«Αλήτες, ρουφιάνοι… συνδικαλιστές»

«Τα επιδόματα είναι μαρξιστικά κομμουνιστικά δεδομένα» δήλωσε με περισπούδαστο ύφος πριν από κάποιους μήνες ο υπουργός Κικίλιας. Είχα γράψει τότε ότι τα επιδόματα δεν είναι κομμουνιστικά μαρξιστικά δεδομένα, αλλά πρώτα και κύρια είναι καπιταλιστικά δεδομένα του Κεφαλαίου. Είναι τα «ψίχουλα» του ψωμιού που αποφάσισε να δώσει το Κεφάλαιο στους εργαζόμενους για να συμβιβαστούν με την θέση του εκμεταλλευόμενου, και να καμφθεί η επαναστατικότητα τούς. Τα επιδόματα είναι Καπιταλιστικά δεδομένα γιατί, όχι ο Κομμουνισμός, αλλά ο Καπιταλισμός ( στη μορφή της Σοσιαλδημοκρατίας, κυρίως) αποφάσισε να τα δώσει στους εργαζομένους, όχι βέβαια από “γενναιοδωρία”, αλλά αφενός για να “αδρανοποιήσει” την δυσαρέσκεια των εργαζομένων και αφετέρου για να μειώσει τις κρίσεις του Καπιταλισμού λόγω της έλλειψης ζήτησης, συμφώνα με τις υποδείξεις του, υπεράνω πάσης κομμουνιστικής υποψίας, Τζων Μέυναρντ Κέυνς . Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τον συνδικαλισμό. Ο συνδικαλισμός δεν έχει τίποτα το επαναστατικό και τίποτα το Κομμουνιστικό και όποιοι το ισχυρίζονται είναι είτε πολιτικά αδαής, είτε προβοκάτορες. Πάμε να συνθέσουμε το πάζλ προσεκτικά..

Η εύθραυστη συναίνεση..
Στα τέλη του 19ου , και αρχές του 20ου ,αιώνα διάφοροι φιλελεύθεροι διανοητές ( Green, Hobhouse κτλ), πατώντας κυρίως πάνω στο έργο του φιλελεύθερου Τζον Στιούαρτ Μιλ περί «θετικής ελευθερίας», «έριξαν νερό στο κρασί τους» και εγκατέλειψαν τον καπιταλισμό laissez –faire του Κλασσικού Φιλελευθερισμού μετατοπιζόμενοι προς αυτό που σήμερα ονομάζουμε Κοινωνικό, ή Σύγχρονο, Φιλελευθερισμό και στον οποίον επιτρεπόταν μια κάποια προνοιακή/ επιδοματική πολίτικη ( πχ οι Liberals στις ΗΠΑ). Στο άλλο «στρατόπεδο» οι ιδέες του Eduard Bernstein οδήγησαν στον σοσιαλιστικό «αναθεωρητισμό» δηλαδή στην μετατόπιση από τις επαναστατικές ιδέες του Κομμουνισμού σε ένα συμβιβασμό, και σε μια ισορροπία, ανάμεσα σε Κράτος και Αγορά.
