Τι είπε η Βάκη για τον Κλεισθένη

Ομιλία Φ. Βάκη κατά την συζήτηση και ψήφιση του «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι»

Ομιλία της κοινοβουλευτικής εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ Φωτεινής Βάκη στην Ολομέλεια της Βουλής την Πέμπτη (12/07), κατά τη συζήτηση και ψήφιση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών, «Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Εμβάθυνση της Δημοκρατίας – Ενίσχυση της Συμμετοχής – Βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των ΟΤΑ [Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι»] – Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των ΦΟ.ΔΣ.Α – Ρυθμίσεις για την αποτελεσματικότερη, ταχύτερη και ενιαία άσκηση των αρμοδιοτήτων σχετικά με την απονομή ιθαγένειας και την πολιτογράφηση – Λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας ΥΠΕΣ».
«Αυτή είναι η φιλοσοφία του παρόντος νομοσχεδίου. Η θεραπεία της δημοκρατίας με περισσότερη δημοκρατία, με μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών, με λογοδοσία, αντιπροσωπευτικότητα και πραγμάτωση ενός πολιτικού πολιτισμού σύνθεσης, συνεργασιών, πολυφωνίας και διαφοράς. Είναι εξόχως σημαντικό αυτό το νομοσχέδιο σε μια μετα-πολιτική κατάσταση που ζούμε, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην των πολιτών εν είδει μιας ειμαρμένης, που επικρέμαται πάνω από τα κεφάλια τους. Σε μια α-πολίτικη κατάσταση με έλλειμμα αντιπροσώπευσης, που είναι αυτή που εκθρέφει το τέρας της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Εσείς, βέβαια, της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μάλλον διανύετε ακόμη την προνεωτερική κατάσταση, ψηφίζοντας το 48ωρο στην Ευρωβουλή και ενδεχομένως συντασσόμενοι με τον Κουρτς της Αυστρίας που πέρασε το 12ωρο».

Ολόκληρη η ομιλία:
Κύριοι Υπουργοί, κυρίες και κύριοι βουλευτές, επειδή η πολιτική φιλοσοφία καλά κρατεί αυτές τις μέρες, επιτρέψτε μου και μένα μερικές παρατηρήσεις εισαγωγικές.
Άκουσα, λοιπόν, με ενδιαφέρον ένα μικρό μάθημα πολιτικής φιλοσοφίας και πολιτικής θεωρίας από τον εισηγητή της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Άκουσα ότι το μοναδικό κριτήριο ορθής διακυβέρνησης είναι η αποτελεσματικότητα. Και μια τυραννία μπορεί να είναι αποτελεσματική και μια δικτατορία. Η τυραννία και η μοναρχία, η προνεωτερική σκέψη, που μπορεί να διασφαλίζει την ευζωία, να κάνει μεγάλα έργα, αλλά δεν άρχει δημοκρατικά, νομιμοποιείται; Η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, που άπασα η νεωτερική πολιτική σκέψη, ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, επικαλέστηκε, αναφέρεται στον πολίτη που συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Δεν είναι η αποτελεσματικότητα λοιπόν ή η ωφέλεια το κριτήριο ορθής διακυβέρνησης. Σημαντικά, όμως το θεμελιώδες ερώτημα από την αυγή της νεωτερικότητας ήταν ένα και μόνον ένα: Ποια είναι τα νόμιμα θεμέλια της πολιτικής εξουσίας; Ποια είναι τα νομιμοποιητικά της ερείσματα; Και από τις θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου μέχρι τον Καντ -που έλεγε ότι πρέπει να υπακούει ο πολίτης μόνο στους νόμους στους οποίους συναινεί- ή τον Ρουσσώ στο «Κοινωνικό συμβόλαιο» -ο οποίος θεωρούσε ότι θα πρέπει να υπακούει μόνο τους νόμους που ο ίδιος ως κυρίαρχος λαός θεσπίζει με βάση την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και της γενικής βούλησης- η απάντηση είναι μία και μόνο μία: δημοκρατία, δημοκρατία, δημοκρατία.
