Η Κέρκυρα της ξηρασίας;

Μα μπορεί κάποιος να φανταστεί την Κέρκυρα των βροχών, την Κέρκυρα του πράσινου και της υγρασίας, την Κέρκυρα του νερού σε όλο το μήκος και πλάτος της, να κινδυνεύει με λειψυδρία; Να κινδυνεύει να εμφανίσει φαινόμενα ξηρασίας; Και όμως, αυτό είναι κάτι εξαιρετικά πιθανό και, όχι, δεν φταίει ότι θα πέφτουν λιγότερες βροχές. Φταίει η άνοδος της θερμοκρασίας, λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Ειδικοί επιστήμονες παρουσίασαν στο συνέδριο “η Κέρκυρα του 2042” που διεξάγεται έως και σήμερα στην Ιόνιο Ακαδημία, άκρως ανησυχητικές εισηγήσεις που αποδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει πάρα πολύ ακόμα και περιοχές όπως η βροχερή Κέρκυρα.
Χαρακτηριστικές ήταν οι τοποθετήσεις καθηγητών όπως ο Τάσος Καλημέρης (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) που έκανε λόγο για τα υφιστάμενα αλλά και τα προβλεπόμενα χαρακτηριστικά κλιματικής μεταβλητότητας στο Βόρειο Ιόνιο, με έμφαση στην βροχόπτωση, η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης Κατερίνα Τρεπεκλή για την αντιμετώπιση της επερχόμενης ξηρασίας στην Κέρκυρα (!) με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών για την προστασία της αγροτικής οικονομίας και του φυσικού περιβάλλοντος ή ο κώδωνας του κινδύνου για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στο Αεροδρόμιο Κέρκυρας μέχρι το 2042 από τον κερκυραϊκής καταγωγής καθηγητή, διευθυντής του ΠΕΔΙΤΕ στο Ερευνητικό Κέντρο ΑΘΗΝΑ, Σπύρο Ραψομανίκη αλλά και όσα είπε για την ανάγκη αντιμετώπισης της διάβρωσης των ακτών του νησιού και το πως θα γίνει η αναβάθμιση των παράκτιων τεχνικών έργων, τα οποία επεσήμανε ο Καθηγητής του Αριστοτελείου στη Θεσσαλονίκη, Θεοφάνης Καραμπάς.

Άνοδος θερμοκρασίας ακόμα και 2,4 βαθμών!

Στην Κέρκυρα πέφτει όντως μεγάλη ποσότητα νερού από τις βροχές κάθε χρόνο, ωστόσο, υπάρχει μία μεγάλη παρανόηση ως προς την ικανότητα συγκράτησης του νερού αυτού στους φυσικούς υδροφόρους ορίζοντες. Και αυτό διότι λόγω της αλλαγής του κλίματος και της ανόδου της θερμοκρασίας που, για την Κέρκυρα, υπολογίζεται να φτάσει σε μέσες τιμές ακόμα και τους 2,4 βαθμούς Κελσίου, οι βροχές θα είναι λιγότερες και δυνατότερες, σε μικρότερο χρονικό διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι η μεγαλύτερη ποσότητα θα χάνεται στη θάλασσα και δεν θα είναι διαθέσιμη για χρήση στην ύδρευση και, κυρίως, την άρδευση!

Απαιτούνται άλλοι σχεδιασμοί στην Πολιτική Προστασία

Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια όλο και αυξανόμενη συχνότητα καταστροφικών μετεωρολογικών φαινομένων σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο με ακραίες θερμοκρασίες, παρατεταμένους καύσωνες, έντονα καιρικά φαινόμενα, δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες που επιφέρουν τεράστιες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, υπογραμμίζει ο Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και πρόεδρος του ΟΑΣΠ Ευθύμιος Λέκκας.
Ωστόσο, η επίκληση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι δόκιμος όρος και στην πραγματικότητα πρόκειται για κλιματική κρίση που διαφοροποιεί βίαια τις υφιστάμενες υδρομετεωρολογικές συνθήκες, συνδέεται άμεσα με τις γεωδυναμικές διεργασίες και επιταχύνεται από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και δραστηριότητες, οι οποίες είναι καταλυτικές.
Έτσι, οι νέες προκλήσεις πρέπει να ενταχθούν στον επιχειρησιακό σχεδιασμό για την διαχείριση των κινδύνων με νέες πολιτικές στο επίπεδο της Πολιτικής Προστασίας.

