Άρθρο 93 – Αλλαγές σε ΦΟΔΣΑ: Εναρμόνιση ή μήπως οπισθοδρόμηση;

Αντιδράσεις, διαδηλώσεις και αποχωρήσεις τα κύρια χαρακτηριστικά… αλλά το Νομοσχέδιο για το Περιβάλλον ψηφίστηκε.

Στα θετικά το γεγονός ότι στα 130 άρθρα του νόμου προστέθηκαν και δέκα τροπολογίες, με πιο ενδιαφέρουσα την πρόβλεψη μέτρων για την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς μετά το τέλος του κύκλου ζωής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που αποτελούσε χρόνιο αίτημα του περιβαλλοντικού κόσμου. Κατά τα λοιπά, ο κορμός του νομοσχεδίου, που συνάντησε το προηγούμενο διάστημα μεγάλες αντιδράσεις, παρέμεινε σταθερός.

Ας μην αναφερθούμε σήμερα αναλυτικά στα όσα θα αλλάξουν με συνοπτικές διαδικασίες, που προώθησε εν μέσω Covid-19 η κυβέρνηση, εξάλλου θα μας απασχολούν για πολύ καιρό…

Θέλω όμως να σταθώ σήμερα στο επίμαχο άρθρο 93.

Το άρθρο για την διαχείριση των απορριμμάτων, όπου έχει χυθεί αρκετό μελάνι, έχουν γίνει αγώνες, έχουν καταρρεύσει σχεδιασμοί αλλά και παρατάξεις τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Τι αλλάζει…

Η αλήθεια είναι ότι αρκετοί πολίτες της Περιφέρειας Ι.Ν. αλλά και όλης της επικράτειας δεν έχουν καταλάβει ακόμα γιατί υπήρξαν αντιδράσεις για το συγκεκριμένο άρθρο και φυσικά αυτό είναι λογικό αφού κανείς δεν είχε την δυνατότητα ενημέρωσης, διαβούλευσης και όλα ήρθαν ξαφνικά…

Αν κανείς θα περιέγραφε τις αλλαγές που έγιναν με μια απλή φράση αυτή θα ήταν ‘’τα πάνω κάτω’’… και αυτό, γιατί;;;

Με αυτό το άρθρο λοιπόν ρυθμίζεται ξεχωριστά η διαχείριση αστικών αποβλήτων.

Συγκεκριμένα, για κάθε μία από αυτές τις νησιωτικές περιφέρειες συστήνεται Ειδικός Περιφερειακός Διαβαθμιδικός Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, ως Ανώνυμη Εταιρία ΟΤΑ, με έδρα εντός των ορίων της κάθε Περιφέρειας που αποφασίζεται από τη Γενική Συνέλευση. Στον Ειδικό Περιφερειακό Διαβαθμιδικό ΦΟΔΣΑ μετέχουν η οικεία Περιφέρεια και όλοι οι Δήμοι της Περιφέρειας αυτής.

Η συμμετοχή των Δήμων στο αρχικό μετοχικό κεφάλαιο των Ειδικών Περιφερειακών ΦΟΔΣΑ ανέρχεται σε 60% και κατανέμεται σε αυτούς ανάλογα με τον αριθμό του πληθυσμού τους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η συμμετοχή της οικείας Περιφέρειας ανέρχεται σε 40% του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου. Πρόεδρος θα είναι ο Περιφερειάρχης. Πληροφορίες λένε ότι έδρα του φορέα για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων θα είναι η Κεφαλλονιά…

Για ακόμα μία φορά μιλάμε για χειραγώγηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Αυτό είναι ένα συνοπτικό δείγμα που αφορά στο τι μας περιμένει από σήμερα. Ως πρώην Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κέρκυρας μου προκύπτουν πολλά ερωτηματικά που σχετίζονται με την εύρυθμη λειτουργία των φορέων διαχείρισης γενικά.

Μιλάμε για την σύσταση ενός νέου φορέα, τον ρόλου του οποίου, δεν θα έχει η Τοπική αυτοδιοίκηση οπού καλείται να διαχειρίζεται το μεγάλο αυτό θέμα, αλλά από εδώ και στο εξής η Περιφέρεια αφού θα έχει και την Προεδρία.

Αναφερόμαστε όμως για πολιτική αστοχία σχεδιασμού διαχείρισης απορριμμάτων, για άνευ ουσίας κεντρικό σχεδιασμό όπου «νομοθετούμε» και στην συνέχεια καλούμε τους φορείς να «εναρμονιστούν» με αυτές τις αλλαγές. Τόσο απλά(!)