Αυτή είναι η φιλοσοφία, λοιπόν, του παρόντος νομοσχεδίου. Η θεραπεία της δημοκρατίας με περισσότερη δημοκρατία, με μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών, με λογοδοσία, αντιπροσωπευτικότητα και πραγμάτωση ενός πολιτικού πολιτισμού σύνθεσης, συνεργασιών, πολυφωνίας και διαφοράς. Είναι εξόχως σημαντικό αυτό το νομοσχέδιο σε μια μετα-πολιτική κατάσταση που ζούμε, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην των πολιτών εν είδει μιας ειμαρμένης, που επικρέμαται πάνω από τα κεφάλια τους. Σε μια α-πολίτικη κατάσταση με έλλειμμα αντιπροσώπευσης, που είναι αυτή που εκθρέφει το τέρας της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Εσείς, βέβαια, της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μάλλον διανύετε ακόμη την προνεωτερική κατάσταση, ψηφίζοντας το 48ωρο στην Ευρωβουλή και ενδεχομένως συντασσόμενοι με τον Κουρτς της Αυστρίας που πέρασε το 12ωρο.
Αυτό που εμείς θεωρούμε θεραπεία του ελλείμματος της δημοκρατίας, εσείς το αποκαλείτε ακυβερνησία, διάλυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αναποτελεσματικό και αντιαναπτυξιακό μοντέλο. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, ο κ. Πατούλης, δεν δίστασε σε μια έκρηξη δημαγωγίας, σε έναν αντιπολιτευτικό οίστρο -που διοχετεύει σε επικοινωνιακές καμπάνιες και τηλεφωνικά κέντρα που καλούν άπαντες τους αυτοδιοικητικούς να εξεγερθούν (αναφέρομαι και στην προσωπική μαρτυρία του αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος κ. Φάμελλου στην τέταρτη συνεδρίαση της Επιτροπής ενώ και προηγουμένως ο κ. Δρίτσας έκανε αναφορά)- να συμπυκνώσει την κριτική και την «επιχειρηματολογία» του σε ένα σύνθημα, εξόχως ενδεικτικό και του τρόπου που αντιλαμβάνεται τον ρόλο της αυτοδιοίκησης. Είπε, λοιπόν, ο κ. Πατούλης ότι «αν θέλουμε να μη διαλύσουμε του ΟΤΑ, πρέπει ο λαός να γκρεμίσει την κυβέρνηση». Μάλιστα, συγχαρητήρια στον κ. Πατούλη. Απολύτως εναρμονισμένο και με την προστακτική στην οποία συμπυκνώνεται η αξιωματική αντιπολίτευση την τελευταία τριετία: «Παραιτηθείτε».
Ας πάμε, όμως, στα επιχειρήματα: Ανάθεμα η απλή αναλογική διότι οδηγεί σε ακυβερνησία και διάλυση. Κι ας είναι κοινός τόπος ότι διασφαλίζει και πραγματώνει την ισότητα της ψήφου και κατεδαφίζει τα εξαμβλώματα, που δεν αναπαρήγαγαν μόνο δημαρχοκεντρικά μοντέλα, φυτώρια αυθαιρεσιών, διαφθοράς, βαρονιών κα συναλλαγών, αλλά δημιουργούσαν και μία πολύ μεγάλη κρίση αντιπροσώπευσης. Γέννησαν μια διαστρεβλωμένη αντιπροσωπευτικότητα. Πώς εξηγείται, για παράδειγμα, ποσοστό 25% να καταλαμβάνει το 60% του δημοτικού συμβουλίου; Δεν παραβιάζει τη λαϊκή εντολή της ισότητας της ψήφου; Αλλά κι αν ακόμη πρέπει, για σας, να θυσιαστεί η δημοκρατία στην αποτελεσματική κυβερνησιμότητα, που υποτίθεται τορπιλίζει η απλή αναλογική, όλη η Ευρώπη εις το όνομα της οποίας ομνύετε, έχει αυτοδιοίκηση υπό διάλυση και αναποτελεσματική; Έχει παραδοθεί στην ακυβερνησία; Εσείς, λοιπόν, οι ανοιχτόμυαλοι ευρωπαϊστές, οι οπαδοί του «μένουμε Ευρώπη» θα πρέπει να γνωρίζετε τι γίνεται στο 90% των δήμων της Ευρώπης. Θα έπρεπε να γνωρίζετε ότι το θέμα της απλής αναλογική έχει λυθεί εδώ και δεκαετίες και επιπλέον πολλοί ευρωπαϊκοί δήμοι έχουν προχωρήσει στην έμμεση εκλογή δημάρχων από τα δημοτικά συμβούλια.