Το «πακετάκι» λοιπόν της συνδικαλιστικής ελευθερίας, μαζί με τα επιδόματα, τις κοινωνικές παροχές κτλ υπήρξε μια συμφωνία/ανακωχή που το Κεφάλαιο είχε κάνει με τους εργαζόμενους και η οποία βασίστηκε στα παραπάνω «αναθεωρητικά» ιδεολογικά ρεύματα και στους ,ματωμένους πολλές φορές, αγώνες των εργαζομένων,. Για χρόνια λοιπόν ο συνδικαλισμός λειτουργούσε σαν «απορροφητικό ελατήριο» ανάμεσα στους εργαζόμενους και την εργοδοσία, έτσι ώστε και οι εργαζόμενοι έπαιρναν το «κατιτίς» τους και οι επιχειρηματίες ήταν ήσυχοι ότι οι εργαζόμενοι θα είναι «φρόνιμοι». Έτσι λοιπόν ο Δυτικός κόσμος έζησε τη εύθραυστη ευημερία του σοσιαλδημοκρατικού συμβιβασμού κεφαλαίου-εργασίας. Για αρκετά χρόνια, και μέχρι την δεκαετία του ’70, οπού, με αφορμή τις πετρελαϊκές κρίσεις και τον στασιμοπληθωρισμό, η Θάτσερ και ο Ρέιγκαν, συνεπικουρούμενοι ιδεολογικά από τον Φρίντμαν, τον Νόζικ, τον Χάγιεκ κτλ, απέρριψαν τον σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό «φιλελευθερισμό» του Κεϋνσιανισμού, έσπασαν τη «συναίνεση» και ξέθαψαν από το χρονοντούλαπο της ιστορίας τον Κλασσικό Φιλελευθερισμό του Χομπς και του Λοκ, ή αλλιώς νεοφιλελευθερισμό. Ορόσημα αυτής της ιδεολογικής/ «αντισυνδικαλιστικής» μεταστροφής ήταν οι σφοδρές απεργίες των ανθρακωρύχων στην θατσερική Αγγλία, και αυτήν των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας στις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Μπους ο πρεσβύτερος απέλυσε 11.345 από τους 17000, κάτι που μέχρι τότε μέχρι εκείνη τη στιγμή είχε λάβει χώρα μόνο στη χούντα του Πινοσέτ στη Χιλή, και στην δικτατορία του Εβρέν στην Τουρκία.
Τι πιστεύουν όμως οι «φιλελεύθεροι» διανοητές για τον συνδικαλισμό;

Το χρονοντούλαπο άνοιξε..
Ο «νεοφιλελεύθερος» νομπελίστας Μίλτον Φρίντμαν, πριν από τρεις και πλέον δεκαετίες, ζητούσε επιτακτικά να περιοριστεί ο ρόλος των συνδικάτων προκειμένου όπως έλεγε, «όλες οι τιμές, περιλαμβανομένης και της εργασίας, να προσαρμοστούν, ώστε να εξισωθούν προσφορά και ζήτηση», υποστηρίζοντας ότι οι συνδικαλιστικές πιέσεις δημιουργούν στρεβλώσεις στην οικονομία. Ο έτερος «νεοφιλελεύθερος» νομπελίστας Φρίντριχ Χάγιεκ υποστήριζε ότι « οι εξουσίες που διεκδίκησαν και πήραν τα συνδικάτα απειλούν σοβαρά ολόκληρη τη βάση της ελεύθερης κοινωνίας μας» και ότι « σε ορισμένες θέσεις εργασίας, η αποκήρυξη του δικαιώματος της απεργίας από τον εργάτη θα πρέπει να αποτελεί μέρος των όρων απασχόλησης» Επίσης υποστήριζε ότι «θα ήταν μια εξαιρετικά επιθυμητή εξέλιξη, αν οι εργάτες δεν θεωρούσαν αναγκαίο να σχηματίζουν συνδικάτα» (Φρίντριχ Χάγιεκ, Το Σύνταγμα της Ελευθερίας, Εκδόσεις Καστανιώτη και Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, σελ. 375-398)
Ο «φυγόμαχος», κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφύλιου, Ισπανός «φιλελεύθερος» Ortega y Gasset, , στο βιβλίο του «Η τυραννία των μαζών» θεώρει απειλή κατά της Δημοκρατίας τα «μαζικά ολοκληρωτικά κινήματα» αναφερόμενος στα πολιτικά κινήματα του Συνδικαλισμού(!) και του Φασισμού!! (Το µικρό βιβλίο του Φιλελευθερισμού, ΚεΦιΜ ,σελ 90). Από την άλλη, ο καραμπινάτος «φιλελεύθερος» Μάρκος Δραγούμης γράφει ότι «Αυτή τη στιγμή ο συνδικαλισμός βρίσκεται σε αβεβαιότητα ως προς τον λόγο ύπαρξης του» (Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό, Εκδόσεις Παπαζήση, σελ 272).
