Μετά το lockdown: Τα σκληρά διλήμματα χωρίς επικοινωνιακή μάσκα…

Η ερώτηση που έθεσε ο Σωτήρης Τσιόδρας “μπορεί η χώρα να μείνει 18 μήνες σε lockdown;” δεν μπορεί παρά να έχει μια μόνο απάντηση: όχι. Ο εθνικός μας επιδημιολόγος δεν την έθεσε τυχαία, αφού, όπως εξήγησε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι ειδικοί θεωρούν πως αυτός ο χρόνος -τουλάχιστον- θα απαιτηθεί ώστε να έχουμε ένα ασφαλές και αξιόπιστο εμβόλιο για τον κοροναϊό.

Από μόνη της η ερώτηση εμπεριέχει, άλλωστε, και το επιστημονικό νεύμα προς τον πρωθυπουργό, ώστε εντός των επομένων ημερών, στο διάγγελμα που θα απευθύνει, να σημάνει την σταδιακή άρση των περιορισμών και την επιστροφή σε κάποιας μορφής ομαλότητα.

Το δίλημμα είναι σαφές σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου: πλήρης υγειονομική ασφάλεια των πολιτών ή επανεκκίνηση της οικονομίας; Είναι προφανές πως και τα δύο δεν είναι εφικτό να συμβαδίσουν όσο δεν υπάρχει αντίδοτο στον Covid 19. Εκτός εάν σπεύσουμε όλοι να υιοθετήσουμε τις συμβουλές του Ντόναλντ Τραμπ και να πίνουμε Lysol και Dettol. Δεν ενδείκνυται φυσικά.

«Πότε είναι καλύτερο να αρχίσουν να ανοίγουν κάποια πράγματα; Τώρα ή το φθινόπωρο που θα κυκλοφορούν και άλλες ιώσεις όπως η γρίπη;», αναρωτήθηκε ο κ. Τσιόδρας. Σαφέστατη η προτροπή του προς την κυβέρνηση.

Όπως σαφές είναι και το γεγονός πως η οικονομία –καμία οικονομία– δεν αντέχει την παράταση του lockdown επ’ αόριστον. Γι’ αυτό και οι επόμενες ημέρες είναι εξαιρετικά κρίσιμες για τις αποφάσεις που θα ληφθούν και το σχέδιο που θα υλοποιηθεί ώστε σταδιακά (από τις αρχές Μαϊου έως και τα μέσα Ιουνίου- λένε οι πληροφορίες) να επαναλειτουργήσουν οι οικονομικές δραστηριότητες.

Τα διλήμματα της επόμενης μέρας του lockdown

Ακλόνητη επιστημονική άποψη δεν υπάρχει ( Τσιόδρας και Μόσιαλος, για παράδειγμα, εμφανίζονται με αποκλίσεις ως προς τον τρόπο μετάβασης στην σταδιακή και σχετική ομαλότητα) , ως εκ τούτου οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα είναι πολιτικές και θα ζυγίζουν τα υπερ και τα κατά. Ακόμα και η ανθρώπινη ζωή θα μπει, εκ των πραγμάτων, σε αυτή τη ζυγαριά.

Είναι αλήθεια πως η Ελλάδα βγαίνει σταδιακά από την πρώτη φάση της πανδημίας με λιγότερες απώλειες απ΄ ότι άλλες χώρες. Οι χειρισμοί που έγιναν αποδείχθηκαν, έως τώρα, αποτελεσματικοί.

Από την άλλη πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως θα αντιμετωπίσουμε ένα δεύτερο κύμα κοροναϊού από το φθινόπωρο –συνδυαστικό με την εποχική γρίπη-, το οποίο θα θέσει εκ νέου σε δοκιμασία τα συστήματα υγείας, τον πληθυσμό και την οικονομία. Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος που αναδεικνύει την κρισιμότητα των (πολιτικών) αποφάσεων που θα ληφθούν τώρα, στο μεσοδιάστημα, δηλαδή, μεταξύ της πτωτικής πορείας της καμπύλης του ιού και του επόμενου κύματος. Κρατώντας, πάντοτε, κατά νου αυτό που επισημαίνουν οι επιστήμονες (σχετική αναφορά έκανε και ο καθηγητής Δημόσιας Υγείας του LSE Ηλίας Μόσιαλος- δείτε σχετικό δημοσίευμα), ότι ο ιός παραμένει σχετικά, τουλάχιστον, ενεργός, και άρα επικίνδυνος, και κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.

