myDATA: Αλήθεια τι έχει νομοθετηθεί τελικά;

Μέσα στο γενικότερο αλαλούμ των ημερών που βιώνουν επιχειρήσεις και λογιστές με τα myDATA και τα λεγόμενα ηλεκτρονικά βιβλία, επικρατεί μια κατάσταση που δημιουργεί καθημερινά και σωρευτικά όλο και μεγαλύτερα προβλήματα, που η όποια λύση τους μετατίθεται στο απώτερο μέλλον. Κι αν για τις επιχειρήσεις λόγω περιόδου υπάρχει έστω κάποιος χρόνος – για τους λογιστές δεν υφίσταται τέτοια «πολυτέλεια» – αυτός σπαταλιέται στην προσπάθεια κατανόησης και εφαρμογής των ως άνω εγχειρημάτων χωρίς ουσιαστικά να ξέρουν τι κάνουν και εις βάρος της όποιας προετοιμασίας τους για την θερινή περίοδο και με μειωμένο μάλιστα προσωπικό λόγω των συνθηκών και της χειμερινής περιόδου και της συνεχιζόμενης πανδημίας.

Στην προσπάθεια μας να προσεγγίσουμε καλύτερα αυτή την κατάσταση, τόσο ως προς το επιτακτικό (εν μέσω ακόμη πανδημίας) της άμεσης εφαρμογής των myDATA και των ηλεκτρονικών βιβλίων, όσο όμως και ως προς το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει το όλο εγχείρημα, θεωρήσαμε σκόπιμο να μελετήσουμε με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και νομικά δεδομένα, τα σχετικά άρθρα του νόμου που αναφέρονται σε τέτοιου είδους πληροφοριακά στοιχεία. Αναφερόμαστε φυσικά στα άρθρα 14 (ΜΥΦ-δεν έχει καταργηθεί) και 15 Α (myDATA και ηλεκτρονικά βιβλία) του ν.4174/2013.

Από την αυστηρά επιστημονική και νομοθετική αυτή προσέγγιση, καταλήξαμε σε διάφορες παρατηρήσεις ουσίας ένθεν και ένθεν, που καταδεικνύουν πιστεύουμε τόσο την σκοπιμότητα – χρησιμότητα του όλου εγχειρήματος, όσον όμως και το κατά πόσον ακολουθείται η εφαρμογή του τύπου και του πνεύματος του νόμου.

Τα συμπεράσματα δικά σας.

Άρθρο 14. (Μ.Υ.Φ.)

Πληροφορίες από τον φορολογούμενο

3. Κάθε φυσικό πρόσωπο με εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, κάθε νομικό πρόσωπο και νομική οντότητα, καθώς και οι αγρότες που υπάγονται στο άρθρο 41 του Κώδικα Φ.Π.Α. (ν. 2859/2000), υποβάλλουν καταστάσεις φορολογικών στοιχείων, προμηθευτών και πελατών, για τα εκδοθέντα και ληφθέντα φορολογικά στοιχεία αποκλειστικά με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας στο διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών, ανεξάρτητα από τον τρόπο έκδοσης αυτών (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα). Οι καταστάσεις του προηγούμενου εδαφίου αφορούν φορολογικά στοιχεία που σχετίζονται αποκλειστικά με την επαγγελματική εξυπηρέτηση, καθώς και την εκπλήρωση του σκοπού των προσώπων του προηγούμενου εδαφίου. Για τις λιανικές συναλλαγές υποβάλλονται συγκεντρωτικά δεδομένα.

4. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα καθορίζονται ο χρόνος υποβολής των καταστάσεων, ο τρόπος, η διαδικασία, η έκταση εφαρμογής, το ύψος της αξίας των στοιχείων, ο τρόπος επιβεβαίωσης και κάθε άλλο θέμα σχετικά με την εφαρμογή της προηγούμενης παραγράφου.

Άρθρο 15Α. (myDATA)

Υποχρεωτική ηλεκτρονική διαβίβαση πληροφοριών

Το άρθρο 15Α τέθηκε όπως προστέθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 30 του ν. 4646/2019 (ΦΕΚ Α’ 201/12-12-2019) και ισχύει από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 12/12/2019, σύμφωνα με το άρθρο 86 του ιδίου νόμου.

1. Οι οντότητες του άρθρου 1 του ν. 4308/2014 (Α΄ 251) υποχρεούνται να διαβιβάζουν ηλεκτρονικά στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δεδομένα των εκδιδόμενων λογιστικών αρχείων-στοιχείων ανεξαρτήτως της μεθόδου έκδοσης αυτών, των τηρούμενων λογιστικών αρχείων-βιβλίων, των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών, των φορολογικών μνημών και των αρχείων που δημιουργούν οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί.

2. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων καθορίζονται ο χρόνος διαβίβασης, η έκταση εφαρμογής, οι εξαιρέσεις, οι ειδικότερες υποχρεώσεις των οντοτήτων της παραγράφου 1, καθώς και κάθε άλλο θέμα, διαδικασίες και λεπτομέρειες για την εφαρμογή των υποχρεώσεων των οντοτήτων της παραγράφου 1.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΑΡΘΡΩΝ

ΤΟΥ Ν.4174/2013

Η πρώτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι και τα δύο άρθρα επιδιώκουν ακριβώς το ίδιο πράγμα, με τον ίδιο τρόπο, την με ηλεκτρονικό τρόπο διαβίβαση ίδιων δεδομένων, α) στο διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών (ΜΥΦ), β) στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (myDATA) αντίστοιχα.

Η δεύτερη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι και τα δύο άρθρα αναφέρονται στις ίδιες ακριβώς επιχειρήσεις, τις οντότητες του άρθρου 1 του ν. 4308/2014, χωρίς να καταργεί το ένα άρθρο το άλλο.

Η τρίτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι και στα δύο άρθρα δίνεται η εξουσιοδότηση στην κάθε διεύθυνση για την διαδικαστική εφαρμογή της νομοθετικής διάταξης και μόνον, στα αυστηρά πλαίσια όμως όλων των άλλων προβλεπόμενων στον ν. 4308/2014 περί τήρησης, ενημέρωσης και έκδοσης λογιστικών αρχείων (βιβλίων & στοιχείων).

Η τέταρτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι με τις αυστηρά διαδικαστικές εξουσιοδοτήσεις των σχετικών άρθρων, δεν θίγεται και δεν μπορεί να αλλοιωθεί ούτε κατ’ ελάχιστον το νομοθετικό πλαίσιο της σύνταξης και υποβολής των πάσης φύσεως φορολογικών δηλώσεων που προβλέπει ο ν. 4172/2013, ο ν. 2859/2000 και οποιοσδήποτε άλλος νόμος.

Η πέμπτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι με τις αυστηρά διαδικαστικές εξουσιοδοτήσεις των σχετικών άρθρων, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση και με καμία υπουργική απόφαση, να θεσμοθετηθεί κανένα παράλληλο σύστημα τήρησης & ενημέρωσης βιβλίων, έκδοσης στοιχείων και τρόπου υποβολής δηλώσεων, πέραν των αυστηρά θεσμοθετημένων με τις ισχύουσες διατάξεις του ν.4308/2014, του ν.4172/2013, του ν.2859/2000 και όποιων άλλων νόμων.

Η έκτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι και τα δύο σχετικά άρθρα είναι του ν.4174/2013, αφορούν παροχή αποκλειστικά και μόνον πληροφοριακών στοιχείων στην διοίκηση, βάσει των εκ του νόμου τηρούμενων βιβλίων και εκδιδόμενων στοιχείων των επιχειρήσεων, η εκπρόθεσμη δε διαβίβαση ή υποβολή των οποίων υπάγεται στις διαδικαστικές παραβάσεις του άρθρου 54 του ιδίου νόμου και το πρόστιμο είναι 100,00 € ανά φορολογική χρήση και μόνον.

Η έβδομη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι με τις αυστηρά διαδικαστικές εξουσιοδοτήσεις των σχετικών άρθρων, δεν δίνεται κανένα περιθώριο έκδοσης υπουργικής απόφασης ή απόφασης και άλλης αρχής (ΑΑΔΕ), περί θεσμοθέτησης διαδικασιών, εφαρμογών, συστημάτων ή οτιδήποτε άλλου, πέραν των πλαισίων των υφιστάμενων νόμων.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ (myDATA)

Η πρώτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι τα myDATA κατ’ αρχήν δεν κάνουν τίποτε διαφορετικό από ότι οι ΜΥΦ και μάλιστα με εξαιρετικά πολύπλοκο και δαιδαλώδη τρόπο και φυσικά με πολύ σημαντικό οικονομικό και οργανωτικό κόστος, τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για τα λογιστικά γραφεία. (Αλήθεια, που είναι η μελέτη σκοπιμότητας που να επιβεβαιώνει την σχέση κόστους – οφέλους για όλους τους εμπλεκόμενους του εγχειρήματος ;).

Η δεύτερη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι τα myDATA απαιτούν από τις επιχειρήσεις επιπλέον στοιχεία, που θα μπορούσε η φορολογική αρχή μέσω της ίδιας εφαρμογής, να τα είχε διαθέσιμα από τους φορείς έκδοσης αυτών (τράπεζες, ΔΕΚΟ, ΕΦΚΑ κλπ), δημιουργώντας έτσι έναν επιπλέον φόρτο εργασίας μόνον στις επιχειρήσεις και τα λογιστικά γραφεία.