Σε άλλο ένα «πόνημα» του ΚεΦιΜ, με τίτλο «Εργασιακά, Αντιμετώπιση της ανεργίας, Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, και στο οποίο μέσα σε 26 σελίδες υπάρχει 66 φορές(!) η λέξη «συνδικαλισμός», αναφέρονται διάφορα όμορφα όπως ότι «έντονα προβληματική είναι η συνδικαλιστική πρακτική και δράση που χαρακτηρίζεται από… τον άκρατο ριζοσπαστισμό, το έλλειμμα διαπραγματευτικής και συναινετικής κουλτούρας και τον υψηλό …συντεχνιασμό των συνδικάτων» και προτείνει «λύσεις» όπως «ο περιορισμός του δικαιώματος παρουσίας και άσκησης συνδικαλιστικών δικαιωμάτων στο επίπεδο της επιχείρησης..» , «απαγόρευση χρήσης του δικαιώματος της απεργίας κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων», «απαγόρευση των απεργιών διαρκείας» και άλλα τέτοια «φιλελεύθερα»…!
Σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν και οι δικοί μας σύγχρονοι γραφικοί, όπως ο Τζήμερος που στο άρθρο του « Πρωτομαγιά.. ακόμα μια αριστερή απάτη» αναφέρει ότι «όλες σχεδόν οι βελτιώσεις των συνθηκών εργασίας που ξέρουμε μέχρι σήμερα ήταν πρωτοβουλία των εργοδοτών», του Συντονιστή Ετεροδημοτών της ΝΔ Κώστα Στεφανίδη που χλεύασε την ανάπηρη, από επίθεση με βιτριόλι, συνδικαλίστρια καθαρίστρια Κωνσταντίνα Κούνεβα, λέγοντας της ότι «ψάχνει μια γυναικά για γενική καθαριότητα» και του ακρο-«φιλελεύθερου» Σάκη Μουτζή που μέσα από τις «σελίδες» του Liberal καλεί τον Μητσοτάκη να καταργήσει τον συνδικαλιστικό νόμο 1264/1982.
Οι νεοδεξιοί άλλωστε, δηλαδή νεοφιλελεύθεροι και νεοσυντηρητικοί, «βλέπουν με καχυποψία κάθε είδους κοινωνικές ομάδες και συλλογικά σώματα…κάτι που προκύπτει από τον ατομικισμό που βρίσκεται στην καρδιά της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας» (Andrew Heywood, Εισαγωγή στην Πολιτική, Εκδόσεις Πόλις, σελ 385)

Νέο-Κράμερ εναντίον Κράμερ…
Όλα τα παραπάνω θα ήταν αδιάφορα για τους εργαζόμενους αν έμεναν σε φιλοσοφικό επίπεδο ανάμεσα στους «φιλελεύθερους» στοχαστές και τους οπαδούς τους, αλλά δυστυχώς έχουν ήδη περάσει σε πρακτική εφαρμογή μέσα από την αποδυνάμωση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, την κατάργηση της μονομερούς προσφυγής στην Διαιτησία από την πλευρά των εργαζομένων, τον καθορισμό του Ελάχιστου μισθού από την Κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή των εργαζομένων, την αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου κτλ.
Τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο που διανύουμε παρατηρούμε μια σφοδρή «ενδοφιλελεύθερη» «ενδοκαπιταλιστική» διαμάχη. Βιώνουμε το τελευταίο χτύπημα στη «συναίνεση» των Δυτικών Δημοκρατιών αφού το ίδιο σύστημα που επέτρεψε προνοιακά, εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα τώρα θέλει να τα πάρει πίσω. Ο Κλασσικός Φιλελευθερισμούς, χέρι χέρι με την Νεοσυντήρηση, επιτίθενται στον Σύγχρονο/ Κοινωνικό Φιλελευθερισμό και στην Σοσιαλδημοκρατία αφού στην οικονομία της αγοράς, όπως μας λέει ξεκάθαρα ο Φρίντμαν, δεν χωράνε συλλογικές συμβάσεις και κατώτατοι μισθοί παρά μόνο η «εξίσωση της προσφοράς με τη ζήτηση». Τα επιδόματα, τα εργασιακά δικαιώματα, και ο συνδικαλισμός που τα διεκδικεί, είναι απλά ανεπιθύμητες «στρεβλώσεις»..