Βέβαια, εσχάτως το «μένουμε Ευρώπη» έχει παραχωρήσει τη θέση του στο «φεύγουμε από Ευρώπη και βαίνομεν ολοταχώς στον Μεσαίωνα» ή στο «μένουμε Μνημόνιο», όπως δεικνύει και το εμπόριο πατριωτισμού και ο πληθωρισμός εθνικισμού αλλά και η δριμεία κριτική που ασκήσατε στους μέχρι πρότινος πολυαγαπημένους σας εταίρους, όταν ζήτησαν μετά από οκτώ χρόνια τραγωδίας την άμβλυνση της λιτότητας. Όπως φανερώνει, επιπλέον, και η υπερψήφιση του 48ωρου και η καταψήφιση οποιουδήποτε μέτρου στηρίζει τη ζωντανή εργασία.
Αλλά ας πούμε ότι είναι ένα νομοθέτημα αυτό που καλούμαστε να ψηφίσουμε, αντιαναπτυξιακό και το οποίο θα διαλύσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αφελώς ερωτώ: Για ποια Τοπική Αυτοδιοίκηση ομιλούμε στο παρελθόν; Για ποιο αναπτυξιακό όραμα, ποια επαρκή στελέχωση, ποια διαφάνεια; Την περίοδο 2010-2015 η Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε απώλειες της τάξης του 60%. Ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο κ. Ρακιντζής, είχε αποδείξει με στοιχεία ότι οι δήμοι ήταν τρίτοι σε διαφθορά. Οι παντοδύναμες πλειοψηφίες, οι μονοπαραταξιακές λογικές, τα κομματικά δούναι και λαβείν γίνονταν θύλακες αδιαφάνειας, διαφθοράς και συναλλαγών. Πλείστα όσα τα παραδείγματα. Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε καταδικαστικές αποφάσεις για δημάρχους και περιφερειάρχες, σημαίνοντα στελέχη της Ν.Δ.
Ισχυρίζεσθε ότι η απλή αναλογική που νομοθετούμε, εξασθενίζει την ισχύ του δημάρχου, ο οποίος καθίσταται ευάλωτος στα τοπικά συμφέροντα. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Το δημαρχοκεντρικό σύστημα επώαζε τοπικές βαρονίες και συμφέροντα επί σειρά ετών. Αντίβαρο σε αυτό το σύστημα θα ήταν ένα αυθεντικά αντιπροσωπευτικό και ισχυρό δημοτικό συμβούλιο. Ένα δημοτικό συμβούλιο που θα αντιπροσωπεύει όλους τους πολίτες και όχι μόνον το 25%. Η απλή αναλογική είναι το ισχυρότερο αντίδοτο δημοκρατίας και διαφάνειας απέναντι σε παραγοντισμούς, διαφθορά και αδιαφάνεια. Αρκετά με την πολιτική ως επάγγελμα. Ας μην επιτρέψουμε και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να γίνει επάγγελμα και ας αντιληφθούμε τη σχέση του πολίτη με την πολιτική αδιαμεσολάβητη. Μόνο η γνήσια αντιπροσωπευτικότητα εγγυάται τη λογοδοσία. Και αυτό είναι δημοκρατία.
