Πεζοδρόμια της συμφοράς

Πεζοδρόμια λέγονται. Πεζο-δρόμια. Για την όδευση των πεζών και τη συνεχή, ασφαλή και ανεμπόδιστη κυκλοφορία κάθε κατηγορίας χρηστών. Μόνο που στην πόλη της Κέρκυρας, τα πεζοδρόμια δεν ταιριάζουν με αυτό το χαρακτήρα και προορισμό τους, ούτε με την προβαλλόμενη παγκοσμίως ειδυλλιακή εικόνα της.

Πριν από είκοσι και παραπάνω χρόνια, βαδίζοντας στο πεζοδρόμιο της πλατείας Σαρόκο, σκόνταψα και χωρίς καν να το καταλάβω βρέθηκα πεσμένη μπρούμυτα στις πλάκες, με τσακισμένο τον αγκώνα του δεξιού μου χεριού. Ο φρικτός πόνος και οι αλλεπάλληλες λιποθυμίες με οδήγησαν με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο. Ένας μήνας στο γύψο, δεν στάθηκε ικανός για να αποτρέψει την ισόβια, ελάχιστη ευτυχώς, βλάβη του χεριού μου. Κάποια προεξοχή στο ταλαιπωρημένο πλακόστρωτο του πεζοδρομίου, προκάλεσε την περιπέτειά μου αυτή.

Δε στράφηκα τότε κατά των υπεύθυνων για αποζημίωση, όπως δικαιούμουν. Ούτε όταν έπαθα δύο φορές διάστρεμμα στον αστράγαλο, περπατώντας σε άλλα κακότεχνα ή κατεστραμμένα πεζοδρόμια της πόλης. Όπως δεν το έκαναν πιστεύω, για να μην εμπλακούν σε γραφειοκρατικές ή δικαστικές διαδικασίες με αμφίβολο αποτέλεσμα, και αμέτρητα άλλα ανυποψίαστα θύματα, κυρίως γυναίκες και ηλικιωμένοι, που βρέθηκαν στην ίδια με μένα δυσάρεστη θέση. Άσε που το ερώτημα, κατά τίνος να στραφούν, αποτελεί γρίφο! Ίσως αυτή η παραίτηση να είναι ένας από τους λόγους που το πρόβλημα, όχι μόνον δεν αντιμετωπίζεται, αλλά χρόνο με το χρόνο μεγεθύνεται. Σα να μην πέρασε μια μέρα, σκέφτομαι κάθε φορά που βαδίζω στα ίδια πολυσύχναστα πεζοδρόμια, προσεκτικά και σκυφτά, για να αποφύγω νέες περιπέτειες. Και χωρίς τακούνια βέβαια, που προσαυξάνουν τον κίνδυνο για την ακεραιότητα και του παπουτσιού και του ιδιοκτήτη του.

Τα πεζοδρόμια στο τμήμα της πόλης μας που περιβάλλει το ιστορικό της κέντρο, κατέχουν σίγουρα μια θέση ανάμεσα στα πιο ακατάλληλα της χώρας μας. Ανεξάρτητα από το αν πληρούν ή όχι τις νόμιμες προδιαγραφές για το σχεδιασμό τους (ύψος, πλάτος, κλίση, ράμπες αμαξιδίων, οδηγοί τυφλών κλπ), η παράλειψη ουσιαστικής συντήρησης και επισκευής τους επί δεκαετίες, έχει φέρει την κατάσταση στο απροχώρητο. Δεν πληγώνουν μόνο την αισθητική μας οι αποκολλημένες, κακοβαλμένες, σπασμένες, φθαρμένες, ανομοιόμορφες πλάκες, οι εσοχές και προεξοχές, οι τρύπες, οι κατεστραμμένοι αρμοί, τα κακότεχνα μπαλώματα, τα διαλυμένα κράσπεδα και ρείθρα, τα φρεάτια. Το σημαντικότερο είναι, ότι προσβάλλουν την προσωπικότητά μας και το δικαίωμά μας να κυκλοφορούμε στην πόλη με ασφάλεια.

Την τουριστική περίοδο, στην όψη των πεζοδρομίων έρχονται να προστεθούν και άλλα «τραύματα», όπως το σιχαμερό στρώμα στις πλάκες από τη συσσωρευμένη βρωμιά και την κόλλα που ρίχνουν τα δέντρα, τα διάσπαρτα σκουπίδια, τα ξέχειλα καλαθάκια στα κεντρικά σημεία, και σε απόσταση αναπνοής οι υπερφορτωμένοι, όζοντες κάδοι απορριμμάτων, που φοβάμαι ότι τα έχουμε πλέον συνηθίσει σαν εποχικά φαινόμενα, αναμενόμενα, φυσιολογικά και αναπότρεπτα. Τη χαριστική βολή δίνουν τα ανεξέλεγκτα τραπεζοκαθίσματα, που τα τελευταία χρόνια έχουν κυριέψει κάθε κοινόχρηστο χώρο – για να καλυφθεί η χασούρα από τον κορωνοϊό, λένε οι αρμόδιοι. Αλλά και οι αυθαίρετες καταλήψεις, και οι παράνομες σταθμεύσεις, με τις αρχές να κάνουν τα στραβά μάτια το διάστημα που η πόλη βουλιάζει από επισκέπτες. Με τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές, η επιφάνεια των πεζοδρομίων γίνεται ολισθηρή πίστα, κι αν έχεις την ατυχία να πατήσεις πεσμένο φύλλο, πρέπει να ακροβατήσεις για να γλυτώσεις – στις πρόσφατες νεροποντές δυο τρεις φορές παρά τρίχα απέφυγα το ατύχημα.