Θα πει κάποιος: « ναι, καλά τα γραφείς αλλά πολλοί συνδικαλιστές είναι τεμπέληδες και ξεπουλημένοι». Ναι, υπάρχουν αυτοί , που επειδή εξυπηρέτησαν το σύστημα εξυπηρετήθηκαν και από αυτό, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος που η «φιλελεύθερη» διανόηση «βγάζει φλύκταινες» με το συνδικαλισμό, και οι κυβερνήσεις θέλουν να τον αφανίσουν. Σε ολόκληρο το κεφάλαιο « Αγορά Εργασίας και Συνδικαλισμός» στο βιβλίο «Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό» δεν αναφέρεται πουθενά ότι πρέπει να καταργηθεί ο συνδικαλισμός γιατί οι συνδικαλιστές «τα τρώνε» ή «δεν δουλεύουν»! Το βιβλίο είναι σοβαρό, όπως σοβαρός, είναι και ο συγγραφέας του, και δεν είναι τυχαίο ότι το ΚεΦιΜ ονομάζεται πλέον «Μάρκος Δραγούμης». Γενικά, δεν υπάρχει κανένα σοβαρό εγχειρίδιο του «φιλελευθερισμού» που να προβάλει την «τεμπελιά» των συνδικαλιστών, σαν επιχείρημα κατά του συνδικαλισμού, και ο λόγος είναι απλός.. Ο Δραγούμης τα think tanks και οι θεωρητικοί και οι διανοητές του «φιλελευθερισμού» δεν λαϊκίζουν. Το πρόβλημα δεν είναι ούτε ο Μήτσος ο πασόκος που παίρνει 1000 ευρώ το μήνα χωρίς να πατάει στη δουλειά, ούτε βέβαια οι συνδικαλιστές που έχουν μούσια και μακριά μαλλιά επειδή είναι αντιαισθητικοί! Το πρόβλημα είναι τα εργασιακά δικαιώματα και οι διεκδικήσεις των εργαζομένων που τους «στρεβλώνουν» το οικονομικό τους κατασκεύασμα. Ο «Μήτσος ο αργόμισθος » και ο «ρυπαρός συνδικαλιστής» είναι για το «πόπολο».
Τα think tanks δίνουν την γραμμή, και αυτή περνάει στους πρόθυμους κυβερνητικούς υπηρέτες, οι οποίοι μαζί με τους δημοσιογραφίσκους, και συνεπικουρούμενοι από ημιμαθείς αφηνιασμένους σχολιαστές/ κλακαδόρους, δημιουργούν μια ετερόκλητη μάζα που παπαγαλίζει για «μαρξιστές συνδικαλιστές που κάθονται», για ανιστόρητα «επαναστατικά επιδόματα», για μούσια, για μαλλιά και .. για τεμπελιά!

Προπαγάνδα και «Σύνδρομο της Στοκχόλμης»
Τι να πουν όμως ; Την αλήθεια; Ότι « η προσφορά και ζήτηση πρέπει να εξισωθούν» και ότι «ο συνδικαλισμός δημιουργεί στρεβλώσεις στην αγορά»; Όχι βέβαια! Λένε σε αυτόν που παίρνει 700, ότι ο συνδικαλιστής παίρνει 800 και δουλεύει λιγότερες ώρες και, ακόμα και αν το αφεντικό τον έχει απλήρωτο για μήνες, αυτός βλέπει σαν εχθρό του τον «τεμπέλη συνδικαλιστή»! Τι να του πουν; ότι συμφώνα με το «φιλελεύθερο» δόγμα «συνταγή της επιτυχίας είναι το χαμηλό κόστος εργασίας με ανύπαρκτα συνδικάτα» όπως παραδέχεται ο ίδιος ο Μάρκος Δραγούμης; Όχι βέβαια! Πετάνε ένα «ρυπαρό μαλλί» και ενεργοποιούν και το αντιαριστερό αντανακλαστικό του δεξιού, που ακόμα και αν έχει φάει φάπα το πρωί από τον εργοδότη του αυτός τα βάζει με τον «βρωμιάρη » συνδικαλιστή. Ο «ρυπαρός τεμπέλης συνδικαλιστής» που καλεί σε συλλογική δράση «πουλάει», αφού είναι πάντα εύπεπτος και αποτελεσματικός στο νεοδεξιό και ακροδεξιό κομματικό ακροατήριο, και άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι οι ακροδεξιοί δικτάτορες (Παπαδόπουλος Mεταξάς Mουσολίνι κτλ) είχαν καταργήσει οποιαδήποτε συνδικαλιστική ελευθερία.