Όσον αφορά το έσχατο επιχείρημα περί αντιαναπτυξιακής διάστασης του παρόντος νομοσχεδίου, επιτρέψτε μου και μια αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν. Ήταν πέρυσι τέτοια εποχή, που συζητούσαμε και ψηφίσαμε το πολυνομοσχέδιο για τους ΟΤΑ, το οποίο εκσυγχρόνιζε, μεταξύ άλλων, το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΔΕΥΑ. Η κρατική χρηματοδότηση αυξήθηκε, εισήχθησαν τα προγράμματα Φιλόδημος Ι και Φιλόδημος ΙΙ, δόθηκαν έκτακτες ενισχύσεις σε μικρούς νησιωτικούς δήμους περί τα 20 εκατομμύρια ευρώ, δόθηκε η δυνατότητα στους δήμους να αποκαταστήσουν δημόσια κτίρια. Νέα χρηματοδοτικά αλλά και αναπτυξιακά εργαλεία, όπως ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου των Φορέων Διαχείρισης Στέρεων Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) σε εναρμόνιση με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, με δυνατότητα τριών ΦΟΔΣΑ ανά περιφέρεια. Διότι, ακόμη και σε συνθήκες μνημονίου και δημοσιονομικής στενότητας, το πνεύμα αυτής της κυβέρνησης για τους ΟΤΑ δεν ήταν απολύσεις, αποψίλωση και εν συνεχεία άνευ όρων παράδοση στους ιδιώτες. Ήταν ενίσχυση εργαλείων. Και ας μας πείτε ακριβώς τι κάνατε εσείς τα προηγούμενα πέντε με έξι χρόνια.
Κλείνω με κάποια σημαντικά στοιχεία, που αφορούν την κατάτμηση των εκλογικών περιφερειών της Β’ Αθήνας και της Αττικής. Τεράστιες περιφέρειες δεν συνεπάγονται μόνον αδιαφάνεια, ανυπαρξία της σχέσης του πολίτη και της πολιτικής και ανυπαρξία αντιπροσώπευσης. Είναι περιφέρειες οι οποίες ευνοούν γόνους, είναι φτιαγμένες έτσι ώστε προϋπόθεση της εκλογής να είναι η πρόσβαση στα μέσα, η μεγάλη οικονομική άνεση και όχι η αξία και η εγγύτητα στους πολίτες. Είναι, λοιπόν, πολύ θετικό. Χρήζουν κατάτμησης αυτές οι περιφέρειες.

Ψήφος στους έλληνες του εξωτερικού: Χιλιάδες νέοι άνθρωποι και υψηλού επιπέδου επιστήμονες επέλεξαν τον δρόμο της μετανάστευσης την περίοδο της κρίσης. Ας τους δοθεί η ευκαιρία, είναι σωστό, να αποκτήσουν φωνή και να ενώσουν τη φωνή τους με όσους παρέμειναν εδώ αντιμετωπίζοντας τις απειλές της ανεργίας, της περιθωριοποίησης και της επισφάλειας. Οι Έλληνες του εξωτερικού που αναγκάστηκαν να αφήσουν τις οικογένειές τους, επειδή δεν είχαν άλλη επιλογή, ας αποκτήσουν το δικαίωμα να συναποφασίζουν για το μέλλον της πατρίδας τους και να καθορίζουν και αυτοί της εξελίξεις με σκοπό να επιστρέψουν κάποια στιγμή στην Ελλάδα. Αλλά και η Ελλάδα να επιστρέψει στον δρόμο της αλληλεγγύης, της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Θετικό, επίσης, και πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ήρθε η ώρα να γίνει πράξη η ποσόστωση υπέρ των γυναικών στο 40% τουλάχιστον.