Από την στιγμή που νομοθετείς, αλλάζεις μια διοικητική διαδικασία στα θέματα και αυτομάτως έχεις «κρεμάσει» την υπόσταση του φορέα, βάζοντας ουσιαστικά «χέρι» σε ΦΟΔΣΑ.

Για ποιον Ευρωπαϊκό σχεδιασμό μιλάμε;

Και επειδή αυτό το άρθρο «κρεμάστηκε» στην φράση του Υπουργού «Στόχος είναι η αντιμετώπιση των προστίμων που έχουν επιβληθεί από την ΕΕ και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων που ανακύπτουν σε αυτές τις περιοχές, λόγω έλλειψης των απαραίτητων υποδομών, αλλά και ιδιαιτεροτήτων που προκύπτουν από τον τουρισμό και την εποχικότητα», θέλω να πω κάτι.

Έχουν συνειδητοποιήσει ότι μιλάμε για νομικά ζητήματα πλέον; Τα οποία δεν έχουν σχέση με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες. Αντιθέτως δυσκολεύουν ένα σύστημα χωρίς κανένα επιτελικό σκοπό.

Η επίλυση του ζητήματος των «απορριμμάτων» σε Περιφερειακό επίπεδο θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα συνεργασίας και συντονισμού. Τα προβλήματα διαχείρισης εμφανίζονται διαχρονικά αλλά και εξελίσσονται με την καθημερινότητα. Συνεπώς η επίλυση αυτών θα πρέπει να είναι επιτελική και όχι κυρίαρχη και μοναδική.

Και αν θέλουμε να εφαρμόσουμε την Ευρωπαϊκή οδηγία «ο ρυπαίνων πληρώνει», τότε σε αυτή την διαδικασία που είναι; Το θέμα αυτό απασχολεί τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες με το άρθρο αυτό χάνουν τον λόγο τους και εξαφανίζονται.

Δεν έχουμε αφήσει κανένα όργανο στην τοπική αυτοδιοίκηση για να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση, να μπορεί να αξιολογήσει τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής και να προτείνει παρεμβάσεις.

Μονοδιάστατος -Οπισθοδρομικός σχεδιασμός

Η εξέλιξη αυτή είναι οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε καταστάσεις που μας οδηγούν πολλά χρόνια πίσω και είμαι σίγουρος ότι σε τοπικό επίπεδο δεν θα θέλει κανείς να ξαναγυρίσει.

Για να μιλάμε για σχέδιο θα πρέπει να μιλάμε αρχικά για ένα σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων, ένα διάγραμμα ροής το οποίο θα περιγράφει τις διαδικασίες από την συλλογή των απορριμμάτων έως και την ταφή του υπολείμματος. Σίγουρα για το σχέδιο αυτό θα πρέπει να υπάρχει Εθνικό όραμα.

Σήμερα, πέρα της αφαίρεσης αρμοδιοτήτων του Α βαθμού Αυτοδιοίκησης (αφού δεν συνιστάται υποχρεωτικά η γνωμοδότηση συλλογικών οργάνων) εισάγεται και ο παράγοντας ιδιώτη, ο οποίος θα λειτουργεί ως εκτελεστικό όργανο του συστήματος, με μοναδικό σκοπό την κερδοφορία και όχι την διασφάλιση του Εθνικού σχεδιασμού και κατ’ επέκταση του συστήματος διαχείρισης των απορριμμάτων.

Πλήρη αντιδιαστολή με τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών

Αν η Κυβέρνηση ήθελε πραγματικά να πάρει πάνω της όλο το σύστημα διαχείρισης, θα περίμενα να βασιζόταν σε κάποιες αρχές, που θα είχαν ως κυρίαρχο στόχο την βελτιστοποίηση της ποιότητας ζωής και θα τηρούσαν την Ευρωπαϊκή νομοθεσία (αφού για τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. αυτά είναι ήδη απλά δεδομένα).

Εν αντιθέσει αποφάσεις που θα τροποποιήσουν Εθνικό σχεδιασμό, Περιφερειακό σχεδιασμό και τοπικό σχέδιο διαχείρισης θα πρέπει να γίνονται από θεσμικούς φορείς (Δήμους) που δεν έχουν απλά την αρμοδιότητα λόγω εκχώρησης τους από το κράτος αλλά και την ευθύνη για την σωστή τήρηση όλων των μέτρων με σκοπό την υλοποίησή τους.

Θεσμοθετημένα όργανα με αποκλειστικό στόχο την βιωσιμότητα της επιχείρησης και την κερδοφορία σίγουρα «πάσχουν» από περιβαλλοντικές ευαισθησίες και δεν διασφαλίζουν τις Δημοκρατικές διαδικασίες για την υλοποίησης τους.

