Είναι πολλοί σήμερα εντός και εκτός Ελλάδας που με αφορμή την πολύπλευρη κρίση επιμένουν ότι η χώρα χρειάζεται μεταρρυθμίσεις. Σωστά. Το πρόβλημα είναι ότι ο καθένας εννοεί τις μεταρρυθμίσεις διαφορετικά, ανάλογα με τις ιδεολογικοπολιτικές του καταβολές, τον τρόπο σκέψης και τις κομματικές του σκοπιμότητες. Το βέβαιο είναι πως αποκλείεται να έχουν όλοι ταυτόχρονα δίκιο, εφόσον για τα ίδια πράγματα προτείνουν διαφορετικές <<μεταρρυθμίσεις>>. Αυτό δε που προκαλεί την μεγαλύτερη σύγχυση στους πολίτες είναι ότι όσοι μιλούν για μεταρρυθμίσεις θεωρούν τους εαυτούς τους <<μεταρρυθμιστές>> τους δε πολιτικούς τους αντιπάλους <<αντιμεταρρυθμιστές>> και αντίστροφα.
Μεταρρύθμιση, κατά λέξη σημαίνει μεταβολή ρυθμού ( λεξ. Μπαμπινιώτη), εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων οργάνωσης και τρόπου λειτουργίας ενός συστήματος, ενός θεσμού, μιας κατάστασης ή συνόλου πραγμάτων για την επίτευξη καλύτερου αποτελέσματος.
Η μεταρρύθμιση ιστορικά εμφανίζεται στην δυτική Ευρώπη τον 16ο αιώνα ως θρησκευτική κίνηση αντίθετη στις τότε πρακτικές της Καθολικής Εκκλησίας, που οδήγησε στην ίδρυση της Προτεσταντικής Εκκλησίας, με κύριους πρωταγωνιστές τον Λούθηρο, τον Καλβίνο και τον Ζβίγγλιο.
Στο πολιτικό προσκήνιο η έννοια της μεταρρύθμισης εισάγεται δυναμικά από την γερμανοεβραία μαρξίστρια πολιτική φιλόσοφο και αναλύτρια που ανήκε στο Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας των αρχών του 20ου αιώνα Ρόζα Λούξενμπουργκ με το περίφημο δίλλημα ‘’ Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση’’. Οι σοσιαλδημοκράτες κράτησαν την μεταρρύθμιση και οι κομμουνιστές την επανάσταση. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος της μεταξύ τους διάσπασης. Οι κυβερνήσεις των σοσιαλδημοκρατών σ’ ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη το μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα- κυρίως την περίοδο- 1950-1985- προχώρησαν πράγματι σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις που εμβάθυναν την δημοκρατία, θεμελίωσαν το κράτος πρόνοιας και έθεσαν τις βάσεις της κοινωνικής δικαιοσύνης και απελευθέρωσης. Για του λόγου το αληθές αρκεί να θυμηθούμε τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις των σοσιαλδημοκρατικών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων των Μπράντ, Σμιτ, Μιτερράν, Πάλμε, Κράϊτσκι, Γκονζάλες, Σοάρες και Ανδρ. Παπανδρέου.
Αυτά συνέβαιναν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80, όταν εμφανίστηκε ως αντίδραση στον κεϋνσιανισμό και την μικτή οικονομία που υιοθετούνταν από την σοσιαλδημοκρατία, ο νεοφιλελευθερισμός ( μονεταρισμός) αποθεώνοντας την οικονομία της αγοράς και του λιγότερου κράτους. Κύριοι εκφραστές του υπήρξαν οι Ρήγκαν και Θάτσερ που ενστερνίστηκαν τις οικονομικές εμμονές του Μίλτον Φρίντμαν και της σχολής του Σικάγου. Τα επόμενα χρόνια και μέχρι τις μέρες μας ο νεοφιλελευθερισμός, που σημειωτέον επίσης αναφέρεται σε μεταρρυθμίσεις, θα κυριαρχήσει πολιτικά και οικονομικά συμπαρασύροντας στο διάβα του τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που βρέθηκαν στην εξουσία αλλοιώνοντας την αρχική τους φυσιογνωμία .
Έτσι τώρα που επανέρχεται επιτακτικά το θέμα των μεταρρυθμίσεων η ιστορική ρήση της Ρ. Λούξενμπουργκ ‘’Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση’’ χρειάζεται σύγχρονη προσέγγιση λαμβάνοντας υπόψη, όπως θα έλεγε και η ίδια ως γνήσια μαρξίστρια, τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής μας. Δεδομένου ότι, κατά την εκτίμησή μας, οι συνθήκες δεν προσφέρονται – τουλάχιστον ακόμη- για επανάσταση το δίλλημα πρέπει να περιοριστεί στο πρώτο σκέλος του και να αναδιατυπωθεί περίπου ως εξής: Μεταρρυθμίσεις σε ποια κατεύθυνση; Στην νεοφιλελεύθερη- υφεσιακή ή στην κοινωνική- αναπτυξιακή;
Πεποίθησή μας είναι ότι δεν μπορούν καν να ονομάζονται μεταρρυθμίσεις οι αλλαγές σε δομές και οι εφαρμογές πολιτικών, που υπονομεύουν τις δημοκρατικές κατακτήσεις, συρρικνώνουν κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα, ναρκοθετούν το κράτος πρόνοιας, αποσυνθέτουν την κοινωνική συνοχή και οδηγούν στη φτωχοποίηση ή και εξαθλίωση μεγάλα στρώματα του πληθυσμού.
