Προκαλούν σεισμούς οι εργασίες έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων; Πως επηρεάζουν οι σεισμοί τις εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου; Ποια η πιθανότητα να προκληθεί μόλυνση από τις εργασίες αυτές και πως προστατεύεται το οικοσύστημα και ο θαλάσσιος πλούτος;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία επιχείρησαν να απαντήσουν ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας “Ελληνικά Πετρέλαια Upstream” (θυγατρικής των ΕΛΠΕ με αντικείμενο την εξόρυξη υδρογονανθράκων) Γιάννης Γρηγορίου καθώς επίσης και πανεπιστημιακοί καθηγητές και ερευνητές που συμμετείχαν στο πρώτο πάνελ της σημερινής ημέρας του Αναπτυξιακού Συνεδρίου Ιονίων Νήσων που πραγματοποιείται στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς.
Πρόκειται για “καυτά” ερωτήματα που αποκτούν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον, μετά και την υπογραφή της ανάθεσης εξόρυξης στην κοινοπραξία που συμμετέχουν τα ΕΛΠΕ για το οικόπεδο στο βόρειο Ιόνιο.
Έρευνες από το 1975 στο Ιόνιο χωρίς να… “ανοίξει μύτη”!
Ο κ. Γρηγορίου ανέφερε κάτι το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Τα ΕΛΠΕ και η προγονή εταιρία δημοσίου συμφέροντος, από το 1975 έως το 1985, έχει πραγματοποιήσει πολλές δεκάδες έρευνες στο Ιόνιο και πολύ περισσότερες δοκιμαστικές γεωτρήσεις ή σεισμικές έρευνες, χωρίς να προκύπτει από τους αριθμούς και τα στατιστικά στοιχεία ουδεμία διαφοροποίηση σε σχέση με τον αριθμό και την ένταση της σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή, ενώ αντίστοιχες περιόδους ερευνών υλοποιήθηκαν και την περίοδο 1993-1996 και 1999-2001.
Αναφέρθηκε επίσης σε διεθνή παραδείγματα όπως στο περίφημο σεισμικό ρήγμα του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια, στο οποίο καταγράφονται κάθε χρόνο πολλοί μεγάλοι σεισμοί εντάσεως έως και 8 Richter, στον ίδιο τόπο όπου υπάρχουν εκατοντάδες εγκαταστάσεις εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου, χωρίς να έχουν καταγραφεί ατυχήματα ή διαρροές λόγω των σεισμών.
Το παράδειγμα της Καβάλας
Στο νομό Καβάλας, από το 1981 έχουν εξορυχθεί περισσότερα από 120 εκ. βαρέλια πετρελαίου και φυσικού αερίου με παράκτιες εγκαταστάσεις αποθήκευσης, εγκαταστάσεις που περιβάλλονται από μερικές από τις σημαντικότερες τουριστικές περιοχές της χώρας με πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα (π.χ. Θάσος) ή προστατευόμενες από διεθνείς συνθήκες βιότοποι όπως το Δέλτα της Νέστου.
Στις περιοχές αυτές όχι μόνο δεν έχουν καταγραφεί ατυχήματα και μόλυνση περιβάλλοντος, αλλά όλες οι δραστηριότητες όπως η γεωργία και ο τουρισμός συνυπάρχουν αρμονικά με τις εργασίες εξόρυξης εδώ και τέσσερις δεκαετίες.
Τα διεθνή στοιχεία
Ο κ. Γρηγορίου προσέθεσε ότι σύμφωνα με τα διεθνή ιστορικά στοιχεία, όλα τα συνήθη ατυχήματα γεωτρήσεων δεν οδηγούν σε εκτεταμένη διαρροή πετρελαίου, παρουσιάζοντας το στοιχείο ότι στις ΗΠΑ, την περίοδο από το 1964 έως το 1999 για το σύνολο των υπεράκτιων γεωτρήσεων η συνολική ποσότητα που διέρρευσε στο περιβάλλον δεν ήταν μεγαλύτερη από 1 βαρέλι ανά γεώτρηση, ποσότητα που θεωρείται ουσιαστικά μη μετρήσιμη περιβαλλοντικά.
