Π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός: Η Εκκλησία υπήρξε συνθετική και όχι φοβική έναντι της επιστήμης

Παρουσίαση του βιβλίου “ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΣ – Ένας λόγιος συζητά με τον Διαφωτισμό και την Παράδοση”, του π. Θεμιστοκλή Μουρτζανού στην Κέρκυρα.

Πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης 14 Φεβρουαρίου 2018 στο Πνευματικό Κέντρο, η παρουσίαση του βιβλίου “ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΣ – Ένας λόγιος συζητά με τον Διαφωτισμό και την Παράδοση”, του Αιδεσιμολ. Πρωτ. Θεμιστοκλή Μουρτζανού, Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου της Ι.Μ. Κερκύρας.

Στον χαιρετισμό που απηύθυνε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος, αφού συνεχάρη εκ βάθους καρδίας το πνευματικό του τέκνο π. Θεμιστοκλή, για το εξαιρετικό του πόνημα (διδακτορική διατριβή), τόνισε ότι τέτοια φωτεινά παραδείγματα, όπως ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, έρχονται σήμερα και μας καλούν να αφυπνιστούμε, από τον πνευματικό λήθαργο, που βρισκόμαστε.

Οι πρόγονοί μας θυσίασαν ακόμα και την ζωή τους, για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι. Υπερασπίστηκαν εως της τελευταίας ρανίδος του αίματός τους την Ορθόδοξη πίστη, την Παράδοση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ελληνικής φυλής.

Στον αντίποδα σήμερα παρατηρούμε, μετά πολλής λύπης, οι κρατούντες να αγωνίζονται ώστε να εκριζώσουν την πίστη στον Χριστό, να αποσιωπήσουν την ιστορία μας και τελευταίως να εκχωρίσουν, όπως όλα δείχνουν και εθνική κυριαρχία.

Την Εκδήλωση άνοιξε ο καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής κ. Γεώργιος Λαδοβρέχης, ο οποίος παρουσίασε με την κομπανία του Λόγια Μουσική του 18ου και 19ου αιώνα, με την συνοδεία παραδοσιακών οργάνων.

Πρώτος ομιλητής ήταν ο Αντιπρύτανης του Ιονίου Πανεπιστημίου κ. Θεόδωρος Παππάς, ο οποίος και αναφέρθηκε εκτενώς στην ιστορική πορεία του Διαφωτισμού, καθώς και στα διάφορα ρεύματά του.

Ακολούθως τον λόγο πήρε ο Πανοσιολ. Αρχιμ. Σεραφείμ Λινοσπόρης, Ιεροκήρυκας της Ι.Μ. Κερκύρας, ο οποίος ανέπτυξε τις σκέψεις τους, αναφορικά με τη σχέση ανάμεσα στην πίστη και την επιστήμη, σημειώνοντας ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σύγκρουση, αλλά αντιθέτως συγκερασμός.

Ας μην ξεχνάμε ότι και η ίδια η Αγία Γραφή σε πολλά χωρία της, προτρέπει τον άνθρωπο να παρατηρεί ενδελεχώς την φύση και τα φαινόμενά της. Μέσα από αυτή την παρατήρηση και με τον φωτισμό της Θείας Χάριτος, ο άνθρωπος ανακαλύπτει τα μεγαλεία του Θεού, δοξολογώντας και ευχαριστώντας Τον. Ολόκληρη η κτίση έχει ως σημείο αναφοράς της τον Δημιουργό της, τον Τριαδικό Θεό.

Εν συνεχεία ομίλησε ο κ. Γεώργιος Μαυρομιχάλης, Οικονομολόγος – Συγγραφέας, ο οποίος ανέφερε ότι με το βιβλίο του ο π. Θεμιστοκλής στοχεύει πολύ πέρα από την ανάδειξη του βίου και του έργου του Γρηγορίου Κωνσταντά, μιας σημαντικής προσωπικότητας του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, η οποία έχει ελάχιστα προβληθεί από την ιστοριογραφία της περιόδου 1750-1850, για λόγους που υπαινικτικά θα δείξω στην συνέχεια.

Κεντρικό θέμα της διατριβής είναι η διερεύνηση της σχέσης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού με την Εκκλησία και το κράτος, μια σχέση η οποία στην διάρκεια του ιστορικού χρόνου άφησε το αποτύπωμά της επηρεάζοντας τις σχέσεις της κρατικής εξουσίας και της ποιμαίνουσας Εκκλησίας , στον ταραγμό των οποίων οφείλονται πολλά από τα σημερινά δεινά που μαστίζουν τον λαό και το έθνος μας.

Ο π. Θεμιστοκλής, επειδή είναι χαρισματικός, συνέχισε ο κ. Μαυρομιχάλης, και ιδιαίτερα εύστροφος, αντί να διερευνήσει το θέμα που τον απασχολεί σε θεωρητικό επίπεδο, ακολουθώντας την πεπατημένη της νεότερης νεοελληνικής ιστοριογραφίας, κατά τα πρότυπα που υπαγορεύει η δυτική επιστημολογία, επιλέγει να φωτίσει το ιστορικό φαινόμενο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και τη σχέση του με την Εκκλησία και το κράτος, αλλά και με την πολιτική και την οικονομία, μέσα από το βίο και το έργο του Γρηγόριου Κωνσταντά, ενός ανθρώπου, στο πρόσωπο του οποίου η σχέση αυτή υπήρξε βιωματική, κάτι που την καθιστά ζωντανή και συνεπώς παροντική.