Τα «μετ’ εμποδίων» πεζοδρόμια είναι περισσότερο επικίνδυνα για άτομα με κινητικά προβλήματα, που έτσι αποκλείονται από την κυκλοφορία στην πόλη. Αλλά και για τους ηλικιωμένους, τα μικρά παιδιά και τις μητέρες με καροτσάκια. Και βέβαια, ούτε λόγος για ασφαλή χρήση ποδηλατόδρομου πάνω σε αυτά.

Πεζοδρόμια της συμφοράς, που αντί να βελτιώνουν την καθημερινότητα των πεζών, τη δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο με τις παγίδες που στήνουν σε κάθε τους βήμα. Πεζοδρόμια, που δεν είναι πεζο-δρόμια, σε μια πόλη φιλό-ξενη, που δεν είναι φιλική προς τους δικούς της ανθρώπους. Όπου η μεγάλη κοσμοπολίτικη εικόνα καλύπτει – για πόσο ακόμα – τη ντροπιαστική εικόνα της φθοράς, της εγκατάλειψης και της μιζέριας. Όπου ένα διεθνές συνέδριο πολιτισμού πραγματοποιείται ευκολότερα από μια εργολαβία για τις λακκούβες στο οδόστρωμα. Όπου πολίτες και αρμόδιοι είτε καταστρέφουν, είτε ανέχονται, είτε αδιαφορούν.

Το ισχύον νομικό πλαίσιο, που ορίζει τον υπόχρεο για την κατασκευή, επισκευή και συντήρηση των πεζοδρομίων (κράσπεδα, ρείθρα, υπόστρωμα και επίστρωση ή επικάλυψη) είναι το άρθρο 24 της ΥΑ 3046/304/30-1/3-2-1989 ΦΕΚ 59 Δ΄ (Κτηριοδομικός Κανονισμός) του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, τα άρθρα 104,105,106 του Εισαγωγικού Νόμου Αστικού Κώδικα και τα άρθρα 288,281,200 των Γενικών Αρχών Αστικού Κώδικα. Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν τον Κτηριοδομικό Κανονισμό, υπεύθυνοι άμεσα και ευθέως είναι οι παρόδιοι ιδιοκτήτες που μπροστά από την ιδιοκτησία τους βρίσκεται το πεζοδρόμιο. Μόνον στις περιπτώσεις που ο δήμος με τα όργανά του ή άλλοι φορείς (ΔΕΗ, ΔΕΥΑ κλπ) προκάλεσαν την εστία κινδύνου, με εκσκαφές και υπόγειες εργασίες συνήθως, ευθύνονται οι ίδιοι, εκτός εάν κριθεί, ότι οι εργασίες τους έγιναν αποκλειστικά προς εξυπηρέτηση των παρόδιων ιδιοκτητών. Μετά από αίτηση του δημότη, ο Δήμος μπορεί με την τεχνογνωσία και τα συνεργεία που διαθέτει, προκειμένου να άρει καταστάσεις επικινδυνότητας, να υποκαταστήσει τον παρόδιο ιδιοκτήτη στις υποχρεώσεις του για το πεζοδρόμιο που βρίσκεται μπροστά από την ιδιοκτησία του, χρεώνοντάς τον και απαιτώντας στη συνέχεια από αυτόν τη σχετική δαπάνη.

Ωστόσο, τα πεζοδρόμια είναι κοινόχρηστα και οι ΟΤΑ είναι υπεύθυνοι για να μην αλλοιώνεται αυτός ο προορισμός τους και για να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη χρήση τους. Όσο για το νόμιμο, όπως δείχνει η πραγματικότητα, δεν είναι πάντα και ηθικό, οπότε υπάρχει «χώρος» για να υπεισέλθει η πολιτική βούληση. Σε αυτό το πνεύμα κινούνται όσοι Δήμοι εξασφαλίζουν κονδύλια και προχωρούν σε εκτεταμένες εργασίες επισκευής και ανάπλασης των πεζοδρομίων της αστικής περιοχής τους, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών κυκλοφορίας και καθημερινότητας των χρηστών.

Η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει, ιδιαίτερα σε χαλεπούς καιρούς, να στέκεται αρωγός στους πολίτες και προπαντός στους ευάλωτους, να τους διευκολύνει, να τους απαλλάσσει από πρόσθετες υποχρεώσεις και να λαμβάνει αποφάσεις προς όφελός τους, χωρίς να τους επιβαρύνει οικονομικά. Στο πλαίσιο αυτό, ο Δήμος μας, που χρόνια τώρα ακολουθεί το δρόμο της υποβάθμισης των δημόσιων, δημοτικών και κοινόχρηστων υποδομών, οφείλει να εξυπηρετεί σε μόνιμη βάση τη συλλογική ανάγκη για αισθητική, ποιότητα, λειτουργικότητα και καθαριότητα όλου του δικτύου των πεζοδρομίων της πόλης μας. Για τη βελτίωση και αναβάθμιση της όψης και της ζωής μιας πόλης, που θέλει να είναι όμορφη, σύγχρονη και ασφαλής, και που έχει την τιμή, η καρδιά της, η Παλαιά Πόλη, να είναι μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.-

ΕΛΕΝΗ ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ
Συν/χος δικηγόρος