Ο Ολλανδός σπηλαιολόγος René van Vliet, που κάνει έρευνα για όλα τα σπήλαια της Κέρκυρας, γράφει ένα intro της νέας του σπηλαιολογικής αποστολής στο νησί των Φαιάκων που θα πραγματοποιηθεί από τις 27 Αυγούστου μέχρι τις 13 Σεπτεμβρίου.
«Μύθοι, θρύλοι, φαντάσματα, δράκοι είναι δοξασίες που εύκολα πιστεύονται όπως και ότι είναι απατηλές. Μια επίμονη και αναληθής φήμη είναι ότι όλα τα σπήλαια του νησιού συγκοινωνούν μαζί και τελικά τερματίζουν στη θάλασσα. Είναι σημαντικά να μάθω, να εξερευνήσω και να κρατήσω τις ιστορίες από το παρελθόν για τις μέλλουσες γενεές!
Μια ενδιαφέρουσα ιστορία μπορεί να βρεθεί στον Σπαρτύλα. Στο γραφικό χωριό βρίσκεται το σπήλαιο Γραβολιθιά. Το μεγάλο και βαθύ σπήλαιο έχει φανταστικούς σχηματισμούς από σταλακτίτες. Σε πολλές περιπτώσεις οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες έχουν ενωθεί και έχουν σχηματίσει κολώνες.
Ο Ελβετός ζωγράφος René Berlincourt (1901 – 1955) και o Έλληνας γιατρός και λογοτέχνης Θεόδωρος Στεφανίδης (1896 – 1983) προσπάθησαν να εξερεύνησαν τη Γραβολιθιά το καλοκαίρι του 1926. Δεν μπόρεσαν να λάβουν πληροφορίες από τους κατοίκους του Σπαρτύλα, καθώς οι ντόπιοι φάνηκαν να έχουν μια μεγάλη αποστροφή για εκείνο τον τόπο. Οι κάτοικοι νόμισαν ότι το σπήλαιο έχει μήκος πολλά χιλιόμετρα και είπαν ότι ένα σκυλί που είχε πέσει σε ένα βάραθρο, δύο ή τρία χιλιόμετρα παρακάτω, ανέβηκε από τη Γραβολιθιά μετά από μία εβδομάδα, τρομαγμένο και με μια μεγάλη μαύρη νυχτερίδα στην πλάτη του.
Το 1926 πίστευαν ότι το σπήλαιο ήταν η φωλιά των δύο δράκων. Ο ένας δράκος είχε σκοτωθεί από έναν Ενετό στρατιώτη πριν από μερικούς αιώνες, αλλά ο άλλος έμενε ακόμα στο σπήλαιο και μερικές φορές έβγαινε τη νύχτα για να καταβροχθίσει ένα πρόβατο ή μια κατσίκα. Το 1926 βρέθηκαν χιλιάδες νυχτερίδες στο σπήλαιο. Τα τελευταία δύο χρόνια δεν έχω δει καμία, μόνο πολλά περιττώματά τους.
Για το μεγάλο σπήλαιο στους Γαβράδες υπάρχουν επίσης μερικές ιστορίες. Μία από αυτές είναι ότι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι κάτοικοι περπάτησαν από το σπήλαιο προς άλλα χωριά στο βόρειο τμήμα του νησιού, κυρίως στο Σιδάρι. Σήμερα ξέρουμε ότι η ιστορία δεν είναι αληθινή. Το σπήλαιο στους Γαβράδες έχει πολλούς σταλακτίτες και λίγους σταλαγμίτες. Στην αριστερή πλευρά του σπηλαίου βρίσκεται τρεχούμενο νερό. Δεν βρήκα το τρεχούμενο νερό μέσα σε άλλα σπήλαια στην Κέρκυρα! Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι το 1926 υπήρχε μια λιμνούλα στο πιο χαμηλό μέρος του σπηλαίου Γραβολιθιά στον Σπαρτύλα. Τότε ο Θεόδωρος Στεφανίδης γέμισε μερικές δοκιμαστικές σωλήνες με τα κρυστάλλινα νερά, με την ελπίδα να βρει κάτι ενδιαφέρον στον χώρο της πανίδας και της χλωρίδας. Όμως, δυστυχώς, έπεσε σε ένα ολισθηρό ογκόλιθο και έσπασε όλες τις σωλήνες. Σήμερα δεν υπάρχει πια νερό στη Γραβολιθιά.
Για γενιές υπάρχει μια ιστορία για τη Γράβα του Ρουσέλα στους Κυπριανάδες. Δύο αδελφοί που έχουν παρατσούκλι ‘Ρουσέλαίοι’ έζησαν σε ένα σπήλαιο. Οι δύο αδελφοί έζησαν μοναχικά και δεν ήθελαν να έχουν επαφή με κανέναν. Σήμερα οι ντόπιοι λένε: “Είσαι σαν τους Ρουσελαίους”, αν κάποιος απομονώνεται ή συμπεριφέρεται περίεργα.