Η έννοια της μεταρρύθμισης έχει ιστορικά και πολιτικά ταυτιστεί με την Αριστερά και την Κεντροαριστερά. Η παραδοχή αυτή είναι δύσκολο ν’ αμφισβητηθεί. Οι αριστερές πολιτικές δυνάμεις όμως οφείλουν να επεξεργαστούν αξιόπιστες μεταρρυθμιστικές προτάσεις που ν΄ απαντούν πειστικά στη νεοφιλελεύθερη εκδοχή των μεταρρυθμίσεων. Πρέπει να πάρουν το πλεονέκτημα από τις νεοφιλελεύθερες ελίτ και να σηκώσουν ψηλά τη σημαία των μεταρρυθμίσεων. Δεν μπορεί ν’ αφεθεί να εμφανίζονται ως μεταρρυθμίσεις που θα δώσουν λύση στην οικονομική κρίση η διαρκής λιτότητα και η αποδόμηση των εργασιακών δικαιωμάτων.
Έτσι για ν΄ αναφερθώ σε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα μεταρρύθμιση δεν είναι η συρρίκνωση του κατώτατου μισθού, αλλά η κατάργηση των ρετιρέ του δημοσίου, μεταρρύθμιση δεν είναι η επιβολή οριζόντιων φορολογικών μέτρων ή <<χαρατσιών>> επί δικαίων και αδίκων , αλλά η θέσπιση φορολογικού συστήματος δίκαιου και αναλογικού, μεταρρύθμιση δεν είναι η κατάργηση βασικών εργασιακών δικαιωμάτων , αλλά η κατάργηση προνομίων, μεταρρύθμιση δεν είναι οι απολύσεις εργαζομένων, αλλά ο περιορισμός της σπατάλης και της διαφθοράς, μεταρρύθμιση δεν είναι το κλείσιμο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης σε μια νύχτα αυθαίρετα και αυταρχικά, αλλά η εξυγίανσή της σε λειτουργία, μεταρρύθμιση δεν είναι απλά ο έλεγχος εισιτηρίων στα τρόλεϋ, αλλά η δυνατότητα να μετακινείται δωρεάν ο άνεργος, μεταρρύθμιση δεν είναι τ’ αυτοδιοικητικά όργανα ( περιφερειακά ή δημοτικά συμβούλια) να γνωμοδοτούν για θέματα που αφορούν τις τοπικές κοινωνίες, αλλά ν’αποφασίζουν δεσμευτικά, μεταρρύθμιση δεν είναι η μείωση των επιδομάτων των πολυτέκνων, αλλά η περικοπή των αποδοχών ή των διπλών συντάξεων βουλευτών, υπουργών, περιφερειαρχών και δημάρχων κ. ά .
Στο σημείο αυτό θα πρέπει η μεταρρυθμιστική Αριστερά και Κεντροαριστερά να μην παρασυρθούν από τις φωνές του λαϊκισμού και πέσουν στην παγίδα της άκρατης υποσχεσιολογίας και παροχολογίας για να χαϊδέψουν αυτιά, γιατί αυτές δεν είναι μεταρρυθμίσεις, αλλά απορρυθμίσεις. Είναι ανάγκη πρώτα απ’ όλα να λεχθεί η αλήθεια στο λαό, όσο πικρή κι αν είναι. Κι αυτή η αλήθεια λέει ότι η χώρα δεν μπορεί να επιστρέψει στην προ κρίσης εποχή! Το παραγωγικό μοντέλο που καταναλώνουμε πολλαπλάσια απ’ όσα παράγουμε και την διαφορά την καλύπτουμε διαρκώς με δανεικά έχει χρεοκοπήσει οριστικά.
Τέλος έχουμε ανάγκη από μια σημαντική μεταρρύθμιση της νοοτροπίας μας ως πολιτών: Όταν προσερχόμαστε στην κάλπη για να ψηφίσουμε να επιλέγουμε τους τίμιους , τους ειλικρινείς και τους ικανούς και όχι τους λαϊκιστές, όσους μας υπόσχονται προσωπικά ρουσφέτια ή τους <<αστέρες>> του θεάματος και του αθλητισμού. Για να μην κοψοχεριαζόμαστε μετά…
Τελευταία σχόλια