χαρακτηριστικά η ΕΕΠ αναφέρει πως οι 2000 διενεργηθέντες έλεγχοι ήταν “εκ των προτέρων” και ουδείς από αυτούς “έκτακτος”. Παράλληλα ζητείται από την αρμόδια υπηρεσία της ΕΕ, να αναβαθμιστεί η διοικητική ικανότητα εφαρμογής και επιβολής και σε αυτή την περίπτωση, δηλ, της εφαρμογής της χημικής νομοθεσίας.
Η ΕΕΠ 2022 επισημαίνει γενικά, ως σοβαρό εμπόδιο την ανεπαρκή διοικητική ικανότητα των περιβαλλοντικών αρχών της χώρας. Πρόκειται για ζητήματα που έχει καταγγείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ επανειλημμένως και συνδέονται με την έλλειψη προσωπικού και πόρων αλλά και την θεσμική αποδυνάμωση των περιβαλλοντικών υπηρεσιών σε επίπεδο αρμοδιοτήτων και λειτουργιών, με νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Μόνο που αυτή τη φορά επιβεβαιώνονται και από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ΓΔ Περιβάλλοντος της ΕΕ και αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο του τρόπου εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής στην Ελλάδα τα τελευταία 3,5 χρόνια.
Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ιστότοπος b2green σχολιάζοντας τις παραπομπές της Ελλάδας αναφέρει: «σύμφωνα με τα ετήσια δεδομένα που δημοσιεύει η Κομισιόν, οι ανοιχτές υποθέσεις παραβάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ελλάδας είναι 22 και κατατάσσουν τη χώρα μας για άλλη μια χρονιά στην πρώτη θέση μαζί με την Ισπανία». Από τις 22 υποθέσεις αυτές το 77% αφορούν σε κακή εφαρμογή της νομοθεσίας.
Η έκθεση της Ε.Ε. καταλήγει «Η απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ για περιβαλλοντικά μέτρα εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία, ενώ ιδιαίτερα προβλήματα παρουσιάζονται στους τομείς της διαχείρισης των αποβλήτων και της προστασίας της φύσης. Η Ελλάδα έχει καταβάλει πρόστιμα άνω των 184 εκατ. EUR από το 2014, τα οποία επιβλήθηκαν από το Δικαστήριο της ΕΕ για παραβιάσεις των κανόνων της ΕΕ για τα απόβλητα και τα αστικά λύματα).

Επειδή υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ της σημερινής περιβαλλοντικής πολιτικής της Ελλάδας και των ευρωπαϊκών πολιτικών και θεσμικών μέτρων στους αντίστοιχους τομείς πολιτικής.
Επειδή η Ε.Ε. παρακολουθεί λεπτομερώς τη μεταφορά οδηγιών και πρακτικών στο εθνικό δίκαιο για τη διευκόλυνση του έργου των κρατών-μελών και έχει 22 ανοιχτές υποθέσεις παράβασης περιβαλλοντικών υποχρεώσεων της Ελλάδας.
Επειδή η Οδηγία για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων ρυθμίζει, διαδικαστικά ζητήματα και έχει ιδιαίτερη σημασία για την εσωτερική αγορά, επηρεάζοντας τα συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα.
Επειδή η χώρα μας συνεχίζει να πληρώνει πρόστιμα για τη μη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ.
Επειδή η τήρηση της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας πέρα από τυπική υποχρέωση αποτελεί και ουσιαστική ανάγκη της ελληνικής Πολιτείας εφόσον συνδέεται με την ποιότητα ζωής των πολιτών αλλά και την οικολογική ισορροπία και προστασία των οικοσυστημάτων και γενικά με το στόχο της δίκαιης βιώσιμης ανάπτυξης.