Πολλοί άκουσαν για το μυστήριο της Τρύπας του Πελάου στον Άη Μαθιά. Λέγεται ότι το σπήλαιο έχει επτά επίπεδα και επικοινωνεί με τη θάλασσα. Υπάρχουν μερικές ιστορίες για το σπήλαιο αυτό. Μία είναι ότι στο παρελθόν είχαν πετάξει μια γάτα μέσα και την επόμενη μέρα κολυμπούσε στη θάλασσα.
Σήμερα μπορούμε να ελέγξουμε την ιστορία αυτή. Η θερμοκρασία ενός σπηλαίου είναι σταθερή 17-19 βαθμούς Κελσίου. Η υποθερμία είναι η σοβαρότερη απειλή για έναν σπηλαιολόγο και για ένα ζώο. Το πέσιμο θα είχε προκαλέσει στη γάτα πολλά σπασμένα κόκαλα. Μια τραυματισμένη γάτα δεν μπορεί να περπατήσει πολύ μέσα σε ένα κρύο σπήλαιο και να κολυμπήσει στην θάλασσα την επόμενη μέρα. Το ζώο θα πέθαινε μέσα στο σπήλαιο από τα τραύματά του και την υποθερμία.
Άλλη μια ιστορία αναφέρει πως κάποιο αρνί ή κατσίκι έπεσε στο σπήλαιο και μετά από μερικές ημέρες το ψόφιο ζώο βρέθηκε στην παραλία του Παραμόνα.
Μια ιστορία από την εποχή των γιαγιάδων είναι ότι στο πέμπτο ή στο έκτο επίπεδο του σπηλαίου υπάρχει μια μεγάλη αίθουσα.
Η πρώτη περιγραφή του σπηλαίου χρονολογείται από το 1822. Ο συγγραφέας Στυλιανός Βλασόπουλος άσκησε στην Κέρκυρα το επάγγελμα του δικαστή και του δικηγόρου ενώ ταυτόχρονα αφοσιώθηκε στην συγγραφή διάφορων επιστημονικών έργων. Ξεκίνησε το βιβλίο του «Σημειώσεις περί Κερκύρας» το 1809 και το τελείωσε το 1811.
Ο Στυλιανός Βλασόπουλος έγραψε για την Τρύπα του Πελάου: «Στο κάτω μέρος τούτης της τρύπας φαίνεται η αρχή ενός επιπέδου κατωφερικού που μπαίνει μέσα στο βουνό. Σ΄αυτό το σημείο σαν αφεθή λεύτερη και κυλήση μια πέτρα είτε μικρή είτε μεγάλη, ακούγεται για λίγο το κατρακύλισμα της, γρήγορα όμως σταματά και για εφτά ή οχτώ δευτερόλεπτα γίνεται σιωπή, ώσπου ένας μεγάλος πάταγος, ακολουθούμενος από ένα είδος βροντής, βγαίνει μέσα από τα σπλάχνα του βουνού και σας πληροφορεί πώς η πέτρα πρόσκρουσε σε κάποιο βράχο». Ο συγγραφέας πίστεψε ότι η στιγμή που έπεφτε η πέτρα, ακούγεται σαν βύθιση στο νερό. Επανέλαβε πολλές φορές τα πειράματά του με πέτρες διαφορετικού μεγέθους και πάντα είχε το ίδιο αποτέλεσμα.
Ο Βλασόπουλος υπολόγισε με τη θεωρία του Γαλιλαίου ότι μια πέτρα πού πέφτει για επτά δευτερόλεπτα, πρέπει να διατρέχει 735 πόδια ή 147 βενετσιάνικα μέτρα. Ένα βενετσιάνικo μέτρο είναι 1,75 μ. και αυτό σημαίνει ότι το σπήλαιο είχε βάθος 270 μέτρα! Υπέθεσε ότι το βουνό στον ‘Αη Μαθιά εσωτερικά είναι τελείως κούφιο κι ότι από στιγμή σε στιγμή θα μπορούσε να καταποντιστεί.
Ο συγγραφέας Ιωάννης Μπουνιάς έγραψε επίσης για την Τρύπα του Πελάου στο βιβλίο του «Κερκυραϊκά Ιστορία – Λαογραφία, τόμος Α» από το 1954, ότι ο ήχος του ριπτόμενου λίθου αντηχεί επί επτά δευτερόλεπτα.
Με τον λογισμό που έχουμε σήμερα, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι – ανάλογα με το μέγεθος της πέτρας – 7 δευτερόλεπτα αντιπροσωπεύει ένα βάθος περίπου 180 έως 240 μέτρα!
Ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία ενός άνδρα που μπόρεσε να διηγηθεί ότι, όταν ήταν μικρός, δηλαδή πριν από 53 χρόνια, μπήκε μέσα στο μικρό άνοιγμα που βρίσκεται κάποια μέτρα κάτω από την είσοδο της Τρύπας του Πελάου, και βγήκε στην κύρια αίθουσα!