Έτσι λοιπόν η ζωτική και στρατηγική αναγκαιότητα του «οικονομικού φιλελευθερισμού» (Καπιταλισμού) για τον αφανισμό του συνδικαλισμού και των εργασιακών δικαιωμάτων στηρίζεται και από τους νεοσυντηρητικους, και αυτό το Νεοδεξιό συνονθύλευμα, μαζί και με κάποιους μεταμοντέρνους, πολίτες της «κοινωνίας των πολιτών» που βρίσκουν οποιαδήποτε μαζική/συλλογική κουλτούρα αντιαισθητική, και στα όρια του Φασισμού ,όπως έγραφε και ο Ortega y Gasset, συγκροτούν το «αντισυνδικαλιστικό» μέτωπο. Ο καθένας βέβαια για δικούς του λόγους, αλλά όλοι εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό. Αν ακούσει κάποιος τις δηλώσεις του επικεφαλής της Ελληνικής Λύσης τηλεπωλητή Βελόπουλου, των στελεχών της Χρυσής Αυγής, των πολιτευτών της ΝΔ, και του πολίτη της «κοινωνίας των πολιτών», και λάτρη της «πολιτικής του αυτονόητου», Σταύρου Θεοδωράκη δεν θα βρει καμία διαφορά στον πως βλέπουν τις εργασιακές διεκδικήσεις, τις απεργίες, και τον συνδικαλισμό.
Στην βάση αυτής της «ανίερης» αντισυνδικαλιστικής συμμαχίας δημιουργείται μια μάζα εργαζομένων που ενώ δίπλα της τα δισεκατομμύρια «κάνουν πάρτι» τα μελή της τσακώνονται μεταξύ τους για το ποιος παίρνει τα λιγότερα και ποιος δουλεύει περισσότερο, και όλοι μαζί φωνάζουν για τον «κακό» συνδικαλισμό. Μια μάζα εργαζομένων που χαίρονται για την αποτυχία της απεργίας ακόμα και αν αυτοί οι ίδιοι θα δουλεύουν μέχρι τα 100, βάσει του νέου «Ασφαλιστικού». Μια μάζα που ο μισθός δεν τους φτάνει ούτε για τσίχλες αλλά, σαν άλλοι βιομήχανοι, αναπαράγουν άκριτα την «καραμέλα» των «τεμπέληδων συνδικαλιστών». Μια μάζα μισθωτών των 500 ευρώ που «παίρνουν από το χέρι» τον εφοπλιστή/ βιομήχανο εργοδότη, ο οποίος φυσικά έχει κάθε λόγο να είναι κατά των συνδικάτων, και μαζί «αγκαλιασμένοι» δίνουν την μάχη ενάντια στον «κακό συνδικαλισμό», δηλαδή ενάντια στη συλλογική δράση για καλύτερους μισθούς και εργασιακά δικαιώματα!! Βάζουν, δηλαδή, τα χεράκια τους και βγάζουν τα ματάκια τους! Ευφυές! Σατανικό!