Κλείνοντας ο κ. Μαυρομιχάλης επεσήμανε ότι ο Γρηγόριος Κωνσταντάς θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρότυπο ανθρώπου που αγωνίστηκε να πετύχει στη ζωή του αυτή την προσωπική ολοκλήρωση, θέτοντας τον εαυτό του στην υπηρεσία της αγάπης των ανθρώπων, παραμένοντας πολίτης τριών πατρίδων.

Της ιδιαίτερης πατρίδας του, όπου είδε για πρώτη φορά το φως του κόσμου και στο χώμα της οποίας βρήκε ανάπαυση όταν ήρθε η ώρα να εγκαταλείψει τον αγώνα τούτης της ζωής. Πολίτης της μεγάλης πατρίδος Ελλάδος για το Κράτος της οποίας εργάστηκε θεωρώντας πως αυτό θα έπρεπε να υπάρχει στη λογική τού να στηρίζει τις προσπάθειες και την έμπνευση των ανθρώπων με διάθεση να εργαστούν, να οικοδομήσουν κτίρια και έργα τεχνικά, αλλά και ψυχές, και κυρίως, να μην αδικεί όσους υπηρετούν το κοινό καλό. Πολίτης της ουράνιας πατρίδας, παραμένοντας απλός διάκονος της Βασιλείας του Θεού, αξιωνόμενος την τιμή του οικουμενικού ανθρώπου.

Τέλος τον λόγο πήρε ο συγγραφέας του βιβλίου Αιδεσιμολ. Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός, Γενικός Αρχ. Επίτροπος της Ι.Μ. Κερκύρας, ο οποίος σημείωσε ότι η Ορθόδοξη Πίστη, η ελευθερία, η Παιδεία, η γλώσσα και η παράδοση, αποτέλεσαν την βάση του στοχασμού και της εν πράγμασι προσπάθειας των λογίων να αφυπνίσουν το Γένος μας.

Δημιουργήθηκε έτσι μια νέα παράδοση, η οποία στην πράξη υπερέβη τα διλήμματα Ορθοδοξία ή Δύση, Ενωτικοί ή Ανθενωτικοί κ.ά. Όσον αφορά την Εκκλησία, εκείνη υπήρξε συνθετική και όχι φοβική έναντι της επιστήμης. Λόγιοι αποδεικνύουν το γεγονός αυτό και συγκεκριμένα ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, που υπήρξε Κληρικός και δάσκαλος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν λειτουργεί όπως φαντάζονται πολλοί. Μόνο όταν υπάρχουν ζητήματα που αφορούν στο δόγμα παίρνει ενιαία γραμμή και απόφαση.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία εννοεί τελικά τον συντηρητισμό όχι ως οπισθοδρόμηση και φοβία, αλλά ως βάση για την σταθερή πορεία της κοινωνίας, με κριτήριο τις αξίες και το ήθος, με κριτήριο την ελευθερία και σκοπό την εν αγάπη συνύπαρξη. Πρωτίστως όμως την ελευθερία.

Ακόμη ο π. Θεμιστοκλής υπογράμμισε ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε από το κράτος, τους φορείς και τους θεσμούς να βγουν μπροστά και να μας φωτίσουν. Οι λόγιοι του Διαφωτισμού μάς έδειξαν ότι ο προσωπικός ενθουσιασμός, το προσωπικό μεράκι για Παιδεία, γλώσσα, επιστήμη, γνώση και μοίρασμα με τους άλλους , θα μας ανορθώσουν, για να ελευθερωθούμε, στην σημερινή μετανεωτερική εποχή που ζούμε, όπου ο σύγχρονος άνθρωπος προτάσσει το εγώ του.

Καταλήγοντας ο π. Θεμιστοκλής ευχαρίστησε τον πνευματικό του πατέρα, Μητροπολίτη Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριο, ο οποίος και τον παρότρυνε να γράψει το βιβλίο αυτό, αφού ο Σεβασμιώτατος ήθελε και θέλει τα πνευματικά του παιδιά να είναι προσωπικότητες, με οξύ νου και κριτική σκέψη.

Επιπλέον ο π. Θεμιστοκλής ευχαρίστησε τον καθηγητή του κ. Αθανάσιο Καραθανάση, της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., τους ομιλητές της εκδήλωσης, την οικογένειά του, αλλά και όλους όσους παραβρέθηκαν στην βιβλιοπαρουσίαση.

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν ο Αρχιεπίσκοπος των εν Κερκύρα Ρωμαιοκαθολικών Ιωάννης Σπιτέρης, καθώς και η πρόεδρος της Ένωσης Χριστιανών Επιστημόνων κα Ειρήνη Μαλαχά.

Την βιβιλιοπαρουσίαση τέλος συντόνισε ο κ. Αριστείδης Μουζακίτης, Διευθυντής του 2ου Γυμνασίου Κερκύρας.

Πηγή: ekklisiaonline.gr