Ερωτάται ο αρμόδιος κ. Υπουργός:
Πότε και πώς, οι πολιτικές για το περιβάλλον και το κλίμα θα εναρμονισθούν πλήρως με τις αντίστοιχες της ΕΕ και θα ολοκληρωθούν τα κενά και οι ελλείψεις στην Εθνική Νομοθεσία, όπως επισημαίνονται στην έκθεση της Ε.Ε.;
Τί μέτρα άμεσης απόδοσης προτίθεται να λάβει το Υπουργείο, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω το περιβαλλοντικό σκέλος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης;
Θα υπάρξει αναβάθμιση -αντί υποβιβασμός- των επιθεωρητών περιβάλλοντος; Σκοπεύει να επανιδρύσει την Ειδική Γραμματεία Επιθεωρητών και Ελεγκτών;
Θα ενισχυθεί το σύστημα ελέγχων τήρησης της νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος;
Πότε σκοπεύει να έχουν ολοκληρωθεί οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και να προκύψουν τα, απαραίτητα για την προστασία, Προεδρικά Διατάγματα των περιοχών του δικτύου Natura2000, με ισχυρή θεσμική προστασία των ευάλωτων οικοσυστημάτων και ο χωρικός σχεδιασμός για ορθολογική, δίκαιη ανάπτυξη των ΑΠΕ με τη συμμετοχή της κοινωνίας;;
Τι μέτρα σκοπεύει να λάβει για την αποφυγή διάθεσης στην αγορά χημικών ουσιών που παραβιάζουν βασικούς κανόνες προστασίας δημόσιας υγείας και περιβάλλοντος;
Πότε σκοπεύει να έχουν ολοκληρωθεί οι αναθεωρήσεις των ΣΔΛΑΠ και ΣΔΚΠ; Με ποιο τρόπο θα αποφευχθεί ο κίνδυνος και άλλης καταδίκης της χώρας;
Με ποιο τρόπο σκοπεύει να βελτιώσει την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά ζητήματα, την παρακολούθηση των καταγγελιών, την παροχή πληροφοριών περιβάλλοντος, την ενημέρωση για τους περιβαλλοντικούς ελέγχους και τις κυρώσεις που επιβάλλονται;
Έχουν γίνει ενέργειες για τη συμμόρφωση της χώρας με την Οδηγία για τον περιβαλλοντικό θόρυβο; Σε ποια φάση βρίσκονται οι χάρτες θορύβου και τα σχετικά Σχέδια Δράσης για τα πολεοδομικά συγκροτήματα;

Οι ερωτώντες Βουλευτές
Καφαντάρη Χαρούλα (Χαρά)
Φάμελλος Σωκράτης
Αβραμάκης Ελευθέριος
Αναγνωστοπούλου Αθανασία (Σία)
Αραχωβίτης Σταύρος
Αυγέρη Θεοδώρα (Δώρα)
Αυλωνίτης Αλέξανδρος-Χρήστος
Βαρδάκης Σωκράτης
Βέττα Καλλιόπη
Γκιόλας Γιάννης
Δρίτσας Θεόδωρος
Ηγουμενίδης Νίκος
Καλαματιανός Διονύσιος-Χαράλαμπος
Κασιμάτη Νίνα
Κόκκαλης Βασίλειος
Κουρουμπλής Παναγιώτης
Μάλαμα Κυριακή
Μαμουλάκης Χαράλαμπος (Χάρης)
Μεϊκόπουλος Αλέξανδρος
Μπαλάφας Γιάννης
Μπάρκας Κωνσταντίνος
Μωραΐτης Αθανάσιος (Θάνος)
Παπαδόπουλος Αθανάσιος (Σάκης)
Παπαηλιού Γεώργιος
Πέρκα Θεοπίστη (Πέτη)
Πούλου Παναγιού (Γιώτα)
Σαρακιώτης Γιάννης
Σκουρολιάκος Παναγιώτης (Πάνος)
Σκούφα Ελισσάβετ (Μπέττυ)
Σπίρτζης Χρήστος
Τριανταφυλλίδης Αλέξανδρος
Φίλης Νίκος
Χατζηγιαννάκης Μιλτιάδης
Χρηστίδου Ραλλία