Στο παρελθόν ένα ζευγάρι Γάλλων σπηλαιολόγων είχαν επισκεφθεί το σπήλαιο αλλά η σπηλαιολογική αποστολή εκείνη δεν έχει καταγραφεί. Τον Απρίλιο του 2019, ο Ανδρέας Κορίκης, ο Κώστας Ανδριώτης, ο Χρήστος Καποδίστριας κι εγώ επισκεφτήκαμε την κορυφή του βουνού Παντοκράτορα στον Άη Μαθιά. Ο Κώστας Ανδριώτης έγραψε πριν από 45 χρόνια ένα άρθρο για όλες τις γράβες στην περιοχή και μαζί με τον Χρήστο Καποδίστρια καθάρισαν 4 χιλιόμετρα μονοπατιών στο βουνό!
Η είσοδος του σπηλαίου είναι μικρή. Στην οροφή του σπηλαίου έχουν διαμορφωθεί πολλοί όμορφοι πράσινοι σταλακτίτες. Στο έδαφος του πρώτου επιπέδου του σπηλαίου φαίνεται εξαιρετική διακόσμηση όπως διαφορετικά είδη σταλακτιτών και υψηλοί σταλαγμίτες. Μετά την κύρια αίθουσα ακολουθεί ένα δεύτερο επίπεδο. Το πέρασμα είναι αρκετά στενό και έχει βάθος 9 μέτρα. Ακολουθεί ένα τρίτο επίπεδο. Το πέρασμα αυτό είναι επίσης αρκετά στενό και έχει βάθος 3 μέτρα. Το πάτωμα του τρίτου επιπέδου είναι κλειστό με χώμα. Κατά την ερχόμενη σπηλαιολογική αποστολή θα προσπαθήσουμε να αφαιρέσουμε το χώμα από το τρίτο επίπεδο για να εξερευνήσουμε εάν υπάρχει ένα τέταρτο επίπεδο στο σπήλαιο ή περισσότερα.
Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου άκουσα πολλές ιστορίες για τη χρήση ενός σπηλαίου ως καταφύγιο στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο χωριό Σωκράκι συνάντησα δύο κατοίκους που μου διηγήθηκαν τις εντυπωσιακές ιστορίες τους.
Η κυρία Ρόζα Θηρεσία μου διηγήθηκε ότι την πρώτη Νοεμβρίου 1940 η Ιταλική αεροπορία άρχισε να βομβαρδίζει. Κάποιες μέρες μετά, στις 4 Νοεμβρίου 1940, η Ρόζα γεννήθηκε στη Γράβα Λεμονιά που βρίσκεται στο χωριό Σωκράκι. Αργότερα δύο αδελφές της γεννήθηκαν επίσης στο σπήλαιο αυτό. Το σπήλαιο επονομάστηκε ‘Γράβο Γεννηθεί’.
Άλλη μια κυρία μου είπε ότι, όταν ήταν μικρή, κρύφτηκε στη Γράβα Στρινερή στο χωριό Σωκράκι μαζί με τρεις οικογένειες, δηλαδή 15 άτομα, κατά τους βομβαρδισμούς του 1940 – 41.
Στο κοντινό μέλλον θα επισκεφτούμε περισσότερα σπήλαια και θα μάθουμε νέες ενδιαφέρουσες ιστορίες!»
Τα αποτελέσματα της έρευνας του Ολλανδού σπηλαιολόγου μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα του Speleo Corfu www.speleocorfu.com.
Για τον René van Vliet είναι χρήσιμη κάθε πληροφορία για ένα μικρό ή μεγάλο σπήλαιο. Όπως λέει: «Αν ξέρετε ένα σπήλαιο ή μια ιστορία ενός σπηλαίου, μπορείτε να στείλετε ένα email (στα ελληνικά ή αγγλικά) στο [email protected] αλλά και ένα μήνυμα στο Facebook: VlietVanRene. Οι ορειβάτες και οι πεζοπόροι που θέλουν να συμμετάσχουν στην νέα σπηλαιολογική αποστολή είναι πάντα ευπρόσδεκτοι! Εάν θέλετε να ψάξετε για σπήλαια που έχουν κρυφτεί για δεκαετίες, παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μου. Με πολλή βοήθεια, πολλά σπήλαια θα είναι προσβάσιμα για όλους μας!»
Κερκυραιος πολιτης στο Με Δένδια, τα εγκαίνια του κτηρίου της Περιφέρειας: “Εργα θελει η Κερκυρα κι ο κοσμος της, γιατι βρισκεται σε επιπεδο τριτοκοσμικο. Τα αλλα, τα “γνωστα”, τα ξερουμε. Καληνυχτα!” Δεκ 20, 10:37