Είναι χρήσιμος ο συνδικαλισμός;
Προφανώς και είναι, γιατί όταν δεν είναι «ανύπαρκτος», όπως τον θέλουν οι «φιλελεύθεροι» αλλά δυναμικός και διεκδικητικός, και «χειροπιαστά» οφέλη έχει για τους εργαζόμενους, και ταυτόχρονα καλλιεργεί και συνείδηση συλλογικής δράσης. Αυτά τα δυο φαίνεται ότι ενοχλούν τόσο πολύ τον Τζήμερο, και το «φιλελεύθερο» σινάφι του, που στη προσπάθειά του να απαξιώσει τις συλλογικές διεκδικήσεις γράφει ότι «το αφεντικό μοιράζει λεφτά όταν έχει. Όταν δεν έχει, δεν πα’ να λιώσεις δέκα παπούτσια σε διαδηλώσεις – ούτε ο μισθός θα αυξάνεται, ούτε οι ώρες εργασίας θα μειώνονται»!
Ας κλείσουμε λοιπόν…. Είτε ο συνδικαλισμός απαξιώνεται από γραφικούς Τζήμερους που ανιστόρητα ισχυρίζονται ότι «οι βελτιώσεις των συνθηκών εργασίας που ξέρουμε μέχρι σήμερα ήταν πρωτοβουλία των εργοδοτών», είτε από την Καθημερινή που χύνει κροκοδείλια δάκρυα για την «κατασπατάληση του δικαιώματος στην απεργία», είτε από «φιλελεύθερους» που μιλάνε για τον «άχρηστο ρολό των συνδικάτων» είτε από ξεπουλημένους αχυράνθρωπους εργατοπατέρες που καλούν τον Μητσοτάκη στα συνέδρια της ΓΣΕΕ και που εκμεταλλεύθηκαν τη θέση τους εξαργυρώνοντας την, θεμιτή κατά Δραγούμη και κατά Χάγιεκ, συνδικαλιστική τους ανυπαρξία τους με κατάληψη υπουργικών θώκων, ο συνδικαλισμός, τα σωματεία και οι συλλογικές διεκδικήσεις πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν.
Και πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν γιατί όποια μορφή και αν έχουν οι σύγχρονοι εργαζόμενοι, είτε δουλεύουν με τα χεριά, είτε με το μυαλό, είτε είναι «γεμάτοι μυώνες και μεγάλο στέρνο», όπως ειρωνικά παρουσιάζει ο Δραγούμης τους εργάτες της βιομηχανικής εποχής , είτε είναι αγύμναστοι εργαζόμενοι στην μεταβιομηχανική οικονομία και γράφουν software σε πολυεθνική, είτε δουλεύουν full-time ή part-time είτε ανήκουν στο προλεταριάτο, στο «πρεκαριάτο» ή όπως θέλει να το ονομάσει ο καθένας, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό στο πλαίσιο του Καπιταλισμού που δεν το λέει (μόνο) ο Μαρξ αλλά και ο «φιλελεύθερος» Δραγούμης. Στον καπιταλισμό οι εργαζόμενοι «πουλάνε μόνο την εργατική τους δύναμη»( Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό, σελ 218) και βέβαια κάποιοι την αγοράζουν, και όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο Μητσοτάκης, ξεπατικώνοντας τον Μαρξ, «σε ένα περιβάλλον αυξημένης ανεργίας η δύναμη είναι με τον επιχειρηματία και όχι με τον εργαζόμενο» (Συνέντευξη στον Α. Σρόιτερ 03/07/2019) ή αλλιώς, όπως έλεγε ο ίδιος Μαρξ 200 χρόνια πριν: «Η υπερβολική εργασία του απασχολημένου μέρους της εργατικής τάξης πληθαίνει τις γραμμές της εφεδρείας της, ενώ αντίθετα η αυξημένη πίεση, που η εφεδρεία ασκεί με το συναγωνισμό της στους απασχολημένους εργάτες, τους υποχρεώνει να εργάζονται υπερβολικά και να υποτάσσονται στις προσταγές του κεφαλαίου”
Οι μεγαλοεργοδότες, εκτός «από τη δύναμη που είναι με το μέρος τους» έχουν και τα δικά τους σωματεία και συνδικάτα ( Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, Σύνδεσμος Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδας, κτλ) για να υπερασπίζονται τα συμφέροντα τους. Τα συμφέροντα των εργαζομένων ποιος θα τα υπερασπιστεί ;