Μπορεί η κοινωνία να εξέλθει συντεταγμένα από την περίοδο του εγκλεισμού;

Η επαναλειτουργία των σχολείων θα είναι, ίσως, το πρώτο στοίχημα. Χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή καθώς η επιστροφή σε σύντομο χρονικό διάστημα όλων των μαθητών σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει έκρηξη των κρουσμάτων και νέο κύμα εξάπλωσης της επιδημίας. Αυτό που ορθώς αξιολογείται ως απαραίτητο, ήτοι η επιστροφή των μαθητών της Γ’ Λυκείου και η πραγματοποίηση των πανελλαδικών εξετάσεων περί τα τέλη Ιουνίου, δεν είναι οπωσδήποτε σωστό και αναγκαίο για τους μαθητές του δημοτικού ή των τάξεων του γυμνασίου και της πρώτης και δεύτερης Λυκείου.

Στοίχημα είναι επίσης και η επανεκκίνηση της βιομηχανίας του τουρισμού.

Η Ελλάδα θα δοκιμαστεί εξαιτίας της επιτυχίας της στην αντιμετώπιση της επιδημίας. Ακριβώς επειδή θεωρείται σχετικά ασφαλής προορισμός –και πάντως ασφαλέστερη πολλών ανταγωνιστριών χωρών (Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία κ.ά)– ίσως υποδεχθεί τουρίστες από χώρες υγειονομικά επισφαλείς. Πέραν όσων λέγονται για την υγιεινή και την κοινωνική απόσταση, ακόμα και για τα ειδικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν, είναι βέβαιο πως πολλοί θα κινηθούν άναρχα, ενδεχομένως και ασύδοτα, θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπους και τοπικές κοινωνίες.

Ο Σωτήρης Τσιόδρας, άλλωστε, απέρριψε έμμεσα τις σκέψεις του υπουργού Τουρισμού σχετικά με το “υγειονομικό διαβατήριο”, καθώς κάτι τέτοιο είναι μάλλον ανέφικτο αλλά και αναποτελεσματικό.

Εδώ υπεισέρχεται και η παράμετρος των τεστ αντισωμάτων. Μέχρις ώρας, κυβέρνηση και επιστημονική κοινότητα επέλεξαν να μην γίνουν εκτεταμένα τεστ στον πληθυσμό- πολλοί λένε κακώς. Μάλλον δεν είχαμε την δυνατότητα να τα κάνουμε, οπότε η αδυναμία έγινε “φιλοσοφία” και επιστημονική “άποψη”. Αυτό πιστοποιείται και από τον σχετικό πίνακα όπου φαίνεται πως η Ελλάδα έκανε πολύ μικρό αριθμό τέτοιων ελέγχων ανά εκατομμύριο πληθυσμού.

Τεστ ανά εκατομμύριο πληθυσμού- Η Ελλάδα δεύτερη από το τέλος

Όπως ανέφερε ο Σωτήρης Τσιόδρας η ανοσία του πληθυσμού θα χτιστεί σταδιακά και τόνισε ότι πολλοί μιλούν για 50% με 70% ανοσία στον πληθυσμό, αλλά όπως εξήγησε αυτό δεν μπορεί να γίνει απότομα.

Για την ανοσία, όπως είπε, υπάρχουν δύο διαφορετικές απόψεις. «Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας που λέει ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι τα άτομα που νοσούν, αναπτύσσουν αντισώματα τα οποία τα προστατεύουν και μια άλλη άποψη επιστημόνων με την οποία κι εγώ συντάσσομαι, που εκτιμά ότι μάλλον αναπτύσσουμε αντισώματα τα οποία διαρκούν ένα έτος».

Τέλος, υπάρχει και μια παράμετρος που μάλλον υποτιμάται αλλά μπορεί να αποβεί καθοριστική για όσα συμβούν στο άμεσο μέλλον.

Η καραντίνα μας κούρασε. Η αρχική υποδειγματική συνέπεια του μεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμού έχει δώσει εδώ και αρκετές ημέρες την θέση της σε μια σχεδόν άναρχη κυκλοφορία στους δρόμους, τις παραλίες και τις πλατείες. Δεκάδες παιδιά συνωθούνται, γονείς το ίδιο, οι άνθρωποι δεν αντέχουν την “κλεισούρα” και υπακούουν στο κάλεσμα της καλοκαιρίας, της άνοιξης και της ζέστης.