Θα ήθελα να κλείσω με δύο λόγια, πέραν του νομοσχεδίου, για τα χθεσινά, επειδή έγιναν κάποιες αναφορές στα ευαίσθητα εθνικά μας θέματα. Όπως πολύ καλά γνωρίζουν οι συνάδελφοι βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης, προϋπόθεση για την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ είναι και το δημοψήφισμα, είναι και η συνταγματική αναθεώρηση στη γείτονα χώρα. Εχθές εσείς αρχίσατε το γνωστό «ο Τσίπρας και ο Καμμένος άνοιξαν την πόρτα στο ΝΑΤΟ». Την ίδια στιγμή, μια λεκτική ανοησία του Επιτρόπου, η οποία διορθώθηκε αμέσως, σας έκανε να ανεβείτε «στα κεραμίδια» και να καταγγέλλετε ότι έχει ανοίξει η συζήτηση για την αλλαγή των συνόρων. Αυτό το κάνετε είτε λόγω πολιτικού καιροσκοπισμού, είτε λόγω προσχώρησής σας άνευ όρων σε έναν εθνικισμό, είτε λόγω του ότι έχετε αποφασίσει να προσυπογράψετε ή να νεκραναστήσετε μια εθνικοφροσύνη που σημαίνει το έθνος ως το όμαιμο και το ομοούσιον – και πολύ λίγο απέχει από το δίκαιο του αίματος, από αυτό το δίκαιο, το οποίο σας είχε κάνει κάποτε να μην ψηφίσετε το νόμο για την ιθαγένεια για τα παιδιά των μεταναστών και σας κάνει, δια στόματος του καλύτερου βιογραφικού της χώρας, να ταυτίζετε κάποιους όρους, να συγχέετε την ιθαγένεια με την εθνότητα.
Όλα αυτά, λοιπόν, είναι επικίνδυνα, ανοίγουν τον ασκό του Αιόλου και δίνουν σάρκα και οστά σε αυτούς τους περίφημους «πατριώτες» που βεβηλώνουν τα μνημεία του Ολοκαυτώματος, που εκτοξεύουν αυτές τις ανορθόγραφες απειλές κατά της ζωής των βουλευτών, που κραυγάζουν «στα όπλα, στα όπλα να πάρουμε τα Σκόπια» ή «μαχαίρι στη καρδιά του κάθε αντιφασίστα». Τα καταδικάσατε όλα αυτά; Αυτή είναι η Ελλάδα που ονειρευόμαστε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι; Αυτό είναι το όραμά μας; Αυτό είναι το όραμά μας για τους γείτονες μας και τα Βαλκάνια;
Να ξαναπιάσουμε το νήμα από τον Κλεισθένη για το νομοσχέδιο που συζητούμε σήμερα, τον οποίο δεν τον ανέφεραν οι ολιγαρχικοί αλλά υπάρχει στην «Αθηναίων Πολιτεία». Από εκεί να πιάσουμε και ένα άλλο νήμα, το όραμα του Ρήγα Φεραίου για τα Βαλκάνια -εμπνευσμένο από το τρίπτυχο της Γαλλικής Επανάστασης, της ισότητας, αδελφότητας και ελευθερίας- το οποίο καλούσε όλους τους βαλκάνιους λαούς να αντισταθούν, όχι μόνον εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας αλλά και κάθε μορφής κυριαρχίας και επιζητούσε μια πολυεθνική πολιτεία, που θα εξασφάλιζε την ισότιμη συμβίωση των βαλκανικών λαών. Αυτά να ξαναπιάσουμε, αυτό το νήμα και με αυτά τα υλικά, με αυτή τη σκευή και τις παραδόσεις, να ξαναφτιάξουμε μια χώρα που μας αξίζει αλλά και μία Δημοκρατία.
Ευχαριστώ πολύ.