Άρθρο 93 – Αλλαγές σε ΦΟΔΣΑ: Εναρμόνιση ή μήπως οπισθοδρόμηση;”, γράφει ο Ν. Κορακιανίτης.

Αντιδράσεις, διαδηλώσεις και αποχωρήσεις τα κύρια χαρακτηριστικά… αλλά το Νομοσχέδιο για το Περιβάλλον ψηφίστηκε.

Στα θετικά το γεγονός ότι στα 130 άρθρα του νόμου προστέθηκαν και δέκα τροπολογίες, με πιο ενδιαφέρουσα την πρόβλεψη μέτρων για την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς μετά το τέλος του κύκλου ζωής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που αποτελούσε χρόνιο αίτημα του περιβαλλοντικού κόσμου. Κατά τα λοιπά, ο κορμός του νομοσχεδίου, που συνάντησε το προηγούμενο διάστημα μεγάλες αντιδράσεις, παρέμεινε σταθερός.

Ας μην αναφερθούμε σήμερα αναλυτικά στα όσα θα αλλάξουν με συνοπτικές διαδικασίες, που προώθησε εν μέσω Covid-19 η κυβέρνηση, εξάλλου θα μας απασχολούν για πολύ καιρό…

Θέλω όμως να σταθώ σήμερα στο επίμαχο άρθρο 93.

Το άρθρο για την διαχείριση των απορριμμάτων, όπου έχει χυθεί αρκετό μελάνι, έχουν γίνει αγώνες, έχουν καταρρεύσει σχεδιασμοί αλλά και παρατάξεις τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Τι αλλάζει…

Η αλήθεια είναι ότι αρκετοί πολίτες της Περιφέρειας Ι.Ν. αλλά και όλης της επικράτειας δεν έχουν καταλάβει ακόμα γιατί υπήρξαν αντιδράσεις για το συγκεκριμένο άρθρο και φυσικά αυτό είναι λογικό αφού κανείς δεν είχε την δυνατότητα ενημέρωσης, διαβούλευσης και όλα ήρθαν ξαφνικά…

Αν κανείς θα περιέγραφε τις αλλαγές που έγιναν με μια απλή φράση αυτή θα ήταν ‘’τα πάνω κάτω’’… και αυτό, γιατί;;;

Με αυτό το άρθρο λοιπόν ρυθμίζεται ξεχωριστά η διαχείριση αστικών αποβλήτων.

Συγκεκριμένα, για κάθε μία από αυτές τις νησιωτικές περιφέρειες συστήνεται Ειδικός Περιφερειακός Διαβαθμιδικός Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, ως Ανώνυμη Εταιρία ΟΤΑ, με έδρα εντός των ορίων της κάθε Περιφέρειας που αποφασίζεται από τη Γενική Συνέλευση. Στον Ειδικό Περιφερειακό Διαβαθμιδικό ΦΟΔΣΑ μετέχουν η οικεία Περιφέρεια και όλοι οι Δήμοι της Περιφέρειας αυτής.

Η συμμετοχή των Δήμων στο αρχικό μετοχικό κεφάλαιο των Ειδικών Περιφερειακών ΦΟΔΣΑ ανέρχεται σε 60% και κατανέμεται σε αυτούς ανάλογα με τον αριθμό του πληθυσμού τους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η συμμετοχή της οικείας Περιφέρειας ανέρχεται σε 40% του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου. Πρόεδρος θα είναι ο Περιφερειάρχης. Πληροφορίες λένε ότι έδρα του φορέα για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων θα είναι η Κεφαλλονιά…

Για ακόμα μία φορά μιλάμε για χειραγώγηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Αυτό είναι ένα συνοπτικό δείγμα που αφορά στο τι μας περιμένει από σήμερα. Ως πρώην Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κέρκυρας μου προκύπτουν πολλά ερωτηματικά που σχετίζονται με την εύρυθμη λειτουργία των φορέων διαχείρισης γενικά.

Μιλάμε για την σύσταση ενός νέου φορέα, τον ρόλου του οποίου, δεν θα έχει η Τοπική αυτοδιοίκηση οπού καλείται να διαχειρίζεται το μεγάλο αυτό θέμα, αλλά από εδώ και στο εξής η Περιφέρεια αφού θα έχει και την Προεδρία.

Αναφερόμαστε όμως για πολιτική αστοχία σχεδιασμού διαχείρισης απορριμμάτων, για άνευ ουσίας κεντρικό σχεδιασμό όπου «νομοθετούμε» και στην συνέχεια καλούμε τους φορείς να «εναρμονιστούν» με αυτές τις αλλαγές. Τόσο απλά(!)