Ας μην γελιόμαστε. Τα μέτρα δεν εφαρμόζονται στον βαθμό που θα έπρεπε και στον βαθμό που μας παρακινεί καθημερινά με τις προτροπές του ο αρμόδιος υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας. Ούτε έλεγχοι γίνονται, ούτε οι πολίτες κυκλοφορούν με τα έντυπα μετακίνησης στις τσέπες, ή με τα sms στα κινητά. Και είναι σαφές πως ατύπως έχει δοθεί εντολή για χαλάρωση και “επιείκεια” παρά τα αντιθέτως λεγόμενα.

Γι αυτό και δεν αποτελεί “γκρίνια”, ή χαμηλού επιπέδου αντιπολιτευτική ρητορική, αυτό που επισημάνθηκε για την εικόνα του πρωθυπουργού, έξω από το Μέγαρο Μαξίμου την ώρα που (τυχαίως) περνούσε από εκεί το φορτηγό της αξιέπαινης πρωτοβουλίας της Άλκηστις Πρωτοψάλτη.

Τι εκλαμβάνει ο πολίτης από την εικόνα αυτή; Όταν βλέπει, δηλαδή, τον πρωθυπουργό να συμμετέχει σε ένα συνωστισμό όπου δεν τηρούνται οι αποστάσεις και τα μέτρα προφύλαξης τα οποία οι κ. Τσιόδρας και Χαρδαλιάς μας ζητούν αυστηρά να τηρούμε; Ακόμα κι αν αυθόρμητα και καλοπροαίρετα έδρασε ο κ. Μητσοτάκης εξερχόμενος ενθουσιωδώς από το γραφείο του για να συγχαρεί την δημοφιλή ερμηνεύτρια για τη “νότα αισιοδοξίας” που μετέφερε, το μήνυμα ήταν ένα: χαλάρωση…

Εάν αυτό δεν είναι κακό, ας επισημοποιηθεί. Μήπως, όμως, είναι λάθος μήνυμα ακριβώς την στιγμή που η κυβέρνηση θα εξαγγείλει την σταδιακή άρση των περιορισμών;

Είναι αυτή η εικόνα συμβατή με τις οδηγίες που δίνονται στους πολίτες κάθε απόγευμα στις έξι;

Το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση θα αναμετρηθεί με τη νέα πραγματικότητα που διαμόρφωσε η επιδημία.

Από τη μία η διαχείριση του μείζονος κινδύνου κατάρρευσης της οικονομίας –όπως δείχνουν και οι τελευταίες αξιολογήσεις διεθνών οίκων αλλά και η αβελτηρία των Ευρωπαίων για την λήψη γενναίων μέτρων– και από την άλλη η υγειονομική θωράκιση της χώρας και η αποφυγή μιας βουβής εξάπλωσης του ιού. Αναμφίβολα αυτό είναι ένα βάρος που καμία κυβέρνηση δεν θα ήθελε να αναλάβει. Έτυχε, όμως, στον Κυριάκο Μητσοτάκη και η απάντηση δεν κρύβεται στην επικοινωνιακή ασυλία που αφειδώς του προσφέρεται με την συνδρομή των “καυσίμων” της καμπάνιας των 20 εκατ. ευρώ.

Το θετικό πρόσημο της πρώτης περιόδου της επιδημίας θα δοκιμαστεί πολλαπλώς από εδώ και στο εξής σε όλα τα μέτωπα. Τώρα θα κριθούν πολλά:

–Εάν πράγματι πιστεύει στο δημόσιο σύστημα υγείας και θα προβεί –έστω και καθυστερημένα– σε όλα εκείνα που απαιτούνται για την ενίσχυσή του.Τα χειροκροτήματα στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του ΕΣΥ πρέπει να γίνουν πολιτική και μέτρα.

–Εάν θα αποδεχθεί και θα διευρύνει το συναινετικό πλαίσιο που του πρόσφερε η αντιπολίτευση ως προς το υγειονομικό σκέλος της επιδημίας.

–Εάν θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ενίσχυση όσων έχουν πληγεί και όσων θα πληγούν από τις οικονομικές συνέπειες της.

–Εάν δεν υποπέσει στον πειρασμό της αντίληψης “η κρίση είναι ευκαιρία” (δυστυχώς υπάρχουν τέτοια δείγματα) ώστε να επιτρέψει να υλοποιηθούν πολιτικές που θα ανατρέψουν δικαιώματα και κοινωνική συνοχή.

Δύσκολοι καιροί, δύσκολη δουλειά. Χωρίς εκλογικές πονηριές και μετάθεση ευθυνών.