Η αλλαγή πολιτικής και κανόνων μετά το ατύχημα στον Κόλπο του Μεξικoυ
Πολλές φορές, βασικό επιχείρημα πολιτών που ανησυχούν για ένα ενδεχόμενο ατύχημα, είναι αυτό που συνέβη στον Κόλπο του Μεξικού τον Απρίλιο του 2010, από το οποίο είχαμε πολύ μεγάλες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και στην οικονομία της περιοχής.
Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, βασικός υπεύθυνος για την καταστροφή αυτή ήταν ο εκπρόσωπος της BP στο γεωτρύπανο που συστηματικά παρέλειπε τη διαχείριση των κινδύνων και εξαιτίας του έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση η κουλτούρα της ασφάλειας ολόκληρου του κλάδου: “Έκτοτε, αναθεωρήθηκε το θεσμικό πλαίσιο και πλέον επιβάλλονται νέα αυστηρότατα συστήματα διαχείρισης υγείας, ασφάλειας και περιβάλλοντος που περιλαμβάνουν αυστηρό περιοδικό έλεγχο πιθανής απώλειας πιέσεων και αστοχιών στον εξοπλισμό των γεωτρήσεων, ενώ παράλληλα βελτιώθηκε δραματικά η σχετική τεχνολογία”.
Τσελέντης: Δεν είμαι per se αντίθετος με τις εξορύξεις
Αυστηρή κριτική στην απόφαση για εξόρυξη πετρελαίου από το σεισμογενές Ιόνιο ασκεί εδώ και χρόνια ο καθηγητής σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Άκης Τσελέντης. Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι ατελής, υποστήριξε ο καθηγητής, ο οποίος ζήτησε περισσότερα στοιχεία έρευνας και δεδομένα για τα σημεία όπου αναμένεται να εισχωρήσει το τρυπάνι της γεώτρησης.
Ωστόσο, ο διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ Upstream Γ. Γρηγορίου απάντησε ότι οι περιβαλλοντικές μελέτες για τις γεωτρήσεις και την άντληση είναι αυτή τη στιγμή σε πρώιμο στάδιο καθώς έπεται σειρά ερευνών, μελετών και συλλογής δεδομένων που θα γίνει το πρώτο εξάμηνο του 2019 με μοντέλα κινδύνων και αντιμετώπισης των όποιων προβλημάτων. Αυτά θα γίνουν σταδιακά και θα τίθενται τόσο σε δημόσια διαβούλευση όσο και σε συζήτηση.
Σε παρατήρηση για ζητήματα σε περιοχές όπως η Μοσούλη ή η Αφρική, που έγινε από το κοινό, ο κ. Γρηγορίου ανέφερε ότι οι όλες διαδικασίες δεν θα γίνουν με τους κανόνες αυτών των χωρών, αλλά με τους αυστηρότατους περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Περισσότερες διασφαλίσεις με αυστηρότερους κανόνες
Ο κ. Τσελέντης υπογράμμισε στις δηλώσεις του ότι δεν είναι κατά των γεωτρήσεων ή της άντλησης πετρελαίου στην περιοχή μας, αλλά λόγω της σεισμικότητας του Ιονίου, αυτό θα πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένες προϋποθέσεις παρακολούθησης και δεδομένων: “Προκαλεί η άντληση μεγάλο σεισμό; Η απάντηση είναι όχι. Υπάρχει πιθανότητα κάποιος σεισμός να προκαλέσει μόλυνση; Αν υπάρχει σοβαρότητα και καλή εφαρμογή στις εγκαταστάσεις μας, δεν υπάρχει πρόβλημα. Στη Ρωσία, σε