Από την στιγμή που νομοθετείς, αλλάζεις μια διοικητική διαδικασία στα θέματα και αυτομάτως έχεις «κρεμάσει» την υπόσταση του φορέα, βάζοντας ουσιαστικά «χέρι» σε ΦΟΔΣΑ.

Για ποιον Ευρωπαϊκό σχεδιασμό μιλάμε;

Και επειδή αυτό το άρθρο «κρεμάστηκε» στην φράση του Υπουργού «Στόχος είναι η αντιμετώπιση των προστίμων που έχουν επιβληθεί από την ΕΕ και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων που ανακύπτουν σε αυτές τις περιοχές, λόγω έλλειψης των απαραίτητων υποδομών, αλλά και ιδιαιτεροτήτων που προκύπτουν από τον τουρισμό και την εποχικότητα», θέλω να πω κάτι.

Έχουν συνειδητοποιήσει ότι μιλάμε για νομικά ζητήματα πλέον; Τα οποία δεν έχουν σχέση με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες. Αντιθέτως δυσκολεύουν ένα σύστημα χωρίς κανένα επιτελικό σκοπό.

Η επίλυση του ζητήματος των «απορριμμάτων» σε Περιφερειακό επίπεδο θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα συνεργασίας και συντονισμού. Τα προβλήματα διαχείρισης εμφανίζονται διαχρονικά αλλά και εξελίσσονται με την καθημερινότητα. Συνεπώς η επίλυση αυτών θα πρέπει να είναι επιτελική και όχι κυρίαρχη και μοναδική.

Και αν θέλουμε να εφαρμόσουμε την Ευρωπαϊκή οδηγία «ο ρυπαίνων πληρώνει», τότε σε αυτή την διαδικασία που είναι; Το θέμα αυτό απασχολεί τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες με το άρθρο αυτό χάνουν τον λόγο τους και εξαφανίζονται.

Δεν έχουμε αφήσει κανένα όργανο στην τοπική αυτοδιοίκηση για να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση, να μπορεί να αξιολογήσει τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής και να προτείνει παρεμβάσεις.

Μονοδιάστατος -Οπισθοδρομικός σχεδιασμός

Η εξέλιξη αυτή είναι οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε καταστάσεις που μας οδηγούν πολλά χρόνια πίσω και είμαι σίγουρος ότι σε τοπικό επίπεδο δεν θα θέλει κανείς να ξαναγυρίσει.

Για να μιλάμε για σχέδιο θα πρέπει να μιλάμε αρχικά για ένα σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων, ένα διάγραμμα ροής το οποίο θα περιγράφει τις διαδικασίες από την συλλογή των απορριμμάτων έως και την ταφή του υπολείμματος. Σίγουρα για το σχέδιο αυτό θα πρέπει να υπάρχει Εθνικό όραμα.

Σήμερα, πέρα της αφαίρεσης αρμοδιοτήτων του Α βαθμού Αυτοδιοίκησης (αφού δεν συνιστάται υποχρεωτικά η γνωμοδότηση συλλογικών οργάνων) εισάγεται και ο παράγοντας ιδιώτη, ο οποίος θα λειτουργεί ως εκτελεστικό όργανο του συστήματος, με μοναδικό σκοπό την κερδοφορία και όχι την διασφάλιση του Εθνικού σχεδιασμού και κατ’ επέκταση του συστήματος διαχείρισης των απορριμμάτων.

Πλήρη αντιδιαστολή με τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών

Αν η Κυβέρνηση ήθελε πραγματικά να πάρει πάνω της όλο το σύστημα διαχείρισης, θα περίμενα να βασιζόταν σε κάποιες αρχές, που θα είχαν ως κυρίαρχο στόχο την βελτιστοποίηση της ποιότητας ζωής και θα τηρούσαν την Ευρωπαϊκή νομοθεσία (αφού για τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. αυτά είναι ήδη απλά δεδομένα).

Εν αντιθέσει αποφάσεις που θα τροποποιήσουν Εθνικό σχεδιασμό, Περιφερειακό σχεδιασμό και τοπικό σχέδιο διαχείρισης θα πρέπει να γίνονται από θεσμικούς φορείς (Δήμους) που δεν έχουν απλά την αρμοδιότητα λόγω εκχώρησης τους από το κράτος αλλά και την ευθύνη για την σωστή τήρηση όλων των μέτρων με σκοπό την υλοποίησή τους.

Θεσμοθετημένα όργανα με αποκλειστικό στόχο την βιωσιμότητα της επιχείρησης και την κερδοφορία σίγουρα «πάσχουν» από περιβαλλοντικές ευαισθησίες και δεν διασφαλίζουν τις Δημοκρατικές διαδικασίες για την υλοποίησης τους.