Η τρίτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι τα myDATA απαιτούν από τις επιχειρήσεις στοιχεία, που τα έχει στον ίδιο χρόνο εις γνώση της η φορολογική αρχή (Ενδοκοινοτικές αποκτήσεις/VIES /INTRASTAT.)

Η τέταρτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι τα myDATA απαιτούν από τις επιχειρήσεις πληροφοριακά στοιχεία, σε χρόνο πριν την επίσημη ενημέρωση των βιβλίων τους. (Ενώ νομοθετικά τα όποια πληροφοριακά στοιχεία τα απέστελλαν οι επιχειρήσεις μετά την επίσημη ενημέρωση των βιβλίων -ΜΥΦ- , απαιτείται τώρα το ίδιο, αλλά πολύ πιο πριν την νομοθετικά θεσμοθετημένη ημερομηνία ενημέρωσης των βιβλίων.)

Η πέμπτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι τα myDATA έμμεσα εισαγάγουν «υποχρεωτικότητα» στον τρόπο έκδοσης των στοιχείων μέσω Η/Υ, παραβιάζοντας όλες τις υφιστάμενες νομοθετικές διατάξεις. (Όταν το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δίνει την δυνατότητα επιλογής στην επιχείρηση για τον τρόπο έκδοσης των στοιχείων της, πως είναι δυνατόν να ωθούνται έμμεσα οι επιχειρήσεις και για πληροφοριακά στοιχεία, στην χρήση της μηχανογράφησης για χάριν των myDATA, όταν σε δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις στην χώρα μας, ο τρόπος αυτός είναι λειτουργικά και οικονομικά ασύμφορος.)

Η έκτη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι τα myDATA έμμεσα εισαγάγουν την «υποχρεωτικότητα» τήρησης δεύτερων παράλληλων βιβλίων, σε τόπο άλλον από αυτόν της επιχείρησης (ΑΑΔΕ) και πριν την ενημέρωση των επίσημων βιβλίων των επιχειρήσεων. (Σύμφωνα με τον νόμο, τα βιβλία τα τηρούν και ενημερώνουν οι επιχειρήσεις, όπως αυστηρά έχει θεσμοθετηθεί ως προς τον τόπο, τον τρόπο και τον χρόνο και ουδείς άλλος ή άλλη αρχή. Οι διατάξεις περί ηλεκτρονικών βιβλίων είναι ελληνική πατέντα που εφευρέθηκε από κάποιους κρατούντες, πέραν και εκτός του νόμου.)

Η έβδομη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι τα myDATA έμμεσα εισαγάγουν άλλο τρόπο υποβολής δηλώσεων κατά παράβαση του επίσημου νομοθετημένου αυστηρού πλαισίου. Ο φορολογούμενος βάσει των επίσημων βιβλίων του δηλώνει και όχι με βάση τα όποια ηλεκτρονικά (δεύτερα) βιβλία της όποιας αρχής μέσω των όποιων myDATA.

Η όγδοη και σημαντικότερη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι μέσω των myDATA και των ηλεκτρονικών βιβλίων, καταστρατηγούνται όλες οι ισχύουσες νομοθετικές ρυθμίσεις περί ενημέρωσης και τήρησης βιβλίων, από μια απόφαση (Α.1138/2020, Υπουργείο Οικονομικών & ΑΑΔΕ) πέραν της αυστηρά διαδικαστικής εξουσιοδότησης που έδωσε ο νομοθέτης.

Η ένατη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι το άρθρο 15 Α του ν.4174/2013 θεσπίστηκε προφανώς λόγω και της κατάργησης προηγούμενων νομοθετημάτων (ΚΒΣ/ΚΦΑΣ) και της αντικατάστασης αυτών με τον ν.4308/2014.

Η δέκατη και επίσης σημαντικότατη γενική παρατήρηση ουσίας είναι ότι για να ισχύσει το άρθρο 15 Α του ν.4174/2013, θα πρέπει να καταργηθεί το άρθρο 14 του ίδιου νόμου, δεν μπορούν να ισχύουν ταυτόχρονα και τα δύο. (Και προφανώς, επειδή πρόκειται αμιγώς για πληροφοριακά στοιχεία, θα πρέπει απλά να «εκμοντερνιστεί» η ισχύουσα απόφαση των ΜΥΦ, αυτό άλλωστε δείχνει ότι είναι και το πνεύμα της εξουσιοδοτικής διάταξης του νόμου και όχι να αλλάξουν όλα συθέμελα. Αν ήταν διαφορετικά, τότε θα προβλεπόταν στον νόμο και οι υφιστάμενες διατάξεις περί τήρησης, ενημέρωσης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων που θα καταργούνταν, κάτι τέτοιο όμως ως γνωστόν δεν ισχύει.)