περιοχή που γίνεται άντληση με σοβαρές προϋποθέσεις, έχουμε 8άρια Ρίχτερ και δεν έχουμε πρόβλημα. Υπάρχει περίπτωση να έχουμε μικρές διαρροές. Τι κάνουμε σε αυτύη την περίπτωση; Θα πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί και να λάβουν πρόσθετα οι εταιρίες που θα κάνουν την εξόρυξη”, ανέφερε στην τοποθέτησή του ο γνωστός σεισμολόγος ο οποίος υπογράμμισε ότι η εταιρία θα πρέπει να παρακολουθεί τη σεισμικότητα μέσω των δικτύων που έχει και το Γεωδυναμικό. Τόνισε ότι επειδή η περιοχή του Ιονίου “βράζει”, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί όσοι κάνουν εξόρυξη. Θα πρέπει να εγκατασταθούν συστήματα παρακολούθησης της σεισμικής δραστηριότητας που να καταγράφουν όλα τα δεδομένα από την έναρξη ενός σεισμού, ώστε σε περίπτωση προβλήματος να λαμβάνονται αμέσως όλα τα απαραίτητα μέτρα και να γίνονται όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να προλαμβάνεται ενδεχόμενο μόλυνσης.
Μεταξύ άλλων, ο Α. Τσελέντης κατέθεσε δύο ερωτήματα στα ΕΛΠΕ, αν έχει γίνει μελέτη για το λεγόμενο worst damage control καθώς επίσης και πόσα θα κερδίζει η περιοχή μας ανά βαρέλι εξόρυξης. Ο κ. Γρηγορίου ανέφερε ότι αν και δεν είναι υποχρέωση της πετρελαϊκής εταιρίας μία τέτοια μελέτη, τα ΕΛΠΕ θα την εκπονήσουν όταν προχωρήσει η διαδικασία.
Πόσα θα βάλει κράτος και Αυτοδιοίκηση από την εξόρυξη;
Εκτεταμένη συζήτηση έγινε και για τα οικονομικά στοιχεία, κυρίως όσον αφορά το ποια θα είναι τα οφέλη από τις εξορύξεις τόσο για την ελληνική, όσο -κυρίως- για τις τοπικές κοινωνίες. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση ο κ. Γρηγορίου εκτίμησε ότι ο ελληνικό δημόσιο θα παίρνει περίπου 16 δολάρια το βαρέλι, εκ των οποίων τα 3 δολάρια θα πηγαίνουν στην Τ.Α. (με τιμή βαρελιού περίπου στα 60 δολάρια ανά βαρέλι).
Ο Περιφερειάρχης Θεόδωρος Γαλιατσάτος, εξέφρασε τον προβληματισμό του ότι το 5% που θα αποδίδεται στην Αυτοδιοίκηση αναφέρεται στον ισχύοντα νόμο ως ποσοστό επί των κερδών: “Θα πρέπει να υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες γιατί θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να υπολογίζεται το κόστος της εξόρυξης με τέτοιον τρόπο που να μηδενίζει τα κέρδη, άρα και το ποσοστό”.
Γαλιατσάτος: Δεν έχουμε αλλάξει ούτε λέξη απ΄ όσα είχαμε πει
Ο κ. Γαλιατσάτος, άλλωστε, κάλεσε κυβέρνηση και εταιρίες να διασφαλίσουν ότι όλες οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις και έρευνες που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως, για να περιοριστεί ο όποιος κίνδυνος στο ελάχιστο, ενώ αναφέρθηκε στο Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο που θεσμοθετείται με παρέμβαση της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, “δεν είναι φούσκα”!
«Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων έχει εξαρχής τοποθετηθεί διεξοδικά για την αναγκαιότητα προστασίας του περιβάλλοντος, της οικονομίας και της ζωής στον τόπο μας. Δεν έχουμε αλλάξει ούτε λέξη από όσα έχουμε πει, δεν έχουμε κάνει ούτε ένα βήμα πίσω από όσα διεκδικούμε», δήλωσε ο Θεόδωρος Γαλιατσάτος, προσθέτοντας ότι «τα ανταποδοτικά οφέλη, σε έκταση τέτοιας κλίμακας, είτε τα θεσμοθετημένα με την μορφή του ποσοστού που αναλογεί στην Αυτοδιοίκηση, είτε με τη μορφή των δωρεάν παροχών είναι στη σωστή κατεύθυνση και η παρουσία μας είναι εδώ, να διεκδικούμε και να συνεργαζόμαστε».
Διασφαλίσεις και εγγυήσεις
Ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λευκάδας και της Ένωσης Νησιωτικών Επιμελητηρίων Ελλάδας κ. Σκιαδαρέσης, ζήτησε να πληροφορηθεί αν σε περίπτωση ατυχήματος που θα προκαλέσει μόλυνση στο Ιόνιο και, κατ΄ επέκταση, οικονομική καταστροφή στην τοπική οικονομία από πτώση του τουρισμού, υπάρχουν προβλέψεις με ασφαλιστικές εταιρίες και άλλες δικλείδες που θα αποζημιώσουν τους ξενοδόχους ή τους επιχειρηματίες από τη ζημιά που θα υποστούν;
Η απάντηση του κ. Γρηγορίου είναι ότι υπάρχουν διεθνείς συμβάσεις και εθνικές προβλέψεις όπου διασφαλίζουν την κάλυψη των ζημιών σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Οι ανεξέλεγκτες έρευνες στην Αλβανία!
Σε μία ενδιαφέρουσα αποστροφή του λόγου του κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο πρόεδρος του τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Αβραάμ Ζελιλίδης επεσήμανε ότι την ώρα που μιλάμε για την αυστηρότητα των κανονισμών στην περιοχή μας, η γειτονική Αλβανία κάνει γεωτρήσεις χωρίς κανένας να μπορεί να της επιβάλλει τους όρους και τις διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθήσει για την προστασία του περιβάλλοντος: “Η Αλβανία κάνει γεωτρήσεις για να διερευνήσει την ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου. Η χώρα αυτή δεν ανήκει στην Ε.Ε. και δεν υιοθετεί τους αυστηρούς κανονισμούς γεωτρήσεων που υπάρχουν στην Ευρωζώνη”. Εξέφρασε μάλιστα την ανησυχία του σχετικά με τις εξορύξεις της γειτονικής χώρας, υπογραμμίζοντας ότι σε περίπτωση ατυχήματος με μόλυνση, κανείς δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι κάτι τέτοιο δεν θα επηρεάσει τα Επτάνησα!
Τρεις νέοι σεισμογράφοι στην Κεφαλλονιά και… σπόντες Τσελέντη
Τέλος, ενδιαφέρον είχε και η… “σπόντα” για μελετητές και καθηγητές που επιδιώκουν κέρδη με πρόσχημα τις έρευνες! “Εμείς δεν είμαστε περιβαλλόμενοι θίασοι να ζητάμε λεφτά για να στήνουμε δίκτυα σεισμογράφων”, υπογράμμισε ο Άκης Τσελέντης, ανακοινώνοντας ότι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου Πατρών έχει στήσει πολλές δεκάδες σεισμογράφους σε όλο το Ιόνιο και μόλις σήμερα, έστησε τρεις ακόμα σεισμογράφους στην Κεφαλλονιά.
Η περιφέρεια έχει έναν ανεκτίμητο πλούτο ο οποίος είναι το ανεκτίμητης αξίας φυσικό του περιβάλλον και δεν χρειάζεται να διακινδυνευσει το μέλλον του Ιονίου με τις εξορύξεις οι οποίες δεν θα ανταποδώσουν οικονομικά τα αντίστοιχα οφέλη .η όλη υπόθεση θυμίζει ιθαγένεισ της Αφρικής που έδιναν γη και χρυσό με αντάλλαγμα καθρεφτάκι α και χάντρες