Είναι αργά για αναστροφή, είναι ώρα για δράσεις!

“Φαίνεται πως είναι αργά για να αλλάξουμε την πορεία του φαινομένου, όμως, μπορούμε να κάνουμε διαχείριση των υδάτινων πόρων και της χρήσης γης”, δηλώνει στο CorfuPress.com η καθηγήτρια Κατερίνα Τρεπεκλή, ενώ ο καθηγητής Σπύρος Ραψομανίκης τονίζει ότι στην Κέρκυρα θα πρέπει να κατασκευαστούν τεχνητοί ταμιευτήρες για να συλλέγεται το νερό τους τρεις χειμερινούς μήνες: “Πρέπει να κατακρατούμε το νερό για να υπάρχει καλλιέργεια, να υπάρχει τροφή. Ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι τα επόμενα χρόνια δεν θα υπάρχει αρκετή τροφή για όλο τον κόσμο και θα αρχίσουν οι λιμοί, οι εμφύλιοι πόλεμοι”!

Σχεδιασμός 20ετίας

Το σημερινό σύνθετο περιβάλλον χαρακτηρίζεται από πρωτόγνωρες ανατροπές της καθημερινότητας με τρόπο που επηρεάζεται άμεσα ο πολίτης. Η αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων επιβάλλει έναν μακρόχρονο σχεδιασμό τουλάχιστον εικοσαετίας ακόμα και στο επίπεδο τοπικών κοινωνιών όπως η Κέρκυρα.

Συνέδριο με το βλέμμα στην Κέρκυρα του 2042!

Πολύ ενδιαφέρον και με εξαιρετικά χρήσιμα συμπεράσματα που θα πρέπει να αξιοποιηθούν από τους φορείς του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης, προκύπτουν από το συνέδριο “Κέρκυρα 2042” που, όπως φαίνεται και από τον τίτλο του, αποσκοπεί σε μία καταγραφή όσων προβλέπεται να ζήσουμε και όσων πρέπει να γίνουν σε βάθος 20ετίας!
Το συνέδριο ξεκίνησε την Παρασκευή και θα ολοκληρωθεί σήμερα στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ιονίου Ακαδημίας με τη διοργάνωση από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το τμήμα Κέρκυρας του ΤΕΕ και την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Ιονίων Νήσων.
Σκοπός του Συνεδρίου είναι να δημιουργηθεί η βάση για έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό βάθους τουλάχιστον δύο δεκαετιών, με επίκεντρο την ποιότητα ζωής των κατοίκων αλλά και την οικονομική ανάπτυξη. Τομείς ενδιαφέροντος όπως ο πολιτισμός, η εκπαίδευση, το περιβάλλον, η υγεία μαζί με τις οικονομικές δραστηριότητες είναι μερικά μόνο στοιχεία από τα πολλά που καθιστούν ελκυστικό έναν τόπο για τους κατοίκους του. Πέραν των άλλων, το τελευταίο είναι βασική προϋπόθεση ώστε ο τόπος να είναι ελκυστικός και για τον επισκέπτη, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για μία βιώσιμη τουριστική οικονομία.
Οι θεματικές ενότητες του συνεδρίου αφορούν:
Περιβάλλον
Χωροταξικός – Πολεοδομικός Σχεδιασμός
Συγκοινωνίες και Κινητικότητα
Πολιτιστικές Υποδομές
Πολιτισμός
Έρευνα και Καινοτομία
Εκπαίδευση
Ψηφιακός Μετασχηματισμός
Γεωργική Παραγωγή
Τουρισμός
Υγεία
Πολιτική Προστασία

Κατερίνα Τρεπεκλή
“Θα έχουμε αύξηση φαινομένων ξηρασίας”

Την πρόβλεψη μέσα από τα επιστημονικά δεδομένα και τα επίσημα στοιχεία για την πορεία της κλιματικής κρίσης και των χαρακτηριστικών του νησιού, ότι τα επόμενα χρόνια η Κέρκυρα θα αντιμετωπίσει φαινόμενα ξηρασίας, κάνει η επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης Κατερίνα Τρεπεκλή η οποία μάλιστα καταθέτει και προτάσεις για τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών ώστε να προστατευτεί η αγροτική οικονομία και το φυσικό περιβάλλον.

