Από τους Όρνιθες του Αριστοφάνη στον Τσαϊκόφσκι

Οι διαχρονικές παρεμβάσεις της πολιτείας στις Τέχνες

Από τους Όρνιθες του Αριστοφάνη στην Ακρόπολη του Kώστα Γαβρά και στη «Λίμνη των Κύκνων».
Οι αρνητικές παρεμβάσεις της πολιτείας, μετά από απαίτηση -τις περισσότερες φορές- της εκκλησίας, σε τομείς της τέχνης και των γραμμάτων, δεν είναι λίγες…
Αρχίζοντας απ’ τον αφορισμό του Επτανήσιου Ανδρέα Λασκαράτου, ο οποίος ζήτησε από την εκκλησία να αφορίσει και τα υποδήματά του για να μην λειώνουν! Ακολουθούν τα «Ευαγγελιακά» το 1901, όταν με πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας μεταφράστηκε το Ευαγγέλιο στη δημοτική, και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από φοιτητές των θεολογικών σχολών, χριστιανικά σωματεία και καθηγητές υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Μιστριώτη. Για να περάσουμε στα «Μαρασλιακά» το 1925, όταν εκκλησία και χριστιανικά σωματεία, καταγγέλουν στο Υπουργείο Παιδείας τους καθηγητές της Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας, ως διαστροφείς της ελληνικής γλώσσας. Η Σύνοδος απαιτεί και το Υπουργείο απομακρύνει από τη θέση τους, τους Δημήτρη Γληνό, Αλέξανδρο Δελμούζο, Ρόζα Ιμβριώτη, Μιχάλη Παπαμαύρο και Κώστα Βάρναλη. Το 1936, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, απαγορεύουν την Αντιγόνη του Σοφοκλή και τον Επιτάφιο του Θουκυδίδη, εξ αιτίας των δημοκρατικών ιδεών τους.
Το 1946, η Ένωση Σουηδών Συγγραφέων, προτείνει στη Σουηδική Ακαδημία ως υποψήφιο για το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας, τον Νίκο Καζαντζάκη. Η Σουηδική Ακαδημία αποδέχεται την πρόταση. Από την Ελλάδα στηρίζουν την πρόταση η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών και ο Άγγελος Σικελιανός. Ο ίδιος ο Καζαντζάκης αντιπροτείνει τον Άγγελο Σικελιανό. Η Σουηδική Ακαδημία δέχεται και τις δύο υποψηφιότητες. Η επίσημη ελληνική πολιτεία και η Ακαδημία Αθηνών αρνούνται να στηρίξουν την πρόταση, προτείνοντας ως υποψήφιο της Ελλάδας, κάποιον Γεώργιο Βουγιουκλάκη.
(Επίσης η Ακαδημία Αθηνών απέρριψε απ’ το να κάνει μέλος της τον Νίκο Καζαντζάκη, κάνοντας μέλος της αντ’ αυτού, κάποιον Σωτήριο Σκίππη. Επίσης, η ελληνική κυβέρνηση και η Ακαδημία Αθηνών, δίνουν «εντολή» στη Σουηδική Ακαδημία, να μη συμβουλευτεί περί του θέματος τον Καζαντζάκη και τον Σικελιανό, διότι είναι κομμουνισταί).
Και διερωτώμαι. Μέχρι πότε η Σουηδική Ακαδημία ακολουθεί τις εντολές και τις προτάσεις των επισήμων κυβερνήσεων, διότι απ’ ότι γνωρίζω, τα επόμενα χρόνια βράβευσε όλους τους σοβιετικούς αντικαθεστωτικούς.
Όταν μετά από μια δεκαετία (1957) έλαβε το Νόμπελ λογοτεχνίας ο Αλπέρ Καμύ, δήλωσε αμέσως μετά την βράβευσή του, αλλά και σε επιστολή του προς στην Ελένη Καζαντζάκη: «Ο Νίκος Καζαντζάκης, άξιζε το Νόμπελ, εκατό φορές περισσότερο από εμένα».
Ας μην ξεχάσουμε και τον εξαναγκασμό του Νίκου Καζαντζάκη σε αυτοεξορία, μέχρι τον θάνατό του στη Νίκαια της Γαλλίας το 1957.
Το καλοκαίρι του 1957, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος ως υπουργός πολιτισμού, απαγορεύει την παράσταση με τους Όρνιθες του Αριστοφάνη που θα ανέβαινε στο Ηρώδειο από το «Θέατρο Τέχνης» του Καρόλου Κουν.
Το 1964, η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου, απαγορεύει την προγραμματισμένη συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη στο Ηρώδειο, με το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη, με πρόφαση τη συμμετοχή σ’ αυτήν του «λαϊκού» τραγουδιστή, Γρηγόρη Μπιθικώτση! Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσω την απαγόρευση της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη κατά την διάρκεια της εφτάχρονης δικτατορίας, μαζί με πλήθος άλλων γελοίων απαγορεύσεων.
Η άρνηση κατ’ αρχήν του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου να χρηματοδοτήσει την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Ο Θίασος», με την αιτιολογία του τότε διευθυντή Γιάννη Γκιωνάκη, ότι «δεν χρηματοδοτούμε κομμουνιστικές ταινίες». Αντιθέτως, την ίδια χρονιά διέθεσε το ποσόν των 12 εκ.δραχμών για την μεταφορά στον κινηματογράφο του έργου του Ευάγγελου Αβέρωφ «Φωτιά και Τσεκούρι». Επίσης την άρνηση την ελληνικής πολιτείας να δεχθεί τον «Θίασο», ως την επίσημη ελληνική συμμετοχή στο φεστιβάλ των Κανών (1978;).
Αλλά ας έλθουμε στα πιο πρόσφατα γεγονότα, όπως ο κατατρεγμός και διασυρμός στα δικαστήρια της παραδοσιακής μας αοιδού Δόμνας Σαμίου, λόγω κάποιων «παγανιστικών» στίχων των δημοτικών μας τραγουδιών, που τόλμησε να τραγουδήσει. Το σύρσιμο στα ελληνικά δικαστήρια του Αυστριακού σκιτσογράφου (και του εκδότη του) που εξέδωσαν σε κόμιξ τη ζωή του Χριστού. Η παρέμβαση του Υπουργείου Πολιτισμού και το «κατέβασμα» από την έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη του πίνακα Βέλγου καλλιτέχνη, επειδή προσέβαλε τα θρησκευτικά μας σύμβολα. Ακολουθεί η λογοκρισία της ταινίας του Κώστα Γαβρά για το Μουσείο της Ακρόπολης από τον τότε υπουργό Πολιτισμού, Αντώνη Σαμαρά. Επίσης ο πρόσφατος διωγμός του Κύπριου καλλιτέχνη και εκπαιδευτικού Γιώργου Γαβριήλ, για τους «αιρετικούς» του πίνακες. Για να φθάσουμε στο αποκορύφωμα της γελοιότητας, την απαγόρευση την μετάδοσης της «Λίμνης των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, από την νυν υπουργό πολιτισμού της Ελλάδας.

*Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο λογαριασμό του Ευρυπίδη Κλεόπα στο Facebook. Ο Ε. Κλεόπας είναι λογοτέχνης