– Είδαμε με έκπληξη στη μελέτη σας ότι ακόμα και το νησί των βροχών, η Κέρκυρα, είναι πιθανόν να αντιμετωπίσει πρόβλημα λειψυδρίας. Γιατί;
– Είναι συγκεκριμένα, πρόβλημα ξηρασίας και υποβάθμισης του εδάφους. Είτε καταφέρουμε να μειώσουμε συντηρητικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είτε καθόλου, τα ευρωπαϊκά μοντέλα δείχνουν ότι θα έχουμε αύξηση φαινομένων ξηρασίας.

– Ακόμα και σε περιοχές που έχει πολύ βροχή κάθε χειμώνα;
– Πολύ βροχή μπορεί να σημαίνει και πολύ έντονη βροχή. Παράλληλα, έχουμε ακραίες υψηλές θερμοκρασίες, καύσωνες. Έτσι λοιπόν, έχουμε φαινόμενα υποβάθμισης του εδάφους, διάβρωσης που εντείνονται με τις έντονες βροχοπτώσεις. Οι πλημμύρες και η υγρασία είναι οι όψεις του ίδιου νομίσματος. Είναι η κλιματική αλλαγή ή η κλιματική μεταβλητότητα, όπως λέγεται.

– Πως αντιμετωπίζεται αυτό;
– Δυστυχώς, φαίνεται πως είναι αργά για να αλλάξουμε την πορεία του φαινομένου. Η ένταση και η συχνότητα του φαινομένου της ξηρασίας θα αυξηθεί. Όμως, μπορούμε να κάνουμε διαχείριση των υδάτινων πόρων και της χρήσης γης.

– Με τις προβλέψεις που κάνετε οι επιστήμονες μέσα από τα μοντέλα τα οποία χρησιμοποιείτε, θεωρείτε ότι το πρόβλημα σε νησιωτικές περιοχές της χώρας μας, η Κέρκυρα που αφορά και το case study που παρουσιάζετε εδώ, θα είναι μεγάλο ή είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο και με μια διαφορετική διαχείριση των υδάτινων πόρων θα έχουμε την ευκαιρία να αποσοβήσουμε την καταστροφή;
– Δυστυχώς για την Κέρκυρα δεν υπάρχουν εκτεταμένες μελέτες και καταγραφές. Δεν ξέρουμε για την ποσότητα νερού στα ποτάμια, στους υπόγειους υδροφορείς. Παρ΄ όλα αυτά, φαίνεται ότι μπορούμε να κάνουμε μία διαχείριση σε πολλαπλά επίπεδα. Από τον απλό καλλιεργητή χρησιμοποιώντας τη γεωργία ακριβείας, μέχρι σε περιφερειακό επίπεδο χρησιμοποιώντας μία επιστημονική και τεχνολογική εργαλειοθήκη όπως δασώσεις, επέκταση δασών με φυτά και δέντρα τα οποία έχουν και ανθεκτικότητα σε συνθήκες ξηρασίας, αλλά και μπορούν να προσαρμοστούν στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Το μήνυμα που θέλουμε να δώσουμε είναι ότι υπάρχει πληθώρα επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων που μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν να διαχειριστούμε τους υδάτινους πόρους.

* Η Κατερίνα Τρεπεκλή είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωφυσικών Επιστημών και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων του Πανεπιστημίου Κοπεγχάγης

Σπύρος Ραψομανίκης
“Πρέπει να φτιάξουμε ταμιευτήρες, όπως φτιάξανε στην Κρήτη”

Η πρόβλεψη για ξηρασίες και έλλειψη νερού (και) στην Κέρκυρα δεν σημαίνει ότι στο νησί των Φαιάκων θα πέφτει λιγότερο νερό, αλλά ότι θα πέφτει λιγότερες φορές σε μεγαλύτερη ποσότητα και σε συντομότερο διάστημα, υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στο CorfuPress.com ο γνωστός Κερκυραίος καθηγητής Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Ατμοσφαιρικών Ρύπων, Σπύρος Ραψομανίκης.

– Τι φταίει για την έλλειψη νερού και την ξηρασία που οι μελετητές λένε πως μπορεί να επόμενα χρόνια να χτυπήσει ακόμα και την Κέρκυρα; Μείωση των βροχών;
– Μείωση της βροχόπτωσης; Όχι. Βροχή θα εξακολουθήσει να πέφτει και στην Κέρκυρα. Το ίδιο ποσό βροχής πέφτει στην Κέρκυρα. Η ανάλυσή μας δείχνει ότι πέφτει σε μικρότερο χρονικό διάστημα! Για αυτό έχουμε τις πλημμύρες. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επιστημονικά είναι πολύ απλή η εξήγηση. Θερμή ατμόσφαιρα. Η βροχή δεν κατακρημνίζεται σε θερμή ατμόσφαιρα αλλά περιμένει να παγώσει η ατμόσφαιρα προς τους μήνες του χειμώνα για να πέσει όλη μαζί. Το ίδιο ποσό θα πέσει, αλλά πέφτει σε τρεις μήνες και όχι σε έξι μήνες.

– Θα πρέπει δηλαδή να δούμε τι συμβαίνει με τους υδροφόρους ορίζοντες; Να δούμε τις λύσεις των ταμιευτήρων;
– Οι ταμιευτήρες χρειάζονται απόλυτα!

– Οι φυσικοί ταμιευτήρες;
– Πρέπει να φτιάξουμε και ταμιευτήρες. Όπως φτιάξανε στην Κρήτη. Οι Κρητικοί και έφτιαξαν αρκετούς ταμιευτήρες στο νησί τους, προβλέποντας ότι θα είναι το πρώτο που θα έχει ζημιά από ξηρασία και θα χρειάζονται πάρα πολύ νερό. Άρα, τεχνητοί ταμιευτήρες, όχι μόνο φυσικοί, τους χρειαζόμαστε απόλυτα σε αυτή τη χώρα και αυτό είναι μια πολιτική που θα πρέπει να ενσωματωθεί σε οποιαδήποτε κυβέρνηση έρθει και υπάρχει στο μέλλον. Να ξέρουμε ότι πρέπει να κατακρατούμε το νερό, να μην πηγαίνει στη θάλασσα, να υπάρχει νερό για να υπάρχει καλλιέργεια και να υπάρχει τροφή. Αυτό είναι και το μεγάλο διακύβευμα της Γεωφυσικής Ένωσης των Ηνωμένων Εθνών: στα επόμενα χρόνια υπολογίζουμε πόση τροφή θα υπάρχει στον πλανήτη. Και βλέπουμε ότι δεν θα υπάρχει αρκετή τροφή για όλο τον κόσμο! Και θα αρχίσουν οι λιμοί, οι εμφύλιοι πόλεμοι, κ.ο.κ. Άρα, στη χώρα μας, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να φτιάξουμε ταμιευτήρες για να έχουμε τροφή για να τρώμε…

– Από όσα προκύπτουν από το συνέδριο, θα πρέπει να δούμε τι αλλαγές θα πρέπει να κάνουμε ως κοινωνία για να μπορούμε να εξακολουθήσουμε να έχουμε μία βιώσιμη κατάσταση λειτουργίας της οικονομίας και της οικονομίας. Είναι αυτό αληθές;
– Αυτό είναι πολύ σωστό. Αυτή τη στιγμή, με την ερευνητική μου ομάδα κοιτάμε -και θα μπορούσε να γίνει και στην Κέρκυρα, γιατί όχι;- τι κάνουν οι αμπελουργοί και οι οινοποιοί. Δηλαδή, κοιτώντας προς το μέλλον επιχειρούν να προσδιορίσουν το ανθρακικό αποτύπωμα του προϊόντος τους και να το βάλουν και πάνω στο κρασί που παράγουν. Το οποίο θα πουλάει πιο εύκολα και θα έχουμε κοιτάξει παράλληλα τι θα συμβεί στο μέλλον με την κατακράτηση του διοξειδίου του άνθρακα όσον αφορά τα αμπέλια. Αυτό θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε καλλιέργεια. Είναι τόσα πολλά αυτά που θα πρέπει να κοιτάξουμε με το βλέμμα στο μέλλον για την κλιματική αλλαγή.

* Ο Σπύρος Ραψομανίκης είναι πρώην (συνταξιούχος) καθηγητής Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης , διευθυντής Μονάδας Περιβαλλοντικών και Δικτυακών Τεχνολογιών και Εφαρμογών του Εργαστηρίου «Αθηνά».